"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2020/87 E., 2022/746 K.
Mahkeme kararı davalı ... vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; Adıyaman ili, ... ilçesi, ... köyünde bulunan 638 parsel sayılı taşınmaza bitişik yaklaşık 11000 metrekare yüz ölçümündeki taşınmazın taşlık ve kıraç iken davacı tarafından imar ve ihya edildiğini, taşınmazın 40 yıldan fazla süredir davacının zilyetliğinde olduğunu ancak kadastro çalışmaları sırasında tespit harici bırakıldığını belirterek dava konusu taşınmazın davacı adına tescilini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı ... vekili; çekişmeli taşınmazın Devletin hüküm ve tasarrufu altındaki yerlerden olduğunu ve zilyetlikle kazanılmasının mümkün bulunmadığını, 2014 tarihli idari tahkikat tutanağına göre taşınmazın 7-8 yıldır kullanıldığını, taşınmazın değerinin düşük gösterildiğini belirterek davanın reddini istemiştir.
III. MAHKEME KARARI
Mahkemenin 05.05.2016 tarihli ve 2014/1417 Esas, 2016/459 Karar sayılı kararı ile; dava konusu taşınmaz üzerinde davacı lehine zilyetlikle edinim koşullarının oluştuğu gerekçesi ile davanın kabulüne, bilirkişi raporunda (A), (B) ve (C) harfleri ile gösterilen taşınmaz bölümlerinin davacı adına tesciline karar verilmiştir.
IV. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Bozma Kararı
1. Mahkemenin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı ... vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Yargıtay (Kapatılan) 16. Hukuk Dairesinin 20.11.2019 tarihli ve 2016/13318 Esas, 2019/7574 Karar sayılı kararıyla; Mahkemece yapılan araştırmanın eksik olduğu belirtilerek hava fotoğraflarından da yararlanılmak suretiyle taşınmazla ilgili imar-ihya ve zilyetlik araştırması ve zorunlu yasal ilanların yapılması gereğine değinilerek hüküm bozulmuştur.
B. Mahkemece Bozmaya Uyularak Verilen Karar
Mahkemenin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; dava konusu taşınmaz üzerinde davacı lehine zilyetlikle edinim koşullarının oluştuğu gerekçesi ile davanın kabulüne, bilirkişi raporunda (A), (B) ve (C) harfleri ile gösterilen taşınmaz bölümlerinin tarla vasfı ile davacı adına tesciline karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Sebepleri
Davalı ... vekili temyiz dilekçesinde; eksik araştırma ile karar verildiğini, 2015 tarihli raporda (A), (B) ve (C ) ile gösterilen taşınmaz bölümlerinde imar-ihyanın olmadığı belirtilmiş iken, 2021 tarihli raporda bahsi geçen taşınmazlar üzerinde imar-ihyanın olduğunun belirtildiğini, bunun kabul edilebilir bir durum olmadığını, davacı açısından senetsiz araştırması yapılması gerektiğini, imar-ihyada iş makinesi kullanılmasının mümkün olmadığını belirterek kararın bozulmasını talep etmiştir.
B. Değerlendirme ve Gerekçe
Dava, tapusuz taşınmazın tescili istemine ilişkindir.
1.1973 yılında yörede yapılan kadastro sonucu, Adıyaman ili, ... ilçesi, ... köyünde bulunan dava konusu taşınmaz Devletin hüküm ve tasarrufu altındaki yerlerden olması nedeniyle tespit harici bırakılmıştır.
2. Davacı vekili; dava konusu taşınmazın davacı tarafından imar ihya edildiği iddiası ile dava açmış, çekişmeli taşınmazın davacı adına tescilini talep etmiştir. Mahkemece yapılan yargılama sonucunda; dava konusu taşınmaz üzerinde davacı lehine zilyetlikle edinim koşullarının oluştuğu gerekçesi ile yazılı şekilde hüküm kurulmuş ise de davacı dava dilekçesine kroki ekleyerek çekişmeli taşınmaz bölümünü gösterdiği halde krokiden farklı taşınmaz bölümlerinin davacı adına tesciline karar verilmiş, yetersiz ve ve çelişik jeodezi ve fotogrometri bilirkişisi raporu ve taşınmaz üzerinde sürdürülen zilyetliği ve imar ihya durumunu açıklamaktan uzak ziraat bilirkişi raporu ile yetinilmiş, bozmaya uyulduğu halde gerekleri yerine getirilmemiş, davacı açısından usulünce senetsiz araştırması yapılmamış, eksik araştırma ile karar verilmiştir.
3.Hal böyle olunca; doğru sonuca varılabilmesi için Mahkemece öncelikle çekişmeli taşınmaz bölümüne ait temin edilebilen en eski ve yeni tarihli ortofoto ve uydu fotoğrafları ile Harita Genel Müdürlüğü web sitesinin hava fotoğrafı sorgulama sayfasına girilerek taşınmaz bölümlerinin bulunduğu köyü/mahalleyi kapsayacak şekilde hangi yıllara ait hava fotoğrafı bulunduğu araştırılıp belirlenmek ve (denetimin sağlanması bakımından) ilgili sayfanın çıktısı dosya içerisine konulmak suretiyle buradan elde edilen verilere göre dava tarihinden 15-20-25 yıl öncesine (bulunmadığı takdirde bu tarihlere en yakın tarihlere) ait farklı dönemlerde çekilmiş en az üç adet stereoskopik hava fotoğrafı tarihleri açıkça yazılmak suretiyle Harita Genel Müdürlüğünden getirtilerek dosya ikmal edilmelidir.
4. Bundan sonra, mahallinde elverdiğince yaşlı, tarafsız ve yöreyi iyi bilen, davada yararı bulunmayan, taşınmazın bulunduğu köyde ikamet eden şahıslar arasından seçilecek 3 kişilik mahalli bilirkişi kurulu ve taraf tanıkları ile önceki keşifte yer almamış 1 fen (teknik) bilirkişisi, 3 kişilik jeodezi ve fotogrametri uzmanı bilirkişi kurulu ve 3 kişilik ziraat bilirkişi kurulundan oluşturulacak bilirkişi kurulu katılımıyla mahallinde yeniden keşif yapılmalıdır.
5.Yapılacak keşifte yerel bilirkişi ve tanıklardan çekişmeli taşınmazın geçmişte ne durumda bulunduğu, kime ait olduğu, kimden kime ne zaman ve ne şekilde intikal ettiği, kim tarafından ne zamandan beri ve hangi tasarruflarla zilyet edildiği, imar ihya edilip edilmediği, imar ihya edildi ise imar ihyaya hangi tarihte başlanıldığı ve imar ihyanın hangi tarihte bitirildiği hususlarında maddi olaylara dayalı ayrıntılı bilgi alınmalı, beyanlar arasındaki çelişkiler, gerektiğinde yüzleştirme yapılmak suretiyle giderilmeli, bilirkişi ve tanık sözleri komşu parsellerin tespit tutanakları ve dayanaklarıyla denetlenmelidir.
6.Ziraat bilirkişileri kurulundan çekişmeli taşınmaz bölümünün niteliğiyle ilgili önceki ziraatçi bilirkişi raporlarını da irdeler mahiyette ve taşınmazın toprak yapısı, eğimi, bitki deseni ve diğer yönlerden üzerinde ekonomik amaca uygun zilyetlik bulunup bulunmadığı ve ekonomik amaca uygun zilyetlik varsa hangi tarihten beri ve hangi tasarruflar ile sürdürüldüğünü, taşınmazın imar ihyaya konu olup olmadığını ve imar ihyanın başladığı ve tamamlandığı tarihleri belirten, taşınmazın değişik yönlerden çekilmiş fotoğrafları ile desteklenmiş, bilimsel esaslara ve somut verilere dayalı ayrıntılı ve gerekçeli rapor alınmalı; hava fotoğrafları jeodezi ve fotogrametri uzmanı bilirkişi kuruluna tevdi edilerek stereoskop aletiyle incelenmeleri neticesinde taşınmazın sınırlarını ve niteliğini, öncesinin ne olduğunu, imar-ihyaya konu edilip edilmediğini, imar-ihya tamamlanmış ise tamamlandığı tarih ile sürdürülen zilyetliğin başlangıcını, şeklini ve süresini belirtir, önceki tarihli ve birbiri ile çelişen raporları da irdeler şekilde rapor hazırlatılmalıdır.
7. 3402 sayılı Kanun'un 14. maddesi uyarınca, adına tescil kararı verilecek kişi ya da kişiler ile diğer mirasçılar ve onların mirasbırakanları adına aynı çalışma alanı içerisinde kayıtsız ve belgesizden başkaca taşınmaz mal tespit ya da tescil edilip edilmediği Tapu Müdürlüğü ve Kadastro Müdürlüğü ile Hukuk Mahkemeleri Yazı İşleri Müdürlüğünden sorulup aynı Kanun'un 03.07.2005 tarihli ve 5403 sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu ile değiştirilen 14/2. maddesi hükmü gözetilerek sulu ve susuz olarak kazanılmış toprak miktarı belirlenmeli, Kanun'un getirdiği sınırlamanın aşılıp aşılmadığı saptanarak toplanacak tüm deliller birlikte değerlendirilmek suretiyle ulaşılacak sonuca göre bir hüküm kurulmalıdır.
Mahkemece, bu hususlar yerine getirilmeksizin eksik inceleme ile yazılı şekilde hüküm kurulması isabetsiz olduğu gibi, kabule göre de davacının dava dilekçesine ekli krokide gösterdiği taşınmaz bölümü dışında da davanın kabulüne karar verilmiş olması isabetsizdir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Davalı ... vekilinin temyiz itirazlarının kabulü ile hükmün, 6100 sayılı HMK'nın geçici 3. maddesi yollamasıyla 1086 sayılı HUMK'un 428. maddesi uyarınca BOZULMASINA,
Temyiz eden davalı ... harçtan muaf bulunduğundan, bu hususta karar verilmesine yer olmadığına,
Dosyanın Adıyaman 3. Asliye Hukuk Mahkemesine gönderilmesine,
1086 sayılı HUMK'un 440/III-1. maddesi uyarınca karar düzeltme yolu kapalı olmak üzere,
26.12.2024 tarihinde oybirliği ile karar verildi.