"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi
HÜKÜM/KARAR : Kabul
Taraflar arasındaki kadastro öncesi nedene dayalı tapu iptali ve tescili davasından dolayı yapılan yargılama sonunda davanın kabulüne karar verilmiştir.
Mahkemenin önceki tarihli kararının, davalı ... vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine, Yargıtay (Kapatılan) 16.Hukuk Dairesinin 19.10.2017 tarihli ve 2015/13357 Esas 2017/6687 Karar sayılı kararı ile davacı yararına zilyetlikle iktisap koşullarının araştırılması gereğine değinilerek bozulmasına karar verilmiştir.
Bozma kararına uyularak yapılan yargılama sonunda Mahkemece davanın kabulüne dair verilen karar davalı ... vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı ... çekişmeli 224 ada 1 parsel sayılı taşınmaz hakkında irsen intikal, taksim ve kazandırıcı zamanaşımı zilyetliği iddiasına dayanarak tapu iptali ve adına tescili istemiyle dava açmıştır.
II. CEVAP
Davalı ... vekili aşamalarda çekişmeli taşınmazın korunması gerekli kültür varlıklarından olduğu, zilyetlikle iktisabının mümkün olmadığını belirterek davanın reddini savunmuştur.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
Afyonkarahisar 2. Asliye Hukuk Mahkemesinin 16/01/2015 tarihli ve 2014/58 Esas-2015/15 Karar sayılı kararı ile davacı lehine kazanım koşullarının oluştuğu gerekçesi ile davanın kabulüne, çekişmeli 224 ada 1 parsel sayılı taşınmazın davalı ... adına olan tapu kaydının iptali ile davacı adına tapuya tesciline karar verilmiştir.
IV. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Mahkemenin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı ... vekili tarafından temyiz başvurusunda bulunulmuştur.
B. Bozma Kararı
Yargıtay (Kapatılan) 16. Hukuk Dairesinin 19.10.2017 tarihli ve 2015/13357 Esas 2017/6687 Karar sayılı kararıyla; “ Mahkemece yapılan araştırma ve incelemenin yetersiz olduğu belirtilerek; doğru sonuca varılabilmesi için çekişmeli taşınmaza komşu parsellerin tespit tutanakları ile dayanakları ve taşınmazı kapsayacak şekilde tespit tarihinden geriye doğru 15-20-25 yıl öncesine ait ... fotoğrafları getirtildikten sonra, mahallinde fen bilirkişi, 3 kişilik ziraat bilirkişi kurulu ve jeodezi ve fotogrametri uzmanı ile üç kişilik yerel bilirkişi kurulu ve taraf tanıklarının katılımıyla yeniden keşif yapılması, keşif sırasında yerel bilirkişi ve taraf tanıklarından çekişmeli taşınmazın öncesinin ne olduğu, ilk kez hangi tarihte kullanılmaya başlandığı, kimden kime ne şekilde intikal ettiği, kim ya da kimler tarafından ne şekilde kullanılageldiği, imar-ihyaya, ne zaman başlandığı ve tamamlandığı hususlarında olaylara dayalı ayrıntılı bilgi alınması; tanık ve bilirkişi sözlerinin komşu parsel tutanak ve dayanakları ile denetlenmesi, fen bilirkişiden keşfi izlemeye elverişli harita ve rapor düzenlemesi istenilmesi; ziraatçi bilirkişi kurulundan çekişmeli taşınmazın öncesinin ve hali hazır durumunun ne olduğu, toprak yapısı, bitki örtüsü ve niteliği hususlarında bilimsel verilerle desteklenmiş, denetime elverişli rapor düzenlemesi, çekişmeli taşınmazın farklı yön ve açılardan fotoğrafları çektirilerek rapora eklenmesinin istenmesi, jeodezi ve fotogrametri mühendisince, ... fotoğrafları incelenerek taşınmazda imar-ihyaya en erken ne zaman başlanıldığının ve tamamlandığının, taşınmazın kısmen veya tamamen ekonomik amacına uygun olarak tarım arazisi niteliğiyle zilyetliğine ne zaman başlanıldığının belirlenmesine yönelik rapor alınması, davacı ... murisi adına aynı çalışma alanı içerisinde kadastro sırasında belgesiz zilyetlik nedeniyle tespit edilen taşınmaz bulunup bulunmadığının Adliye Yazı İşleri Müdürlüğü, Kadastro ve Tapu Müdürlüklerinden (senetsiz defteri) sorularak varsa bu taşınmazlara ait kadastro tutanaklarının kesinleşip kesinleşmediklerini gösterir şekilde onaylı örneklerinin getirtilmesi bundan sonra toplanmış ve toplanacak tüm deliller birlikte değerlendirilerek sonucuna göre bir karar verilmesi ” gerekçesiyle önceki tarihli hüküm bozulmuştur.
C. Mahkemesince Bozmaya Uyularak Verilen Karar
Afyonkarahisar Asliye Hukuk Mahkemesinin 23.10.2019 tarihli 2018/158 Esas, 2019/779 Karar sayılı kararı ile bozma kararı doğrultusunda yapılan yapılan yargılama neticesinde davacı yararına zilyetlikle iktisap koşullarının oluştuğu gerekçesiyle çekişmeli 224 ada 1 parsel sayılı taşınmazın davalı ... adına olan tapu kaydının iptali ile davacı adına tapuya tesciline karar verilmiştir.
D. Bozma Sonrası Mahkeme Kararına Karşı Temyiz Yoluna Başvuranlar
Mahkemenin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı ... vekili tarafından temyiz isteminde bulunulmuştur.
E. Temyiz Sebepleri
Davalı ... vekili temyiz dilekçesinde, mahkemenin hükmüne uyduğu bozma kararının gereklerini yerine getirmediği, komşu kayıt uygulaması yapılmadığı, taşınmazın evvelki durumu ile üzerinde sürdürülen zilyetliğin süresi ve şekli hususunda bilimsel verilerle desteklenmiş bilirkişi raporları alınmadığı, bozma kararında açıkça bahsi geçmesine karşı belgesiz araştırması yapılmadığını belirterek kararın bozulmasını talep etmiştir.
F. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, kadastro sırasında korunması gerekli kültür varlığı olduğu gerekçesiyle Hazine adına tespit ve tescil edilen çekişmeli taşınmaz hakkında irsen intikal, taksim, kazandırıcı zamanaşımı zilyetliği ve vergi kaydına dayalı olarak açılan kadastro öncesi nedene dayalı tapu iptali tescili istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nun 713/1. maddesi "Tapu kütüğünde kayıtlı olmayan bir taşınmazı davasız ve aralıksız olarak yirmi yıl süreyle ve malik sıfatıyla zilyetliğinde bulunduran kişi, o taşınmazın tamamı, bir parçası veya bir payı üzerindeki mülkiyet hakkının tapu kütüğüne tesciline karar verilmesini isteyebilir." şeklinde düzenlenmiştir.
3402 sayılı Kadastro Kanunu’nun 14. maddesi "Tapuda kayıtlı olmayan ve aynı çalışma alanı içinde bulunan ve toplam yüz ölçümü sulu toprakta 40, kuru toprakta 100 dönüme kadar olan (40 ve 100 dönüm dahil) bir veya birden fazla taşınmaz mal, çekişmesiz ve aralıksız en az yirmi yıldan beri malik sıfatıyla zilyetliğini belgelerle veya bilirkişi veyahut tanık beyanlarıyla ispat eden zilyedi adına tespit edilir." hükmünü içermektedir.
2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu’nun 11/1. maddesi; “Taşınmaz kültür ve tabiat varlıklarının malikleri bu varlıkların bakım ve onarımlarını Kültür ve Turizm Bakanlığının bu Kanun uyarınca bakım ve onarım hususunda vereceği emir ve talimata uygun olarak yerine getirdikleri sürece, bu Kanunun bu konuda maliklere tanıdığı hak ve muafiyetlerden yararlanırlar. (Değişik ikinci cümle: 22/5/2007-5663/1 md.) Ancak, kültür ve tabiat varlıklarını koruma bölge kurullarınca birinci grup olarak tescil ve ilan edilen kültür varlıklarının bulunduğu taşınmazlar ile birinci ve ikinci derece arkeolojik sit alanlarındaki taşınmazlar zilyetlik yoluyla iktisap edilemez.” hükümlerini içermektedir.
3. Değerlendirme
1. Mahkemece, çekişmeli taşınmaz üzerinde davacı lehine zilyetlikle mülk edinme koşullarının gerçekleştiği gerekçesiyle yazılı şekilde davanın kabulüne karar verilmiş ise de varılan sonuç dosya kapsamına uygun düşmemektedir.
2. Kadastro sonucu Büyükkalecik/ Kurtuluş Mahallesi çalışma alanında bulunan 224 ada 1 parsel sayılı 9.599,52 metrekare yüzölçümündeki taşınmaz tarla vasfı ile Hazine adına tespit ve tescil edilmiş, beyanlar hanesinde taşınmazın Kocatepe tarihi sit alanında kaldığı, korunması gerekli kültür varlığı olduğu ve ...'ın kullanımında olduğu şerh verilmiştir.
3. Davacı ... mülk edinmeye muktedir zilyetlik iddiasına dayalı olarak tapu iptali ve tescili isteminde bulunmuş ise de, dosya arasında yer alan ziraat mühendisi bilirkişi heyetinin müşterek kanaati incelendiğinde, her ne kadar sonuç bölümünde taşınmazın çok uzun yıllardan beri kullanıldığı belirtilmiş ise de, raporun içeriğinde yer alan tespitler irdelendiğinde, çekişmeli taşınmazın zemininin uzun yıllardır işlenmediği, komşu parseller ile arasında belirgin bir kullanım sınırının bulunmadığı, üzerinde yer alan dikili muhdesatın bakımı ve ıslahı yapılmadığı için verim vermediğinin belirtildiği; öte yandan taşınmazın yer yer %20 eğime sahip olduğu ve zeminin yabani örtü ile işgal edildiği, raporun içeriğinde yer alan bu tespitlerin keşif sırasında taşınmaz başında alınan görüntüler ile örtüştüğü, dava konusu yerin üzerinde tarımsal faaliyet yapıldığına dair bir emare bulunmadığı açıkça gözlemlenmektedir. Şu halde davacı yanın çekişmeli taşınmaz üzerinde iktisaba elverişli biçimde ve ekonomik amaca uygun herhangi bir kullanım ve tasarrufu bulunmayıp, 3402 sayılı Kadastro Kanunu'nun 14. maddesinde yazılı kazandırıcı zamanaşımı zilyetliği yoluyla mülk edinme koşullarının davacı lehine gerçekleştiğinden söz edilemez.
4. Hal böyle olunca; Mahkemece, çekişmeli taşınmazda davacı yararına zilyetlikle iktisap koşullarının oluşmadığı gözetilerek davanın reddine karar verilmesi gerekirken, hatalı değerlendirme sonucu dosya kapsamına uygun olmayan gerekçelerle davanın kabulüne karar verilmesi isabetsiz olup, davalı ... vekilinin temyiz itirazları yerinde görülmüştür.
V. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Davalı ... vekilinin temyiz itirazlarının kabulü ile hükmün açıklanan nedenlerden ötürü (6100 sayılı Yasanın geçici 3. maddesi yollaması ile) 1086 sayılı HUMK'un 428. maddesi gereğince BOZULMASINA,
Kararın tebliğinden itibaren 15 gün içinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere,
12.01.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.