"İçtihat Metni"
İNCELENEN KARARIN
MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2019/82 E., 2022/272 K.
HÜKÜM : Kabul
Taraflar arasındaki tapu iptali ve tescil davasından dolayı yapılan yargılama sonunda Mahkemece verilen karar Yargıtay (Kapatılan) 16. Hukuk Dairesince bozulmuştur.
Mahkemece bozmaya uyularak yeniden yapılan yargılama sonucunda davanın kabulüne karar verilmiştir.
Mahkeme kararı davalı Hazine vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacılar dava dilekçelerinde; Ordu ili, ... ilçesi, ... Mahallesi 461 ada, 10 parsel sayılı taşınmazın ... adına 1/4 hisse, davalı Hâzine adına 1/4 hisse olarak, aynı ada 13 parsel sayılı taşınmazın 1/4 hisse ... adına, 1/4 hisse olarak da davalı Hâzine adına kayıtlandığını, kadastro çalışmalarından önce dava konusu kapsamında bulunan bu mevkili taşınmazda Hâzine hissesinin son derece cüzi bir hisse olduğunu, bu hisseye göre pay tespiti gerekirken, dayanaksız olarak davalı adına fazla hisse tespit edildiğini belirterek davalı adına fazla yazılan hissenin iptali ile kök kayıttaki hissesi oranında tapuya tesciline, fazla yazılan kısmın da ayrı ayrı adlarına tapuya kayıt ve tesciline karar verilmesini talep etmişlerdir.
II. CEVAP
Davalı Hazine vekili; tespitin tapu kaydına istinaden yapıldığını belirterek davanın reddini istemiştir.
III. MAHKEME KARARI
Mahkemenin 10.12.2015 tarihli ve 2015/96 Esas, 2015/266 Karar sayılı kararı ile; davalı Hazinenin dayandığı 03.01.1944 tarih ve 30 sıra nolu tapu kaydının sadece bir hududunun dava konusu taşınmazlara uyduğu, diğer hudutlarının bilinemediği bu nedenle davalı Hazinenin dayandığı tapu kaydının davalı parselleri kapsamadığı gerekçesi ile davanın kabulüne, 461 ada 10 parseldeki Hazineye ait 1/4 payın iptali ile davacı ... adına, 461 ada 13 parseldeki 1/4 Hazine payının da iptali ile davacı ... adına tapuya kayıt ve tesciline karar verilmiştir.
IV. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Bozma Kararı
1. Mahkemenin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı Hazine vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Yargıtay (Kapatılan) 16. Hukuk Dairesinin 26.12.2018 tarihli ve 2016/2592 Esas, 2018/8320 Karar sayılı kararıyla; "kadastro komisyonunca çekişmeli taşınmazların Hazinenin dayandığı tapu kaydı kapsamında kaldığı ve dayanılan tapu kaydında Hazinenin 1/4 payı bulunduğu belirtilerek 461 ada 10 parsel sayılı taşınmazın 3/4 payı davacı ..., 1/4 payı Hazine adına; 461 ada 13 parsel sayılı taşınmazın 3/4 payı davacı ..., 1/4 payı ise Hazine adına tespit edilip, tapu kayıtlarının bu şekilde oluştuğu, davacı ... ve ...'in çekişmeli taşınmazlardaki Hazine payının cüz’i olduğunu, Hazineye fazla pay verildiğini iddia ederek taşınmazların tapu kayıtlarındaki Hazineye ait payın iptali ve Hazinenin kök kayıttaki hissesinin Hazine adına tescili istemiyle dava açmış oldukları, Mahkemece taşınmazdaki Hazine payının tümü iptal edilmek suretiyle talepten fazlaya hükmedildiği, dava konusu taşınmazlara komisyon kararıyla revizyon gören 03.01.1944 tarih ve 30 sıra nolu tapu kaydının taşınmazlara aidiyeti konusunda taraflar arasında uyuşmazlık bulunmadığı, uyuşmazlığın çekişmeli taşınmazlara revizyon gören tapu kaydındaki Hazine payının kadastro komisyonunca tescil edilen paydan az olup olmadığı noktasında toplandığı ancak bu konuda yapılan araştırmanın eksik olduğu belirtilerek Mahkemece, öncelikle tapu kaydının revizyon gördüğü dava dışı 461 ada 11 ve 12 parsel sayılı taşınmazların kadastro tutanakları ile oluşmuş ise tapu kayıtları, davalı iseler dava dosyaları, dava konusu taşınmazlara revizyon gören 03.01.1944 tarih ve 30 sıra nolu tapu kaydının tesisinden itibaren tüm tedavülleri getirtilerek; bundan sonra tapu kaydı üzerinde tapu işlerinden anlayan üç kişiden oluşacak uzman bilirkişi heyetine inceleme yaptırılarak tapu kayıtlarında Hazine’nin payının bulunup bulunmadığını, bulunuyor ise miktarını bildirecek şekilde ayrıntılı rapor alınması, bundan sonra toplanan ve toplanacak tüm deliller birlikte değerlendirilmek suretiyle sonucuna göre bir karar verilmesi" gereğine değinilerek karar bozulmuştur.
B. Mahkemece Bozmaya Uyularak Verilen Karar
Mahkemenin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; dava konusu taşınmazlar üzerinde Hazine payının 1/36 olduğu kabul edilerek; 461 ada 10 parsel sayılı taşınmazda Hazine adına kayıtlı bulunan 1/4 payın iptali ile davacı ... adına 35/36 pay olarak tesciline, bakiye 1/36 payın Hazine adına ipkasına, 461 da 13 parsel sayılı taşınmazın Hazine adına olan 1/4 payın iptali ile 700/720 payın payları oranında Fatma Bayrak ve müşterekleri adına tesciline, bakiye 20/720 payın Hazine adına ipkasına karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Mahkemenin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı Hazine vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalı vekili temyiz dilekçesinde; verilen kararın usul ve yasaya aykırı olduğunu, taşınmazda Hazine hissesinin bulunduğunu, araştırmanın eksik olduğunu belirterk kararın bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Dava, kadastro öncesi nedene dayalı tapu iptali ve tescil istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
3402 sayılı Kadastro Kanunu'nun 14. ve 20. maddeleri,
4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nun 713/1. maddesi.
3. Değerlendirme
1. Kadastro sonucu; ... ilçesi, ... Mahallesi çalışma alanında bulunan 461 ada 10 parsel sayılı 1.847,18 metrekare yüzölçümündeki taşınmaz irsen intikal, taksim, satın alma ve kazandırıcı zamanaşımı zilyetliği nedeniyle davacı ... adına, 461 ada 13 parsel sayılı 3.111,20 metrekare yüzölçümündeki taşınmaz ise irsen intikal, taksim ve kazandırıcı zamanaşımı zilyetliği nedeniyle davacı ... adına tespit edilmiş iken, Hazine tarafından itiraz üzerine komisyonca tapu kaydı nedeniyle 461 ada 10 parsel sayılı taşınmazın 3/4 payı davacı ... adına, 1/4 payı ise Hazine adına; 461 ada 13 parsel sayılı taşınmazın ise 3/4 payı davacı ... adına, 1/4 payı ise Hazine adına tescil edilmiştir.
2. Bilindiği üzere, Mahkemenin Yargıtayın bozma kararına uyması ile bozma kararı lehine olan taraf yararına usuli kazanılmış hak doğar. Diğer taraftan Mahkemenin, Yargıtay Dairesince verilen bozma kararına uyması sonunda, kendisi için o kararda gösterilen şekilde inceleme ve araştırma yaparak yine o kararda belirtilen hukuki esaslar gereğince hüküm verme yükümlülüğü doğar. “Usuli kazanılmış hak” olarak tanımlayacağımız bu müessese, Mahkemeye, hükmüne uyduğu Yargıtay bozma kararındaki esas çerçevesinde işlem yapma ve hüküm kurma zorunluluğu getirir.
3. Somut olaya gelince; yukarıda da değinildiği üzere bozma kararına uymakla Mahkemenin bozma kararında belirtildiği şekilde işlem ve araştırma yapma zorunluluğu bulunmaktadır. Ne var ki; Mahkemece bozma kararına uyulmasına rağmen bozma gerekleri tam olarak yerine getirilmemiştir. Şöyle ki, uzman bilirkişilerden denetime elverişli rapor alınmamış, tapunun revizyon gördüğü diğer parseller değerlendirilmemiş, çekişmeli 461 ada 13 parsel sayılı taşınmaz 2017 yılında ifraz edildiği halde Mahkemece 461 ada 13 parsele ilişkin karar verilmek suretiyle infazı kabil olmayacak şekilde hüküm kurulmuştur. Kabule göre de; dava konusu taşınmazlar üzerinde davalı Hazinenin 1/36 payı olduğu kabul edilmek suretiyle davanın kabulüne karar verilmiş ise de taşınmazlardaki 1/4 Hazine payının iptali ile 35/36'şar payın davacılar adına, 1/36 payın Hazine adına tesciline karar verilmesi dahi isabetsizdir.
4. Hal böyle olunca; Mahkemece, tapu kaydı üzerinde tapu işlerinden anlayan üç kişiden oluşacak uzman bilirkişi heyetine inceleme yaptırılarak tapu kayıtlarının tüm intikallerini gösterir, tapu kayıtlarında Hazinenin payının bulunup bulunmadığını, bulunuyor ise miktarını bildirecek şekilde ayrıntılı ve denetime elverişli rapor alınmalı, tapunun revizyon gördüğü diğer parseller göz önünde bulundurularak toplanan ve toplanacak tüm deliller birlikte değerlendirilmek suretiyle sonucuna göre bir karar verilmelidir.
V. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Davalı Hazine vekilinin yerinde bulunan temyiz itirazlarının kabulü ile, hükmün 6100 sayılı Kanun'un geçici 3. maddesi yollaması ile 1086 sayılı HUMK'un 428. maddesi gereğince BOZULMASINA,
Temyiz eden davalı Hazine harçtan muaf bulunduğundan bu hususta karar verilmesine yer olmadığına,
Dosyanın Mahkemesine gönderilmesine,
1086 sayılı HUMK'un 440/III-1. maddesi uyarınca karar düzeltme yolu kapalı olmak üzere,
19.09.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.