"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ :ASLİYE HUKUK MAHKEMESİ
Taraflar arasında birleştirilerek görülen tapu iptali ve tescil davasının, bozma kararına uyularak yapılan yargılaması sonucunda; Yerel Mahkemece davanın reddine ilişkin olarak verilen karar, davacılar vekili tarafından yasal süre içerisinde temyiz edilmiş olmakla dosya incelendi;
I. DAVA
Davacılar asıl davada, mirasbırakanları ...'nın (..... oğlu) borçlarının ödenmesi ve ondan intikal edecek taşınmazların taksimi için davalının istemi üzerine akrabaları olan dava dışı ...'yı vekil tayin ettiklerini, vekilin mirasbırakandan intikal eden çekişme konusu 448 ada 33 parsel ile 861, 765, 661, 654, 615, 285, 260, 156, 925, 80 ve 82 parsel sayılı taşınmazların bir kısmını ara malik kullanıp, bir kısmını ise doğrudan davalıya satış suretiyle temlik ettiğini, temlikin muvazaa nedeniyle geçersiz olduğunu ileri sürerek, tapu kayıtlarının iptali ile ..... oğlu ... mirasçıları adına payları oranında tesciline karar verilmesini istemişler; birleştirilen davada ise aynı iddiayı ileri sürerek asıl davada dava konusu yapılan 80 ve 82 parsel sayılı taşınmazlar dışında kalan taşınmazlar için tapu iptali ve tescil isteğinde bulunmuşlar; yargılama sırasında 04.05.2015 tarihli dilekçeleri ile 861 parsel sayılı taşınmazın parsel numarasını sehven yanlış bildirdiklerini, gerçekte dava konusu yaptıkları taşınmazın 860 numaralı parsel olduğunu belirtmişlerdir.
II. CEVAP
Asıl ve birleştirilen davada davalı, yetki ve derdestlik itirazında bulunmuş, mirasbırakan ve davacıların borçlarını ödediğini, taşınmazları rayiç değerlerinin çok üstünde bedelle temlik aldığını belirtip, davanın reddini savunmuştur.
III. MAHKEME KARARI
Mahkemece, yapılan temliklerin bedelsiz ve muvazaalı olduğu, mirasbırakanın borçlarının davalı tarafından ödendiğine dair bir kanıt bulunmadığı gerekçesiyle asıl davanın kabulüne, birleştirilen dava hakkında karar verilmesine yer olmadığına karar verilmiştir.
IV. TEMYİZ
1. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Mahkeme kararına karşı yasal süre içerisinde davalı tarafından temyiz yoluna başvurulmuştur.
2. Bozma Kararı
Dairenin 07/03/2018 tarihli ve 2017/1708 Esas, 2018/2040 Karar sayılı kararıyla; “.... iddianın ileri sürülüş biçiminden bu davada vekalet görevinin kötüye kullanılması hukuksal nedenine dayanıldığı açıktır. 15.04.2014 tarihinde aynı davacılar tarafından aynı davalı aleyhine, birleştirilen davada dava konusu edilen taşınmazlarla birlikte 80 ve 82 parsel sayılı taşınmazlar için açılarak mahkemenin 2014/437 Esas sayılı dosyasına kaydedilen asıl davada da vekalet görevinin kötüye kullanılması hukuksal nedenine dayanıldığı saptanmıştır. Tarafların ortak mirasbırakanı ...'ya ait çekişme konusu taşınmazların onun ölümü üzerine 16.05.2008 tarihinde mirasçılarına intikal ettiği, davacı ... dışındaki davacıların 09.05.2008 tarihinde davacı ...'ün eşi dava dışı ..... satışa da yetkili olmak üzere vekil tayin ettikleri, vekil ......'in davacıların 448 ada 33 parsel sayılı taşınmazdaki paylarını 03.06.2008 tarihinde dava dışı ......a; Uğur'un da 09.06.2009 tarihinde davalı ...'e satış suretiyle temlik ettiği, diğer tüm taşınmazlardaki davacı paylarının ise vekil tarafından 05.06.2008 tarihinde davalı ...'e devredildiği, davacı ...'ın taşınmazlardaki paylarını bizzat satış suretiyle temlik ettiği, 161 ada 51 parsel (eski 765 parsel) sayılı taşınmazın halen dava dışı ...... Kuyumculuk Dericilik İnşaat Tur. Ve Tic. Ltd. Şti. adına kayıtlı olduğu, 1937 doğumlu mirasbırakan ...'nın 27.08.2006 tarihinde öldüğü, geriye mirasçıları olarak davanın tarafları ile 27.09.2011 tarihinde ölen eşi ......in kaldığı kayden sabittir. Dinlenen tanık beyanlarından tarafların mirasbırakanı ..... ile mirasçılardan ...., ..., .... ve Dağıstan'ın 3. kişilere borçlarının olduğu, mirasçıların kendi aralarında çekişmeli taşınmaz paylarının davalı ...'e devri karşılığında mirasbırakanın ve davacılardan bir kısmının borçlarının davalı ... tarafından ödeneceğinin kararlaştırıldığı, nitekim dosyaya ibraz edilen belgelerden de davalı ...'in mirasbırakan ile bazı davacıların bir kısım borçlarını ödediği, bir kısmını ise ödemekte olduğu anlaşılmaktadır. Bu durumda vekalet görevinin kötüye kullanılmadığı, bir başka anlatımla temliklerin iradi olduğu sonucuna varılmaktadır. Öte yandan, 6100 sayılı HMK'nın 114/1-ı maddesi uyarınca derdestlik dava şartlarından olup resen gözetilmesi gerektiği gibi yine HMK'nın 166/1 maddesine göre sonra açılan dava ilk açılan dava ile birleştirilir. Diğer taraftan, tapu iptali ve tescil davaları kayıt malikleri aleyhine açılır. Somut olayda, davacılardan İlhan taşınmazlardaki payını bizzat devrettiği gibi, 161 ada 51 parsel sayılı taşınmazın kayıt maliki davada hasım gösterilmemiştir. Ayrıca 2014/437 Esas sayılı dava bakımından 80 ve 82 parsel sayılı taşınmazlar dışındaki taşınmazlar yönünden 2014/399 Esas sayılı dava derdest olduğundan HMK'nın 166. maddesine aykırı biçimde sonradan açılan davanın önce açılan dava ile birleştirilmesi ilkesine de aykırı davranılmıştır. Açıklanan bu olgular yanında, yukarıda izah edildiği üzere temliklerin iradi olduğu, vekalet görevinin kötüye kullanılmadığı anlaşılmaktadır. Hâl böyle olunca, asıl ve birleştirilen davaların reddine karar vermek gerekirken yanılgılı değerlendirme ile yazılı şekilde hüküm tesisi doğru değildir..." gerekçesiyle karar bozulmuş; bozma kararına karşı davacıların karar düzeltme isteğinin, Dairenin 11/10/2018 tarihli ve 2018/2910 Esas, 2018/13437 Karar sayılı kararı ile reddine karar verilmiştir.
3. Mahkemece Bozma Sonrası Verilen Karar
Kırşehir 1. Asliye Hukuk Mahkemesinin 08/01/2019 tarihli ve 2018/539 Esas, 2019/6 Karar sayılı kararıyla; davaya konu uyuşmazlığın inançlı işlemden kaynaklı olduğu, kardeş olan taraflar arasında inançlı işlemin tanıkla ispat edildiği, dava tarihi itibarıyla dava dışı kişi adına kayıtlı olan 765 parsel sayılı taşınmaz bakımından güncel kayıt malikine davanın yöneltilmediği, birleştirilen 2016/721 Esas sayılı dava bakımından ise her iki dosyadaki dava konusu taşınmazların aynı olması ve eldeki dosyada taşınmazlarla ilgili karar verilmesi nedeniyle birleştirilen davanın konusuz kaldığı gerekçesiyle, Dairenin “vekâlet görevi kötüye kullanılmadığından asıl ve birleştirilen davanın reddi gerektiği” yönündeki bozma gerekçesine direnilmesine, diğer hususlarda ise bozmaya uyulmasına karar verilerek, asıl davanın 765 parsel (yeni 161 ada 51) sayılı taşınmaz bakımından husumet nedeniyle usulden reddine, diğer taşınmazlar bakımından kabulüne, birleştirilen 2016/721 Esas sayılı dava hakkında ise karar verilmesine yer olmadığına karar verilmiştir.
4. Bozma Sonrası Mahkeme Kararına Karşı Temyiz Yoluna Başvuranlar
Mahkeme kararına karşı yasal süre içerisinde davalı vekili tarafından temyiz yoluna başvurulmuştur.
5. Hukuk Genel Kuruluna Gönderme Kararı
Dairenin 07/09/2019 tarihli ve 2019/1087 Esas, 2019/5314 Karar sayılı kararıyla, direnme kararının temyiz incelemesi yapılmak üzere Hukuk Genel Kuruluna gönderilmesine karar verilmiştir.
6. Hukuk Genel Kurulu Kararı
Hukuk Genel Kurulunun 09/07/2020 tarihli ve 2019/1-791 Esas, 2020/555 Karar Sayılı kararıyla; Mahkemece bozma sonrası kurulan yeni hükmün bir direnme kararı olmayıp, yeni bir gerekçeye dayalı, yeni bir hüküm olduğu gerekçesiyle temyiz incelemesi yapılmak üzere dosyanın Daireye gönderilmesine karar verilmiştir.
7. Dairece Hukuk Genel Kurulu Kararı Sonrası Verilen Bozma Kararı
Dairenin 10/01/2022 tarihli ve 2021/1699 E., 2022/76 K. sayılı kararıyla; ''Somut olaya gelince; iddianın ileri sürülüş biçiminden eldeki davada vekalet görevinin kötüye kullanılması hukuksal nedenine dayanıldığı açıktır. Ne var ki; bozma sonrası Mahkemece yapılan yargılama sırasında, usul ve yasaya aykırı şekilde direnme kararı adı altında, davanın inançlı işleme dayalı tapu iptali ve tescil davası olarak nitelendirilmesi doğru olmadığı gibi, inançlı işlemin tanıkla ispatının mümkün olduğundan bahisle davanın kabulüne karar verilmiş olması da doğru değildir. Tarafların ortak mirasbırakanı ...'ya ait çekişme konusu taşınmazların O'nun ölümü üzerine 16.05.2008 tarihinde mirasçılarına intikal ettiği, davacı ... dışındaki davacıların 09.05.2008 tarihinde davacı ...'ün eşi dava dışı Ömer'i satışa da yetkili olmak üzere vekil tayin ettikleri, vekil .... davacıların 448 ada 33 parsel sayılı taşınmazdaki paylarını 03.06.2008 tarihinde dava dışı.....'a; Uğur'un da 09.06.2009 tarihinde davalı ...'e satış suretiyle temlik ettiği, diğer tüm taşınmazlardaki davacı paylarının ise vekil tarafından 05.06.2008 tarihinde davalı ...'e devredildiği, davacı ...'ın taşınmazlardaki paylarını bizzat satış suretiyle temlik ettiği, 161 ada 51 parsel (eski 765 parsel) sayılı taşınmazın halen dava dışı ...... Kuyumculuk Dericilik İnşaat Tur. Ve Tic. Ltd. Şti. adına kayıtlı olduğu, 1937 doğumlu mirasbırakan ...'nın 27.08.2006 tarihinde öldüğü, geriye mirasçıları olarak davanın tarafları ile 27.09.2011 tarihinde ölen eşi Hacı Ekber'in kaldığı kayden sabittir. Dinlenen tanık beyanlarından tarafların mirasbırakanı Ahmet ile mirasçılardan Seyfali, İlhan, Mehmet ve Dağıstan'ın 3. kişilere borçlarının olduğu, mirasçıların kendi aralarında çekişmeli taşınmaz paylarının davalı ...'e devri karşılığında mirasbırakanın ve davacılardan bir kısmının borçlarının davalı ... tarafından ödeneceğinin kararlaştırıldığı, nitekim dosyaya ibraz edilen belgelerden de davalı ...'in mirasbırakan ile bazı davacıların bir kısım borçlarını ödediği, bir kısmını ise ödemekte olduğu anlaşılmaktadır... Açıklanan bu olgular karşısında temliklerin iradi olduğu ve vekalet görevinin kötüye kullanılmadığı anlaşılmaktadır. Hal böyle olunca, asıl ve birleştirilen davaların reddine karar verilmesi gerekirken, yanılgılı değerlendirme ile yazılı şekilde hüküm tesisi doğru değildir.” gerekçesiyle Mahkeme kararı bozulmuştur.
8. Mahkemece Bozmaya Uyularak Verilen Karar
Mahkemenin 26/04/2022 tarihli ve 2022/159 E., 2022/301 K. sayılı kararıyla; bozma ilamına uyularak, vekalet görevinin kötüye kullanılmadığı, temliklerin iradi olduğu gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
9. Bozma Sonrası Mahkeme Kararına Karşı Temyiz Yoluna Başvuranlar
Mahkemenin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacılar vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
10. Temyiz Nedenleri
Davacılar vekili temyiz dilekçesinde özetle; davacılardan ... taşınmazlardaki payını bizzat davalıya temlik etmiş ve temlikin iradi olduğu kabul edilmiş ise de diğer davacılar açısından böyle bir durum olmadığını, davalının mirasbırakan ve bazı davacıların borçlarını ödediği, bir kısmını da ödemekte olduğu şeklindeki açıklamaların dosya içeriği ile uyuşmadığını, davalının icra takiplerinden sadece bir tanesine 62.000 Euro ödeme yaptığını, bunun dışında ödeme belgesi de ibraz etmediğini, davalının eli ürünü beş sayfadan ibaret yazılı belgenin üçüncü sayfasında davalının “Tarlayı direkt kendi üzerime aldım. Çünkü ortağız sonra vereceğim diye aldım. Arsayı asla alacağımı vermeden vermem dedim." şeklindeki beyanı ile kardeşleri ile arasındaki hukuki ilişkinin inançlı işlem olduğunu ortaya koyduğunu, borçlar ödendikten sonra kalan taşınmazlardaki payların geri verileceğini ileri sürerek, anılan yönlerden kararın bozulmasını istemiştir.
11. Gerekçe
11.1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Taraflar arasındaki uyuşmazlık; vekalet görevinin kötüye kullanılması hukuki nedenine dayalı tapu iptali ve tescil istemine ilişkindir
11.2. İlgili Hukuk
11.2.1. Türk Borçlar Kanunu'nun temsil ve vekalet akdini düzenleyen hükümlerine göre, vekalet sözleşmesi büyük ölçüde tarafların karşılıklı güvenine dayanır. Vekilin borçlarının çoğu bu güven unsurundan, onun vekil edenin yararına ve iradesine uygun davranış yükümlülüğünden doğar.
6098 s. Türk Borçlar Kanunu’nda (TBK) sadakat ve özen borcu, vekilin vekil edene karşı en önde gelen borcu kabul edilmiş ve 506. maddesinde (818 s. Borçlar Kanunu’nun 390.) maddesinde aynen; "Vekil, vekâlet borcunu bizzat ifa etmekle yükümlüdür. Ancak vekile yetki verildiği veya durumun zorunlu ya da teamülün mümkün kıldığı hâllerde vekil, işi başkasına yaptırabilir
Vekil üstlendiği iş ve hizmetleri, vekâlet verenin haklı menfaatlerini gözeterek, sadakat ve özenle yürütmekle yükümlüdür.
Vekilin özen borcundan doğan sorumluluğunun belirlenmesinde, benzer alanda iş ve hizmetleri üstlenen basiretli bir vekilin göstermesi gereken davranış esas alınır." hükmüne yer verilmiştir. Bu itibarla vekil, vekil edenin yararına ve iradesine uygun hareket etme, onu zararlandırıcı davranışlardan kaçınma yükümlülüğü altındadır. Vekâletin kapsamı, sözleşmede açıkça gösterilmemişse, görülecek işin niteliğine göre belirlenir. (TBK'nın 504/1) Sözleşmede vekaletin nasıl yerine getirileceği hakkında açık bir hüküm bulunmasa veya yapılan işlem dış temsil yetkisinin sınırları içerisinde kalsa dahi vekilin bu yükümlülüğü daima mevcuttur. Hatta malik tarafından vekilin bir taşınmazın satışında, dilediği bedelle dilediği kimseye satış yapabileceği şeklinde yetkili kılınması, satacağı kimseyi dahi belirtmesi, ona dürüstlük kuralını, sadakat ve özen borcunu göz ardı etmek suretiyle, makul sayılacak ölçüler dışına çıkarak satış yapma hakkını vermez. Vekil edenin yararı ile bağdaşmayacak bir eylem veya işlem yapan vekil değinilen maddenin son fıkrası uyarınca sorumlu olur. Bu sorumluluk BK'de daha hafif olan işçinin sorumluluğuna kıyasen belirlenirken, TBK'de benzer alanda iş ve hizmetleri üslenen basiretli bir vekilin sorumluluğu esas alınarak daha da ağırlaştırılmıştır.
Öte yandan, vekil ile sözleşme yapan kişi 4721 s. Türk Medeni Kanunu'nun (TMK) 3. maddesi anlamında iyi niyetli ise yani vekilin vekalet görevini kötüye kullandığını bilmiyor veya kendisinden beklenen özeni göstermesine rağmen bilmesine olanak yoksa, vekil ile yaptığı sözleşme geçerlidir ve vekil edeni bağlar. Vekil vekalet görevini kötüye kullansa dahi bu husus vekil ile vekalet eden arasında bir iç sorun olarak kalır, vekil ile sözleşme yapan kişinin kazandığı haklara etkili olamaz.
Ne var ki, üçüncü kişi vekil ile çıkar ve işbirliği içerisinde ise veya kötü niyetli olup vekilin vekalet görevini kötüye kullandığını biliyor veya bilmesi gerekiyorsa vekil edenin sözleşme ile bağlı sayılmaması, TMK'nın 2. maddesinde yazılı dürüstlük kuralının doğal bir sonucu olarak kabul edilmelidir. Söz konusu yasa maddesi buyurucu nitelik taşıdığından hakim tarafından kendiliğinden (re'sen) göz önünde tutulması zorunludur. Aksine düşünce kötü niyeti teşvik etmek en azından ona göz yummak olur. Oysa bütün çağdaş hukuk sistemlerinde kötü niyet korunmamış daima mahkum edilmiştir. Nitekim uygulama ve bilimsel görüşler bu yönde gelişmiş ve kararlılık kazanmıştır.
11.3. Değerlendirme
Dairenin (IV/2.) ve (IV/7.) no.lu paragraflarda açıklanan ve hükmüne uyulan bozma kararlarında gösterildiği şekilde işlem yapılarak; (IV/8.) no.lu paragrafta yazılı şekilde karar verilmesinde herhangi bir isabetsizlik bulunmamaktadır.
VI. SONUÇ
Açıklanan nedenlerle; davacılar vekilinin yerinde bulunmayan temyiz itirazlarının reddiyle, usul ve yasaya, bozma kararlarının gerekçelerine uygun olan hükmün ONANMASINA, harç peşin alındığından başkaca harç alınmasına yer olmadığına; kararın tebliğinden itibaren 15 gün içinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere, 20/10/2022 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.