"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Trabzon Bölge Adliye Mahkemesi 1. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2022/1782 E., 2023/24 K.
HÜKÜM/KARAR : Kabul / Esastan Ret
İLK DERECE MAHKEMESİ : Trabzon 4. Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2019/2 E., 2022/170 K.
Taraflar arasındaki tapu iptali ve tescili davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davalılar tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalılar tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacılar dava dilekçelerinde; mirasbırakan Hüseyin’in maliki olduğu 107 ada 35 parsel sayılı taşınmazını oğullarının telkini ve baskısı ile kız çocuklarını mirastan mahrum bırakmak için muvazaalı olarak ölünceye kadar bakma akdi ile davalı gelinlerine temlik ettiğini, işlem tarihinde mirabırakanın 87 yaşında olduğunu, zaman zaman düşünce bozuklukları yaşadığını, işlemin bilinçli tercihi olmadığını, davalıların farklı adreslerde oturduğunu, aynı anda ikisi ile ölünceye bakma sözleşmesi yapmaya ihtiyacı olmadığını, mirasbırakanın mal varlığının % 96,65’ni davalılara devrettiğini ileri sürerek tapu kayıtlarının iptali ile miras payları oranında adlarına tesciline karar verilmesini istemişlerdir.
II. CEVAP
Davalılar cevap dilekçelerinde; mirasbırakanın taşınmazı baskı olmaksızın yıllarca kendisine baktıkları için devrettiğini, mirasbırakanın adına kayıtlı başkaca taşınmazlar olduğunu, ...’in 1990 yılında evlenip mirasbırakan ve eşi ile birlikte yaşamaya başladığını, mirasbırakanın eşinin ve mirasbırakanın ağır hastalıkları olduğunu ve bakımının ... tarafından yapıldığını, sonrasında ise davalı ...’e yakın bir yere taşınıldığını ve birlikte mirasbırakanın bakımının yapıldığını, mirasbırakanın akıl sağlığının yerinde olduğunu, son zamanlarında ihtiyaçlarını karşılayamayacak hale geldiğini belirterek davanın reddini savunmuşlardır.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; mirasbırakanın mal varlığının % 95,15’ni davalılara ölünceye kadar bakma akdi ile devrettiği, makul oranın aşıldığı, temlikin bakım amacıyla değil bağış amacıyla yapıldığı ve muvazaalı olduğu gerekçesiyle davanın kabulüne karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalılar istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davalılar istinaf dilekçelerinde özetle, mal kaçırmayı ispatlayan delil olmadığını, tespit edilen hususlar ile kabul kararının çelişkili olduğunu, taşınmazın erkek çocuklarına değil gelinlerine verildiğini, mirasbırakana bakarak bakım yükümlüğünü yerine getirdiklerini, yaşlı olan mirasbırakanın bakıma muhtaç olduğunu, eşinin 2007 yılında öldüğünü, o tarihten sonra oğullarının yanında kaldığını, tanıkların savunmalarını doğruladığını, mirasbırakanın uhdesinde kalan taşınmazların değerinin doğru tespit edilmediğini ve buna itiraz ettiklerini, emsal nitelikte sundukları taşınmazların dikkate alınmadığını, temlikin muvazaalı olmadığını, erkek çocukları lehine bir kazanım olmadığını, davacıların iddialarını ispatlayamadıklarını, kişinin tek ve değerli varlığını dahi ölünceye kadar bakma sözleşmesi ile devredebileceğini ileri sürerek kararın kaldırılmasını istemişlerdir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; mirasbırakanın temlik tarihinde 87 yaşında olduğu, dava konusu taşınmazın malvarlığının büyük kısmını oluşturduğu, makul sınırın aşılmış olduğu, mirasbırakanın daha makul düzeyde taşınmaz devri ile bakım ihtiyacını giderebilme imkanı varken malvarlığının büyük kısmını oluşturan taşınmaz devrinde mal kaçırma amacının üstün tutulduğu gerekçesiyle istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalılar temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalılar, istinaf dilekçelerindeki gerekçelerle kararın bozulmasını istemişlerdir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Dava, ölünceye kadar bakma akdinden kaynaklı muris muvazaası hukuki nedenine dayalı tapu iptali ve tescili istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (HMK) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri,
01.04.1974 tarih 1/2 sayılı İçtihadı Birleştirme Kararı;
Türk Medeni Kanunu'nun (TMK) 706 ncı, Türk Borçlar Kanunu'nun 237 nci ve 611 inci, Tapu Kanunu'nun 26 ncı maddeleri.
3. Değerlendirme
1.6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu'nun (TBK) 611 inci maddesine göre ölünceye kadar bakıp gözetme sözleşmesi, taraflarına karşılıklı hak ve borçlar yükleyen bir akittir (BK) madde 511). Başka bir anlatımla ivazlı sözleşme türlerindendir. Bu sözleşme ile bakım alacaklısı, sözleşme konusu malın mülkiyetini bakım borçlusuna geçirme; bakım borçlusu da bakım alacaklısına yasanın öngördüğü anlamda ölünceye kadar bakıp gözetme yükümlülüğü altına girer (TBK madde 614).
2. Bakıp gözetme koşulu ile yapılan temliki işlemin geçerliliği için sözleşmenin düzenlendiği tarihte bakım alacaklısının özel bakım gereksinimi içerisinde bulunması zorunlu değildir. Bu gereksinmenin sözleşmeden sonra doğması ya da alacaklının ölümüne kadar çok kısa bir süre sürmüş bulunması da sözleşmenin geçerliliğine etkili olamaz.
3. Kural olarak, bu tür sözleşmeye dayalı bir temlikin de muvazaa ile illetli olduğunun ileri sürülmesi her zaman mümkündür. En sade anlatımla muvazaa, irade ile beyan arasında kasten yaratılan aykırılık olarak tanımlanabilir. Böyle bir iddia karşısında, asıl olan tarafların akitteki gerçek ve müşterek amaçlarının saptanmasıdır (TBK madde 19). Şayet bakım alacaklısının, temliki işlemde bakıp gözetilme koşulunu değil de bir başka amacı gerçekleştirme iradesini taşıdığı belirlenirse (örneğin mirasçılarından mal kaçırma düşüncesinde ise), bu takdirde akdin ivazlı (bedel karşılığı) olduğundan söz edilemez; akitte bağış amacının üstün tutulduğu sonucuna varılır. Bu halde de Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulunun 01.04.1974 tarihli, 1/2 sayılı İçtihadı Birleştirme Kararı olayda uygulama yeri bulur.
4. Mirasbırakanın, ölünceye kadar bakıp gözetme karşılığı yaptığı temlikin muvazaa ile illetli olup olmadığının belirlenebilmesi için de, sözleşme tarihinde mirasbırakanın yaşı, fiziki ve genel sağlık durumu, aile koşulları ve ilişkileri, elinde bulunan mal varlığının miktarı, temlik edilen malın tüm mamelekine oranı, bunun makul karşılanabilecek bir sınırda kalıp kalmadığı gibi bilgi ve olguların göz önünde tutulması gerekir.
5. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması HMK'nın 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
6. Dosya içeriğinden, mirasbırakan ...'in kayden maliki olduğu 107 ada 35 parsel sayılı taşınmazını 15.03.2017 tarihinde 1/2 şer pay ile davalı gelinlerine ölünceye kadar bakma akdi ile temlik ettiği, dava konusu taşınmazın
keşfen saptanan dava tarihindeki değerinin 7.592.180,40 TL olduğu, mirasbırakanın 06.07.2019 tarihinde öldüğü, geriye mirasçı olarak ölü kızı ...'ın oğlu olan davacı ..., kızları ...,..., davalı ...'in eşi olan oğlu ... ve davalı ...'in eşi olan oğlu ...'in kaldığı anlaşılmıştır.
7. Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olduğu, özellikle hüküm kısmında dayanak gösterilen veraset ilamının Trabzon 2. Noterliğinin 30.09.2019 tarihli ve 15357 yevmiye numaralı mirasbırakan ...'ın mirasçılık belgesi olduğu anlaşıldığına göre davalıların temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Davalıların temyiz itirazının reddi ile temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının HMK'nin 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Aşağıda yazılı 257.961,10 TL bakiye onama harcının temyiz eden davalılardan alınmasına,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
05.03.2024 tarihinde kesin olarak oy birliği ile karar verildi.
...