"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Ankara Bölge Adliye Mahkemesi 13. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2021/1125 E., 2022/1669 K.
HÜKÜM/KARAR : Kabul/Kabul
İLK DERECE MAHKEMESİ : Gölbaşı(Ankara) 2. Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2019/239 E., 2021/178 K.
Taraflar arasındaki tescil davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davalı Hazine vekili, davalı ... İnşaat Anonim Şirketi vekili ve davalı ... vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince davalı Hazinenin istinaf başvurusunun kısmen kabulüne, diğer davalıların istinaf başvurularının kabulüyle İlk Derece Mahkemesinin kararının kaldırılmasına karar verilmiş ve esasa ilişkin yeniden hüküm kurulmuştur
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalı Hazine vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesi ile; Ankara ili, Gölbaşı ilçesinde bulunan ve sınırlarını bildirdiği taşınmazı davacının 40 yıldan beri nizasız ve fasılasız ekip biçtiğini belirterek çekişmeli taşınmaz bölümünün davacı adına tescilini istemiştir.
II. CEVAP
Davalı Hazine vekili; çekişmeli taşınmazın mera niteliğinde olabileceğini, zilyetlik şartlarının araştırılması gerektiğini belirterek taşınmazın Hazine adına tescilini ve davanın reddini istemiştir.
Davalı ... vekili ve davalı ... vekili cevap dilekçelerinde davanın reddini istemişlerdir.
III. İLK DERECE MAHKEME KARARI
İlk Derece Mahkemesinin 19.10.2017 tarihli ve 2015/126 Esas, 2017/496 Karar sayılı kararıyla; çekişmeli taşınmaz üzerinde davacı lehine zilyetlikle edinim koşullarının oluştuğu gerekçesi ile davanın kabulüne bilikişi raporunda (A) harfi ile gösterilen 17.310,86 m²'lik taşınmazın bulunduğu adanın en son parsel numarasını takiben yeni bir parsel numarası verilmek suretiyle tarla vasfıyla davacı adına tesciline karar verilmiş, hüküm davalı Hazine vekili ve davalı ... Başkanlığınca istinaf edilmiş, Ankara Bölge Adliye Mahkemesi 13. Hukuk Dairesinin 28.05.2019 tarihli ve 2019/622 Esas, 2019/1003 Karar sayılı kararıyla; dava konusu taşınmazın büyük kısmının toplulaştırma çalışmaları sonunda 123903 ada 3 parsel olarak tapuya tescil edilen yerde kaldığı,infazı kabil tescil hükmü kurabilmek ve çifte tapu kaydının oluşumuna neden olmamak için dava konusu edilen bölümün bu parsel içinde kalıp kalmadığının kesin olarak tespit edilmeden tescil kararı verilmesinin doğru olmadığı açıklanarak İlk Derece Mahkemesi kararı kaldırılarak dosya Mahkemesine gönderilmiştir.
İlk Derece Mahkemesince gönderme kararı sonrasında yapılan yargılama sonucunda, Mahkemenin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; dava konusu taşınmaz üzerinde davacı lehine zilyetlikle edinim koşullarının oluştuğu gerekçesi ile davanın kabulüne, Ankara ili, Gölbaşı ilçesi, ... Mahallesinde ve ... Mahallesinde bulunan Fen bilirkişileri ..., ..., ... ve ... tarafından düzenlenen 10.02.2020 tarihli rapor ve eki krokide (A1) harfi ve mavi renk ile gösterilen 12.942,70 m2 yüzölçümündeki (... 123903 ada 3 parsel) taşınmaz, krokide (A2) harfi ve yeşil renk ile gösterilen 1.137,29 m2 yüzölçümündeki (... 125830 ada 3 parsel) taşınmaz ve (A3) harfi ile sarı renk ile gösterilen 3.230,87 m2 yüzölçümündeki taşınmazın davalılar adına olan tapu kaydının iptali ile davacı adına tarla vasfı ile tapuya kayıt ve tesciline,karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı Hazine vekili, ... İnşaat Anonim Şirketi vekili ve davalı ... vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Nedenleri
Davalı Hazine vekili istinaf başvuru dilekçesinde; çekişmeli taşınmazın Devletin hüküm ve tasarrufu altındaki yerlerden olduğunu, dava konusu taşınmaz üzerinde davacı lehine kazanım koşullarının oluşmadığını, eksik inceleme ile karar verildiğini, taşınmazın Hazine adına tescil edilmesi gerektiğini belirterek kararın kaldırılmasını talep etmiştir.
Dahili davalı ... İnşaat Anonim Şirketi vekili istinaf başvuru dilekçesinde; çekişmeli taşınmazın toplulaştırma ile tescil edildiğini, adli yargıda aksi şekilde karar verilmesinin mümkün olmadığını, husumet itirazlarının bulunduğunu, davanın reddine karar verilmesi gerektiğini belirterek kararın kaldırılmasını istemiştir.
Dahili davalı ... vekili istinaf başvuru dilekçesinde; çekişmeli taşınmazın toplulaştırma ile tescil edildiğini, kararın mülkiyet hakkını ihlal ettiğini belirterek kararın kaldırılmasını istemiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; dava konusu edilen ve krokisinde (A) harfi ile gösterilen taşınmaz bölümü 1950 yılında ... mahallesinde yapılan tesis kadastrosu sırasında ekilemez arazi, 1953 yılında Ankara ili, Yavrucak mahallesinde yapılan kadastro çalışmaları sırasında ise taşlık arazi olarak paftada gösterilerek tescil harici bırakıldığı, dava konusu taşınmazın bulunduğu yerin 16.01.2007 tarihinde onaylanan 1/25000 ölçekli "2023 Başkent Ankara Nazım İmar Planı" kapsamında kaldığı, dava konusu taşınmazın 3. sınıf kuru tarım arazisi olduğu, imar-ihyasının 1975 yılında tamamlandığı, imar planına alınma tarihinden geriye davacı yararına 3402 sayılı Kadastro Kanunu'nun 17 nci ve 14 üncü maddelerinde öngörülen imar-ihya ve zilyetlikle mülk edinim şartlarının oluştuğu, dava edilen ve krokisinde (A) harfi ile gösterilen 17.310,86 metrekare yüzölçümündeki taşınmaz bölümünün yargılama sırasında sonradan 2017 ve 2019 tarihinde yapılan toplulaştırma çalışmaları sonunda bir kısmının ... mahallesi 123903 ada 3 parsel sayılı ve ... mahallesi 125830 ada 3 parsel sayılı taşınmazların içinde ve bir kısmının da yol olarak ayrılan bölümde kaldığı, idarece yapılan toplulaştırma işlemi idari işlem niteliğinde olup idari yargı yerinde iptal edilmedikçe toplulaştırma işleminin hukuki geçerliliğini koruyacağı, toplulaştırma ile oluşan parsellerde tapu kayıtlarının iptaline karar verilmesi mümkün bulunmadığından, çekişmeli yerde davacı yararına imar-ihya ile mülk edinme koşullarının oluştuğu belirlendiğinden davacının mülkiyetinin tespitine karar verilmesi gerektiği gerekçesi ile davalı Hazine’nin istinaf başvurusunun kısmen kabulüne, diğer davalıların istinaf başvurularının kabulüne karar verilmiş, İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak yerine; Ankara ili, Gölbaşı ilçesi, ... Mahallesinde ve ... Mahallesinde bulunan Fen bilirkişileri ..., ..., ... ve ... tarafından düzenlenen 10.02.2020 tarihli rapor ve eki krokide (A1) harfi ve mavi renk ile gösterilen 12.942,70 m2 yüzölçümündeki (... 123903 ada 3 parsel) taşınmaz, krokide (A2) harfi ve yeşil renk ile gösterilen 1.137,29 m2 yüzölçümündeki (... 125830 ada 3 parsel) taşınmaz ve (A3) harfi ile sarı renk ile gösterilen 3.230,87 m2 yüzölçümündeki taşınmazda davacı ...'ın mülkiyetinin tespitine, tapuya tescile ilişkin talebin reddine ilişkin hüküm kurulmuştur.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı Hazine vekili temyiz başvurusunda bulunmuştur.
B. Temyiz Nedenleri
Davalı vekili temyiz dilekçesinde; kararın hukuka aykırı olduğunu, bilirkişi raporlarının eksik ve yetersiz olduğunu, davacının mülkiyetin tespitine ilişkin herhangi bir talebi bulunmadığını, çekişmeli taşınmazlarda davacı adına zilyedlikle edinim koşullarının oluşmadığını belirterek kararın bozulmasını istemiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Dava, tapusuz taşınmazın tescili davası iken çekişmeli taşınmaz bölümleri toplulaştırma ile tescil edilmiştir.
2. İlgili Hukuk
3402 sayılı Kadastro Kanunu'nun 14 üncü,17 nci üncü maddeleri, 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nun 713 üncü maddesi.
3. Değerlendirme
1. Kadastro sonucu; Ankara ili, Gölbaşı ilçesi, ... ve ... mahalleleri çalışma alanında bulunan dava konusu taşınmaz bölümleri kadastro tespiti sırasında taşlık / hali arazi olması nedeniyle tespit harici bırakılmış, toplulaştırma çalışmaları sonucunda bir kısmının yol bölümünde, bir kısmının ... İnşaat Anonim Şirketi adına kayıtlı olan ... mahallesi 123903 ada 3, bir kısmının ise ... adına kayıtlı olan Yavrucak mahallesi 125831 ada 3 parsel içerisinde tescil edildiği anlaşılmıştır.
2. Bölge Adliye Mahkemesince yazılı şekilde hüküm kurulmuş ise de yapılan araştırma ve inceleme hüküm vermeye elverişli değildir. Mahkemece yetersiz ziraat bilirkişi raporu ve hava fotoğrafı uygulaması ile yetinilmiş, davacı yönünden usulünce senetsiz araştırması yapılmamış, senetsiz araştırması açısından davacının taraf olduğu dava dosyaları bulunmasına rağmen dosya inceleme tutanakları dosya arasına alınmamış, çekişmeli taşınmaza komşu ... mahallesinde bulunan 297 ve 310 parsel sayılı taşınmazların kadastro tespit tutanakları ve varsa dayanakları getirilmemiştir. Bu şekilde eksik araştırma ve inceleme ile hüküm kurulamaz.
3.Hâl böyle olunca; Mahkemece öncelikle çekişmeli taşınmaza komşu olan ... mahallesinde bulunan 297 ve 310 parsel sayılı taşınmazların kadastro tespit tutanakları ve varsa dayanakları dosya arasına alınmallı, çekişmeli taşınmaz bölümlerine ait temin edilebilen en eski ve yeni tarihli ortofoto ve uydu fotoğrafları ile Harita Genel Müdürlüğü web sitesinin hava fotoğrafı sorgulama sayfasına girilerek taşınmaz bölümlerinin bulunduğu köyü/mahalleyi kapsayacak şekilde hangi yıllara ait hava fotoğrafı bulunduğu araştırılıp belirlenmek ve (denetimin sağlanması bakımından) ilgili sayfanın çıktısı dosya içerisine konulmak suretiyle buradan elde edilen verilere göre taşınmazın imar planına alınma tarihi olan 2007 yılından 15-20-25 yıl öncesine (bulunmadığı takdirde bu tarihlere en yakın tarihlere) ait farklı dönemlerde çekilmiş en az üç adet stereoskopik hava fotoğrafı tarihleri açıkça yazılmak suretiyle Harita Genel Müdürlüğünden getirtilerek dosya ikmal edilmelidir.
4. Bundan sonra mahallinde yaşlı, tarafsız, yöreyi iyi bilen, davada yararı bulunmayan şahıslar arasından seçilecek yerel bilirkişiler ve taraf tanıkları ile fen bilirkişisi, 3 kişilik ziraatçı bilirkişi kurulu ve 3 kişilik jeodezi ve fotogrametri mühendisi bilirkişi kurulu ve teknik bilirkişinin katılımıyla yeniden keşif yapılmalıdır. Keşif sırasında dinlenilecek yerel bilirkişi ve tanıklardan taşınmaz bölümlerinin öncesinin kime ait olduğu, kimden kime intikal ettiği ve ne şekilde kullanıldığı, imar-ihyaya konu edilip edilmediği, edilmiş ise imar-ihyanın hangi tarihte başlayıp ne zaman tamamlandığı hususları etraflıca sorulup maddi olaylara dayalı olarak açıklattırılmalı, beyanları arasında çelişki ortaya çıkması halinde gerektiğinde yüzleştirme yapılmak suretiyle bu çelişkiler giderilmeye çalışılmalı, komşu parsel tutanakları ve varsa dayanak kayıtları uygulanmak suretiyle yerel bilirkişi ve tanık sözleri denetlenmelidir.
5. Ziraat mühendisi bilirkişi kurulundan taşınmaz bölümünün toprak yapısını ve niteliğini, zirai durumunu, üzerinde sürdürülen zilyetliğin şeklini ve süresini, üzerindeki bitki örtüsünü, imar-ihyaya konu edilmişse özellikle imar-ihyanın tamamlandığı tarihi bildirir, komşu parsellerle karşılaştırmalı değerlendirmeyi ve taşınmazların değişik yönlerden çekilmiş renkli fotoğraflarını içerir, bilimsel esaslara ve somut verilere dayalı ayrıntılı ve gerekçeli rapor alınmalıdır.
6. Jeodezi ve fotogrametri mühendisi bilirkişi kurulundan hava fotoğrafları üzerinde stereoskopik inceleme yaptırılmak suretiyle dava konusu taşınmaz bölümlerinin sınırını ve niteliğini, taşınmaz bölümlerinde imar-ihya tamamlanmış ise tamamlandığı tarihi ve üzerlerinde sürdürülen zilyetliğin başlangıcını, şeklini ve süresini belirtir şekilde rapor hazırlanması ve dava konusu taşınmazın konumunu hava ve uydu fotoğrafları üzerinde göstermesi istenmelidir.
7. Fen bilirkişisine keşfi takibe, bilirkişi ve tanık sözlerini denetlemeye imkan verir krokili rapor düzenlettirilmelidir.
8.3402 sayılı Kanun'un 14 üncü maddesi uyarınca, adına tescil kararı verilecek kişi adına aynı çalışma alanı içerisinde kayıtsız ve belgesizden başkaca taşınmaz mal tespit ya da tescil edilip edilmediği Tapu Müdürlüğü ve Kadastro Müdürlüğü ile Hukuk Mahkemeleri Yazı İşleri Müdürlüğünden sorulmalıdır.
Bundan sonra tüm deliller birlikte değerlendirilerek sonucuna göre bir karar verilmelidir.
Değinilen hususlar gözetilmeden eksik inceleme ile hüküm tesisi doğru değildir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Davalı Hazine vekilinin yerinde görülen temyiz itirazlarının kabulü ile Bölge Adliye Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Temyiz eden davalı Hazine harçtan muaf olduğundan bu konuda karar verilmesine yer olmadığına,
Dosyanın kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
04.06.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.