"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : GAZİANTEP BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ
DAVA TÜRÜ : TAPU İPTALİ VE TESCİL
Taraflar arasındaki ihdasen oluşan tapu kaydının iptali ve tescili davasından dolayı yapılan yargılama sonunda, İlk Derece Mahkemesince verilen davanın kabulüne ilişkin kararın, davalılar Hazine, Karaköprü Belediyesi ve Şanlıurfa Büyükşehir Belediyesi tarafından istinaf edilmesi üzerine Bölge Adliye Mahkemesi tarafından yapılan inceleme sonucundu; Karaköprü Belediyesi ve Şanlıurfa Büyükşehir Belediyesinin istinaf başvurularının reddine, Hazinenin istinaf başvurusunun kabulüne dair verilen karar, süresi içinde davalılar Hazine vekili, Karaköprü Belediye Başkanlığı vekili ve ... vekili tarafından temyiz edilmekle; temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten sonra, dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü.
I. DAVA
Davacı ... vekili, Karaköprü ilçesi Büyükördek mahallesinde bulunan ve 346 sayılı parsel içinde kalan 98.715.23 metrekarelik taşınmazın kadastro sırasında tespit harici bırakıldığını, davacı tarafından emek ve mesai harcanarak imar ihya edilerek yaklaşık 35 yılı aşkın süredir nizasız ve fasılasız kullanıldığını, daha sonra 2013 yılında Hazine adına idari yoldan tescil edildiğini ileri sürerek ve kazandırıcı zamanaşımı zilyetliğine dayanarak müvekkili adına tescilini istemiştir.
II. CEVAP
Davalılar; Hazine, Karaköprü Belediyesi ve Şanlıurfa Büyükşehir Belediyesi, davanın reddine karar verilmesini savunmuşlardır.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
Şanlıurfa 2. Asliye Hukuk Mahkemesinin 12.07.2018 tarihli 2016/527 Esas 2018/705 Karar sayılı kararıyla; davanın kabulüne 62.892.28 metrekare yüzölçümlü 351 parselin Hazine adına olan tapu kaydının iptali ile tarım arazisi vasfıyla davacı adına tapuya tesciline karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
1.İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı Hazine vekili, Karaköprü Belediye Başkanlığı vekili ve ... vekili tarafından istinaf başvurusunda bulunmuştur.
2. İstinaf Nedenleri
2.1. Hazine vekili, bilirkişi raporlarında 351 parselin 62.892,98 m2'lik kısmının imar ihyasının tamamlandığı belirtildiği halde Mahkemece parselin tamamının tapu kaydının iptaline karar verilerek talepten fazlasına hükmedildiğini, konusunda uzman bilirkişilerden rapor alınmadığını, imar ihya ve zilyetlikle iktisap koşullarının oluşmadığını belirterek, kararın kaldırılması talebiyle istinaf yoluna başvurmuştur.
2.2. Karaköprü Belediyesi vekili, dava konusu taşınmazın Hazine adına tapuda kayıtlı olması nedeniyle davanın husumet yokluğundan reddine karar verilmesi gerektiğini, imar ihya ve zilyetlikle iktisap koşullarının oluşmadığını, bilirkişi raporlarının yetersiz olduğunu belirterek, kararın kaldırılması talebiyle istinaf yoluna başvurmuştur.
2.3. ... vekili, imar ihya ve zilyetlikle iktisap koşullarının oluşmadığını, eksik araştırma ve inceleme ile hüküm kurulduğunu belirterek, kararın kaldırılması talebiyle istinaf yoluna başvurmuştur.
3.Gerekçe ve Sonuç
Gaziantep Bölge Adliye Mahkemesi 16. Hukuk Dairesinin 27.09.2019 tarihli 2019/44 Esas, 2019/6811 Karar sayılı kararı ile davanın tapu iptali ve tescil davası olduğu göz ardı edilerek, dava konusu parselin maliki olmayan Karaköprü Belediyesi ve Şanlıurfa Büyükşehir Belediyesinin re'sen davaya dahil edilmesinin, Karaköprü Belediyesi ve Şanlıurfa Büyükşehir Belediyesine taraf sıfatı kazandırmayacağı gerekçesi ile davalılar Karaköprü Belediyesi ve Şanlıurfa Büyükşehir Belediyesinin istinaf başvurularının ayrı ayrı reddine; infazda tereddüt oluşturacak şekilde ve talep aşılarak hüküm kurulduğu gerekçesi ile davalı Hazinenin bu yöndeki istinaf başvurusunun kabulü ile, HMK'nın 353/1.b-2 maddesi gereğince İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılarak davanın kabulüne 351 parsel numaralı taşınmazın, 25/09/2017 tarihli fen bilirkişi raporuna ek krokide (A) harfi ile gösterilen 62.892,28 m2'lik bölümünün Hazine adına olan tapusunun iptali ile tarım arazisi vasfıyla ve ayrı bir parsel numarası verilmek suretiyle davacı adına tapuya kayıt ve tesciline karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
1.Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalılar Hazine vekili, Karaköprü Belediye Başkanlığı vekili ve ... vekili temyiz isteminde bulunmuşlardır.
2. Temyiz Nedenleri
Davalılar Hazine, Karaköprü Belediyesi, Şanlıurfa Büyükşehir Belediyesi özetle; Yerel Mahkeme ve Bölge Adliye Mahkemesi kararının usul ve yasaya aykırı olduğunu belirterek istinaf dilekçelerinde ki taleplerini tekrar ile kabul kararının hükmen bozulmasını talep etmiştir.
3.Gerekçe
3.1.Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Dava, öncesinde kadastro harici bırakılıp 14/01/2013 tarihinde ihdasen ... adına tescil edilen taşınmaz yönünden açılan tapu iptali ve tescil davasıdır.
Dava konusu taşınmazın bulunduğu yerde kadastro çalışmalarının 03/02/1961 tarihinde kesinleştiği, yapılan çalışmalarda taşınmazın 766 Sayılı Kanun'un 2. maddesi gereğince tapulama harici bırakıldığı anlaşılmıştır.
3.2. İlgili Hukuk
3402 sayılı Kadastro Kanunu'nun 14. maddesi “Tapuda kayıtlı olmayan ve aynı çalışma alanı içinde bulunan ve toplam yüzölçümü sulu toprakta 40, kuru toprakta 100 dönüme kadar olan (40 ve 100 dönüm dahil) bir veya birden fazla taşınmaz mal, çekişmesiz ve aralıksız en az yirmi yıldan beri malik sıfatıyla zilyetliğini belgelerle veya bilirkişi veyahut tanık beyanlarıyla ispat eden zilyedi adına tespit edilir.”
4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nun 713/1. maddesi, "Tapu kütüğünde kayıtlı olmayan bir taşınmazı davasız ve aralıksız olarak yirmi yıl süreyle ve malik sıfatıyla zilyetliğinde bulunduran kişi, o taşınmazın tamamı, bir parçası veya bir payı üzerindeki mülkiyet hakkının tapu kütüğüne tesciline karar verilmesini isteyebilir."
3402 sayılı Kadastro Kanunu’nun ve 17. maddesi, “Orman sayılmayan Devletin hüküm ve tasarrufu altında bulunan ve kamu hizmetine tahsis edilmeyen araziden, masraf ve emek sarfı ile imar ve ihya edilerek tarıma elverişli hale getirilen taşınmaz mallar 14. maddedeki şartlar mevcut ise imar ve ihya edenler veya halefleri adına, aksi takdirde Hazine adına tespit edilir.” hükümlerini içermektedir.
3.3. Değerlendirme
3.3.1. Davalılar Karaköprü Belediye Başkanlığı ile Şanlıurfa Büyükşehir Belediye Başkanlığının temyiz itirazlarının incelenmesinde; davanın, dava tarihine göre tapu iptal ve tescil davası niteliğinde olduğu, bu tür davaların tapu kayıt malikine karşı açılması gerektiği, yargılama sırasında davacı tarafından davalı Belediyelerin davaya dahil edildikleri anlaşıldığına göre artık dava sonunda bu Belediyeler hakkında açılan davanın husumet nedeniyle reddine karar verilmesi gerekirken yazılı şekilde istinaf başvurularının reddine karar verilmesi isabetsiz olmuştur. Bu nedenle temyiz itirazlarında haklı oldukları anlaşılmasına göre istinaf kararının bu yön nedeni ile bozulması gerekmektedir.
3.3.2. Davalı Hazine vekilinin temyiz itirazlarına gelince; Bu tür uyuşmazlıkların sağlıklı bir çözüme kavuşturulabilmesi için yasanın aradığı tüm koşulların eksiksiz olarak davacı lehine gerçekleşmiş olduğunun duraksamaya yer vermeyecek şekilde belirlenmiş olması gerekmektedir.
Dolayısıyla davacının önce dava konusu taşınmazı masraf ve emek sarf ederek imar ve ihya ettiğini, daha sonrada tarıma elverişli hale getirdikten sonra çekişmesiz ve aralıksız 20 yıl zilyet olduğunu belgelerle veya bilirkişi veyahut tanık beyanları ile ispat etmesi gerekir.
Ne var ki; Mahkemece dava konusu bölüm üzerinde, davacı lehine zilyetlik yoluyla iktisap koşullarının oluştuğu gerekçesiyle yazılı şekilde hüküm kurulmuş ise de, yapılan araştırma ve inceleme hüküm için yeterli bulunmamaktadır. Şöyle ki fen bilirkişi raporunda dava konusu edilen bölüm A harfi ile gösterildiği halde ziraat bilirkişisi ve Jeoloji bilirkişinin ortak raporunda dava konusu edilen bölüm A ve B harfi diye ayrım yapılarak rapor hazırlandığından bilirkişi raporları arasında çelişki yaratıldığı halde bu çelişki giderilmemiştir. Yine davacı asil ile tanık ve mahalli bilirkişilerin beyanına göre davacı fıstık ağaçlarını 1981 yılında diktiğini beyan etmesine rağmen Jeodezi ve Fotoğrametri uzmanı bilirkişisi 1985 tarihli hava fotoğrafında dava konusu A harfi ile gösterilen bölümün ekili sürülü olduğu belirtildiğinden rapor ile beyanlar arasındaki çelişki de giderilmemiştir. Ziraat bilirkişisi dava konusu edilen bölümün bir kısmında ağaçlar olduğu bir kısmının ise boş sürülü vaziyette olduğu belirtilmiş olmasına rağmen fen raporunda ağaç dikili olan kısım ile sürülü olan kısım ayrı ayrı gösterilmemiştir. Ziraat bilirkişinin raporunda dava konusu bölüm üzerinde kaç adet ağaç olduğu belirtilmeden sadece yaşına ve cinsine göre belirtme yapılmış, antep fıstığı ağaçlarının aşılama olup olmadığı belirtilmemiş, imar ihyanın başlangıç tarihi ile tamamlanma tarihi açıkça belirtilmemiştir. Yetersiz tek kişilik ziraatçı bilirkişi raporu esas alınarak hüküm kurulması cihetine gidilmiştir. Bu şekilde eksik araştırma ve incelemeye dayalı olarak karar verilmesi usul ve yasaya uygun düşmemektedir.
Şu halde doğru sonuca varılabilmesi için, komşu taşınmazların dayanak kayıtlarının nizalı taşınmaz yönünü ne olarak okuduğu tespit edilmeli, dava konusu taşınmaz başında yaşlı, tarafsız, yöreyi iyi bilen, davada yararı bulunmayan şahıslar arasından seçilecek yerel bilirkişiler ve taraf tanıkları ile jeodezi ve fotogrametri mühendisi, teknik bilirkişi ve 3 kişilik ziraat mühendisi bilirkişi kurulunun katılımıyla yeniden keşif yapılmalı; keşif sırasında dinlenilecek yerel bilirkişiler ve taraf tanıklarına; taşınmazın öncesinin ne olduğu, taşınmaz üzerinde zilyetliğin bulunup bulunmadığı, varsa hangi tarihte ve ne zaman başladığı, zilyetliğin sürdürülüş biçimi, kimden kime ve nasıl intikal ettiği, imar-ihya edilip edilmediği, edilmişse imar-ihyanın tamamlandığı tarih etraflıca sorularak maddi olaylara dayalı olarak açıklattırılmalı, yerel bilirkişi ve tanıkların sözleri arasında doğabilecek çelişkiler, gerektiğinde yüzleştirme yapılarak yöntemince giderilmeli ve yerel bilirkişi ve tanık sözleri komşu taşınmazların tutanak ve dayanaklarıyla denetlenmeli;
Jeodezi ve fotogrametri uzmanı bilirkişiden hava fotoğraflarının stereoskop aletiyle incelenmesi neticesinde, taşınmazın sınırlarını ve niteliğini, taşınmaz üzerinde imar-ihya tamamlanmış ise tamamlandığı tarihi ile sürdürülen zilyetliğin başlangıcını, şeklini ve süresini belirtir, önceki raporu da irdeleyen ve çelişkiyi giderecek şekilde rapor alınmalı;
Fen bilirkişisine, keşfi takibe ve denetlemeye imkan veren rapor ve kroki düzenlettirilmeli; mahkeme hakiminin, taşınmazın niteliğine ve çevre parsellerle karşılaştırılmalı olarak fiziksel özelliklerine ilişkin gözlemi keşif tutanağına aynen yansıtılmalı;
3 kişilik ziraat bilirkişi kurulundan çekişmeli taşınmazın eğimi, niteliği, toprak yapısı, bitki örtüsü, taşınmazın imar-ihyasının hangi tarihte tamamlandığı ve kullanım durumunu kesin olarak belirleyen bilimsel verilere dayalı, önceki ziraat bilirkişi raporunu da irdeleyen, sınırındaki taşınmazlarla mukayese edilecek şekilde fotoğraflarla desteklenmiş, üzerindeki antep fıstığı ağaçlarının kaç adet olduğu ve aşılama olup olmadığını irdeleyen bilimsel rapor alınmalı; HMK'nın 290/2. maddesi uyarınca birlikte keşfe götürülecek bir fotoğrafçı aracılığıyla taşınmaz ve çevresinin yakın plan ve panoramik fotoğrafları çektirilip mahkemece onaylandıktan sonra dosya arasına konulmalı; İhdasen Hazine adına tapu oluşum tarihinden önce 3402 sayılı Yasa'nın 14 ve 17. maddesinde öngörülen koşulların davacı taraf yararına gerçekleşmiş olup olmadığı değerlendirilerek sonucuna göre karar verilmelidir.
VI. SONUÇ
Açıklanan nedenlerle davalı Hazine vekilinin, davalı ... vekilinin, davalı ... vekilinin temyiz itirazları yerinde görüldüğünden kabulü ile 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 371/1-a maddesi uyarınca Gaziantep Bölge Adliye Mahkemesi 16. Hukuk Dairesinin kararının BOZULMASINA, aynı Kanun′un 373/2. maddesi uyarınca dosyanın kararı veren Gaziantep Bölge Adliye Mahkemesi 16. Hukuk Dairesine gönderilmesine, peşin yatırılan temyiz karar harcının talep halinde temyiz edenlere iadesine, 09.02.2022 tarihinde kesin olmak üzere oybirliğiyle karar verildi.