"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : GAZİANTEP BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ 16. HUKUK DAİRESİ
İLK DERECE
MAHKEMESİ : HALFETİ ASLİYE HUKUK MAHKEMESİ
DAVA TÜRÜ : TESCİL
Taraflar arasındaki tescil davasından dolayı yapılan yargılama sonunda, İlk Derece Mahkemesince verilen davanın kısmen kabul kısmen reddine ilişkin kararın, davalı Hazine vekili ve ... vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine Bölge Adliye Mahkemesi tarafından yapılan inceleme sonucunda; başvurunun kısmen kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak yeniden davanın reddine dair verilen karar, süresi içinde davalı Hazine vekili tarafından temyiz edilmekle; temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten sonra, dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı 21/10/2016 tarihli dava dilekçesinde, (B) harfiyle gösterilen tapulama harici taşınmazın kendisine ait ve zilyetliğinde olduğunu, 1995 yılında babasının kendisine ait taşınmazları kardeşleri arasında paylaştırdığını, dava konusu taşınmazın ise kendisine düştüğünü, 1995 yılından beri tek başına bakmaya devam ettiğini, tüm bakım ve sürümünü kendisinin yaptığını, şu anda dava konu taşınmaz içinde bulunan fıstık mahsullerini yıllardan beri kendisinin aldığını, toplam zilyetliğin 50 yılı geçtiğini, taşınmazın imar ve ihyasının tamamlanmış olduğunu, ekli durum haritasında B harfiyle gösterilen 38.474,53 m2'lik tapulama harici taşınmazın, adına tescilini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalılar davanın reddini savunmuştur.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin 21/03/2018 tarihli ve 2016/353 Esas - 2018/190 Karar sayılı kararıyla; davacı yönünden imar ihya ve zilyetlikle iktisap şartlarının oluştuğu kanaatine varılarak davanın kabulüne, fen bilirkişisi raporunda (B) harfiyle gösterilen 38.474,53 m2'lik taşınmazın davacı adına tesciline karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
1. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı ... vekili, ... vekili ile davalı Hazine vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
2. İstinaf Nedenleri
2.1. Davalı ... vekili istinaf dilekçesinde, eksik araştırma ile imar-ihya ile kazanım şartları oluşmadığı halde davanın kabulüne karar verildiğini öne sürerek, kararın kaldırılmasını talep etmiştir.
2.2. Davalı ... istinaf dilekçesinde, araştırma yapılmaksızın eksik incelemeyle karar verildiğini öne sürerek, kararın kaldırılmasını talep etmiştir.
2.3. Davalı Hazine Temsilcisi istinaf dilekçesinde, dava konusu taşınmazın devletin hüküm ve tasarrufu altında bulunduğu, imar-ihya ve zilyetlikle iktisap şartlarının davacı yönünden oluşmadığı, oluşsa bile devletin hüküm ve tasarrufu altında bulunan bu gibi yerlerin kazanılamayacağı, Kadastro Kanunu'nun 12/3. maddesine göre, kadastro öncesi nedenlere dayalı bu nitelikteki davaların 10 yıllık hak düşürücü süre içinde açılması gerektiği iddiasıyla, kararın kaldırılması talebiyle istinaf yoluna başvurmuştur.
3. Gerekçe ve Sonuç
Gaziantep Bölge Adliye Mahkemesinin 20/06/2019 tarihli ve 2018/1177 Esas - 2019/532 Karar sayılı kararıyla; İlk Derece Mahkemesi tarafından usulüne uygun olarak keşif uygulamasının yapıldığı, alınan rapor ve beyanlar ile imar-ihya ve zilyetlik durumlarının şüpheye yer bırakmayacak şekilde tespit edildiği, alınan bilirkişi raporlarının hüküm kurmaya elverişli olduğu, sonuç olarak istinaf gerekçelerinin yerinde olmadığı anlaşıldığı, kamu düzenine ilişkin yapılan incelemede; davacıdan alınması gereken harcın, dava konusu taşınmazın zemin değerine göre hesaplanarak alınması gerekirken taşınmaz üzerindeki muhdesatların da değeri eklenmek suretiyle davacıdan, alınması gerekenden fazla harç alınmasına karar verilerek buna göre harç tahsil müzekkeresi yazılmasının hatalı olduğu anlaşıldığı gerekçesiyle davalılar Hazine, ... ve ...'nın istinaf başvurularının kamu düzeni ile sınırlı olmak üzere KABULÜ İLE; Halfeti Asliye Hukuk Mahkemesi'nin 2016/353 Esas - 2018/190 Karar sayılı hükmünün HMK.'nun 353/1-b.2 maddesi gereğince düzeltilerek aşağıdaki şekilde yeniden esas hakkında karar verilmesine,
1- DAVANIN KABULÜNE, Şanlıurfa ili, Halfeti ilçesi, Sütveren mahallesinde bulunan, fen bilirkişisi İhsan Zengin ve Harita Bilirkişisi Rıdvan Karatoprak'ın hazırladığı 18/04/2017 tarihli ve 10/10/2017 havale tarihli bilirkişi raporunda (B) harfi ile gösterilen toplam 38.474,53 m2'lik tapulama harici olan taşınmazın fıstıklık vasfında davacı adına tapuya kayıt ve tesciline, alınması gerekli 14.080,56 TL harcın mahsubu ile fazla alınan 1.041,06 TL harcın istek halinde davacıya iadesine, 03/09/2018 tarihli harç tahsil müzekkeresi ile yazılan harcın tahsiline yer olmadığına, tahsil edilmiş ise davacıya iadesine ve bu konudaki işlemlerin mahkemesince yapılmasına, karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
1.Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı hazine temsilcisi temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Temyiz nedenleri
Davalı Hazine temsilcisi temyiz dilekçesinde, devletin hüküm ve tasarrufu altındaki yerlerin imar-ihya ile kazanılamayacağı iddiasıyla davanın reddi ile Hazine adına tescilini talep etmiştir.
3. Gerekçe
3.1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Dava, yörede yapılan kadastro sırasında tespit harici bırakılan taşınmazın davacı adına tescili isteğinden ibarettir.
3.2. İlgili Hukuk
3.2.1. 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nun 713/1. maddesi, "Tapu kütüğünde kayıtlı olmayan bir taşınmazı davasız ve aralıksız olarak yirmi yıl süreyle ve malik sıfatıyla zilyetliğinde bulunduran kişi, o taşınmazın tamamı, bir parçası veya bir payı üzerindeki mülkiyet hakkının tapu kütüğüne tesciline karar verilmesini isteyebilir."
3.2.2. 3402 sayılı Kadastro Kanunu’nun 14. maddesi, "Tapuda kayıtlı olmayan ve aynı çalışma alanı içinde bulunan ve toplam yüzölçümü sulu toprakta 40, kuru toprakta 100 dönüme kadar olan (40 ve 100 dönüm dahil) bir veya birden fazla taşınmaz mal, çekişmesiz ve aralıksız en az yirmi yıldan beri malik sıfatıyla zilyetliğini belgelerle veya bilirkişi veyahut tanık beyanlarıyla ispat eden zilyedi adına tespit edilir."
3.2.3. 3402 sayılı Kadastro Kanunu’nun ve 17. maddesi, "Orman sayılmayan Devletin hüküm ve tasarrufu altında bulunan ve kamu hizmetine tahsis edilmeyen araziden, masraf ve emek sarfı ile imar ve ihya edilerek tarıma elverişli hale getirilen taşınmaz mallar 14. maddedeki şartlar mevcut ise imar ve ihya edenler veya halefleri adına, aksi takdirde Hazine adına tespit edilir.’’ hükümlerini içermektedir.
3.2.4. Yargıtay’ın yerleşmiş içtihatlarında "dava, kadastro çalışmalarında tespit dışı bırakılan taşınmazın tescili davalarında TMK'nın 713. maddesinin 3. fıkrası hükmüne göre Hazine ve ilgisi bakımından diğer kamu tüzel kişileri yasal hasım durumunda bulunduklarından yargılama gideri, harç ve avukatlık ücretinden sorumlu tutulamayacakları” hükmüne yer verilmiştir.
3.3. Değerlendirme
3.3.1. Çekişmeli taşınmazın yörede 1975 yılında yapılan kadastro çalışmaları sırasında tespit harici bırakıldığı saptanmıştır.
3.3.2. Davacı yanın imar-ihya ve zilyetlik hukuki nedenine dayalı olarak tapuya tescil isteğinde bulunduğu belirlenmiştir.
3.3.3. Öte yandan, İlk Derece ve Bölge Adliye Mahkemesince zilyetlikle mülk edinme koşulları üzerinde durularak sonuca gidildiği görülmüştür.
3.3.4. Mahkemece, dava konusu bölüm üzerinde, davacı lehine zilyetlik yoluyla iktisap koşullarının oluştuğu gerekçesiyle yazılı şekilde hüküm kurulmuş ise de, yapılan araştırma ve inceleme hüküm için yeterli bulunmamaktadır. Hükme esas alınan hava fotoğrafı incelemesi ile ziraat raporu birbiri ile çelişmektedir. Şöyle ki, 1999 yılına ait hava fotoğraflarında taşınmazın yalnızca sürülü olduğunun belirtildiği, ziraat raporunda belirtilen kapama fıstık bahçesinden bahsedilmediği böylece aralarındaki çelişki giderilmeden hüküm kurulması cihetine gidilmiştir. Bu şekilde eksik araştırma ve incelemeye dayalı olarak karar verilmesi usul ve yasaya uygun düşmemektedir.
3.3.5. Hal böyle olunca; doğru sonuca varılabilmesi için mahkemece öncelikle, çekişmeli taşınmaz bölümüne ait temin edilebilen en eski ve yeni tarihli orto foto ve uydu fotoğrafları ile memleket haritaları ilgili yerlerden getirtilmeli, Harita Genel Müdürlüğü web sitesinin hava fotoğrafı sorgulama sayfasına girilerek, taşınmazın bulunduğu köyü/ mahalleyi kapsayacak şekilde hangi yıllara ait hava fotoğrafı bulunduğu araştırılıp belirlenmek ve (denetimin sağlanması bakımından) ilgili sayfanın çıktısı dosya içerisine konulmak suretiyle buradan elde edilen verilere göre taşınmazın dava tarihinden 15-20-25 yıl öncesine (bulunmadığı takdirde bu tarihlere en yakın tarihlere) ait farklı dönemlerde çekilmiş en az üç adet stereoskopik hava fotoğrafı tarihleri açıkça yazılmak suretiyle Harita Genel Müdürlüğünden getirtilerek dosya arasına konulmalı dosya bu şekilde keşfe hazır hale getirildikten sonra mahallinde, yaşlı, tarafsız, yöreyi iyi bilen, davada yararı bulunmayan şahıslar arasından seçilecek yerel bilirkişiler ve taraf tanıkları ile 3 kişilik jeodezi ve fotogrametri mühendisi bilirkişi kurulu, teknik bilirkişi ve 3 kişilik ziraat mühendisi bilirkişi kurulunun katılımıyla keşif yapılmalı;
3.3.6. Yapılacak bu keşif sırasında dinlenilecek yerel bilirkişi ve taraf tanıklarından, çekişmeli taşınmaz bölümünün önceki ve şimdiki niteliği, ilk olarak ne zaman ve nasıl kullanılmaya başlandığı, kime ait olduğu, kimden nasıl intikal ettiği, devletin hüküm ve tasarrufu altındaki yerlerden olması halinde imar-ihyaya konu edilip edilmediği, edilmiş ise imar-ihyasının hangi tarihte tamamlandığı, üzerinde sürdürülen zilyetliğin bulunup bulunmadığı, zilyetliğe ara verilip verilmediği, taşınmazın terk edilip edilmediği, zilyetlik mevcut ise zilyetliğin hangi tasarruflarla sürdürüldüğü açıklattırılmalı; yerel bilirkişi ve tanıkların sözleri arasında doğabilecek çelişkiler, gerektiğinde yüzleştirme yapılarak yöntemince giderilmeli ve yerel bilirkişi ve tanık sözleri komşu taşınmazların tutanak ve varsa tespite esas alınan kayıtlarıyla denetlenmeli;
3.3.7. Ziraat mühendisi bilirkişi kurulundan, çekişmeli taşınmazın eğimini, niteliğini, toprak yapısını, üzerindeki bitki örtüsünü, taşınmazın öncesinin imar ihyaya muhtaç yerlerden olup olmadığı, imar ve ihyaya muhtaç ise imar-ihyasının hangi tarihte tamamlandığını, taşınmaz üzerinde ekonomik amaçlı zilyetliğe ne zaman başlanıldığını ve taşınmazın kullanım durumunu kesin olarak belirleyen, bilimsel verilere dayalı, komşu taşınmazlarla karşılaştırmalı değerlendirmeyi ve taşınmazın her yönünden çekilmiş ve sınırları kabaca işaretlenmiş renkli fotoğraflarını içerir, somut verilere ve bilimsel esaslara dayanan, ayrıntılı ve gerekçeli rapor alınmalı;
3.3.8. Jeodezi ve fotogrametri uzmanı bilirkişi kurulundan hava fotoğraflarının stereoskop aletiyle incelenmesi neticesinde, taşınmazın sınırlarını ve niteliğini, taşınmaz üzerinde imar-ihya tamamlanmış ise tamamlandığı tarihi ile sürdürülen zilyetliğin başlangıcını, şeklini ve süresini belirtir şekilde rapor alınmalı;
3.3.9. Fen bilirkişisine, keşfi takibe ve denetlemeye imkan veren rapor ve kroki düzenlettirilmeli; mahkeme hakiminin, taşınmazın niteliğine ve çevre parsellerle karşılaştırılmalı olarak fiziksel özelliklerine ilişkin gözlemi keşif tutanağına aynen yansıtılmalı;
3.3.10. Bundan sonra iddia ve savunma çerçevesinde toplanan tüm deliller birlikte değerlendirilerek, taşınmaz imar planı kapsamına alınma tarihine kadar 3402 sayılı Yasa'nın 14 ve 17. maddesinde öngörülen koşulların davacı taraf yararına gerçekleşip gerçekleşmediği belirlenmeli ve sonucuna göre bir karar verilmelidir.
VI. SONUÇ
Davalı Hazine’nin yerinde görülen temyiz itirazlarının kabulü ile 6100 sayılı HMK'nın 371/1-a maddesi gereğince Gaziantep Bölge Adliye Mahkemesi 16. Hukuk Dairesi kararının BOZULMASINA, HMK'nın 373/2. maddesi gereğince dosyanın kararı veren Gaziantep Bölge Adliye Mahkemesi 16. Hukuk Dairesine gönderilmesine, 08/02/2022 tarihinde kesin olmak üzere oybirliğiyle karar verildi.