"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2019/459 E., 2023/705 K.
Taraflar arasındaki kadastro öncesi nedene dayalı tapu iptali ve tescili talepli davanın; bozma kararına uyularak yapılan yargılaması sonunda kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davalı ... vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacılar ... ve arkadaşları; Diyarbakır ili, .... ilçesi, .... Mahallesi çalışma alanında bulunan, öncesi tescil harici taşlık niteliğinde olan 547 parsel sayılı 25.260,78 metrekare yüzölçümündeki taşınmaz hakkında, Hazine adına ihdasen oluşturulan tapu kaydının oluşum tarihinden önce lehlerine zilyetlikle iktisap koşullarının oluştuğunu ileri sürerek tapu iptal ve tescil istemiyle Hazine ve Yenişehir Belediye Başkanlığı'na karşı dava açmış, yargılama sırasında ... davaya dahil edilmiştir.
II. CEVAP
Davalılar; çekişmeli taşınmazın zilyetlikle kazanılamayacağını, davacı yararına zilyetlikle kazanım koşullarının oluşmadığını belirterek davanın reddini savunmuştur.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin kararı ile; davacılar yararına zilyetlikle iktisap koşullarının oluştuğu gerekçesiyle davanın kabulüne, çekişmeli taşınmazın Hazine adına olan tapu kaydının iptali ile davacılar adına eşit hisselerle tapuya tesciline karar verilmiştir.
IV. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Mahkemenin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı ... vekili ve davalı ... vekili tarafından temyiz başvurusunda bulunulmuştur.
B. Bozma Kararı
Yargıtay (Kapatılan) 16. Hukuk Dairesinin 08.06.2019 tarih, 2016/8766 Esas, 2019/4598 Karar sayılı kararıyla; "dava konusu taşınmaz öncesi tescil harici olmakla beraber tapuda Hazine kayıtlı olduğundan, kayıt maliki olmayan Diyarbakır Büyükşehir Belediyesinin davada taraf sıfatı bulunmadığına göre temyiz inceleme isteğinin reddine karar verilmiş, davalı Hazinenin temyiz itirazları yönünden ise Mahkemece eksik araştırma ve inceleme yapıldığı belirtilerek doğru sonuca varılabilmesi için mahallinde yaşlı, tarafsız, yöreyi iyi bilen, davada yararı bulunmayan şahıslar arasından seçilecek yerel bilirkişiler, taraf tanıkları ve fen bilirkişisinin katılımı ile yeniden keşif yapılarak dinlenecek yerel bilirkişi ve taraf tanıklarından dava konusu taşınmazın davacıların murisi tarafından mı yoksa davacı olan çocukları ile birlikte müştereken mi imar-ihya edildiği, kısmen ya da tamamen muris tarafından imar-ihya edilmiş olması halinde davacı tarafın taşınmazın hukuki bir yolla (satış, bağış gibi) kendisine intikal ettiğini kanıtlayamaması halinde mirasçılar arasında zamanaşımı hükümlerinin işlemeyeceği düşünülerek sonucuna göre bir karar verilmesi gereğine değinilerek kararın bozulmasına hükmedilmiştir.
C. Mahkemesince Bozmaya Uyularak Verilen karar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen temyiz incelemesine esas kararı ile; bozma ilamına uyularak yapılan yargılama sonucunda, davacılar yararına çekişmeli taşınmaz üzerinde zilyetlikle iktisap koşullarının oluştuğu gerekçesiyle davanın kabulüne, çekişmeli taşınmazın Hazine adına olan tapu kaydının iptali ile davacılar adına hüküm yerinde yazılı hisseler oranında tesciline karar verilmiştir.
D. Bozma Sonrası Mahkeme Kararına Karşı Temyiz Yoluna Başvuranlar
Mahkemenin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı ... vekili tarafından temyiz isteminde bulunulmuştur.
E. Temyiz Sebepleri
Davalı ... vekili temyiz dilekçesinde; çekişmeli taşınmazın ihdasen Hazine adına tapuya tescil edildiğini, Devletin hüküm ve tasarrufu altındaki bu yerin zilyetlikle kazanılmayacağını, kaldı ki imar planı kapsamında kalan Devlete ait yerlerin kazandırıcı zamanaşımı yoluyla edinilemeyeceğini, taşınmazın mera ile komşu olduğu anlaşılmasına karşın yöntemince mera araştırması yapılmadığını, davacının zilyetlikle kazanım şartlarının lehine oluştuğunu ispat edemediğini, yine taşınmazda imar-ihya faaliyetlerinin tamamlanıp tamamlanmadığı hususunda yeterince araştırma yapılmadığını, keşif sırasında dava konusu taşınmaza komşu parsellerin tutanak ve dayanaklarının uygulanması gerektiği halde bu gereğe de riayet edilmediğini, sonuç olarak davacılar yararına zilyetlik ve imar-ihya ile mülk edinme koşulları oluşmadığından davanın reddi gerekirken kabulünün doğru olmadığını belirterek kararın bozulmasını talep etmiştir.
F. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Dava, kadastro öncesi nedene dayalı tapu iptali ve tescili istemine ilişkindir.
2. Değerlendirme
1.Kadastro sonucu Diyarbakır ili, ... ilçesi, .... Mahallesi çalışma alanında, öncesi tescil harici taşlık niteliğinde bulunan taşınmaz 547 parsel sayılı 25.260,78 metrekare yüz ölçümü ile ihdasen Hazine adına tapuya tescil edilmiştir.
2.Mahkemece davacılar yararına zilyetlikle kazanım koşullarının oluştuğu gerekçesiyle yazılı şekilde karar verilmiş ise de yapılan inceleme, araştırma ve uygulama hüküm vermeye yeterli değildir. Dosya kapsamında yer alan jeodezi uzmanı bilirkişi raporu içeriğine göre hava fotoğraflarının monoskopik olarak incelendiği, tek hava fotoğrafı üzerinde değerlendirme yapılmak suretiyle soyut ve yetersiz biçimde rapor düzenlendiği ve taşınmazı kapsayan tüm hava fotoğraflarının getirtilip incelenmediği anlaşılmaktadır. Ziraat mühendisi bilirkişi raporunun ise yetersiz olduğu zira çekişmeli taşınmaz üzerinde var ise zilyetliğin başlangıcından itibaren hangi tasarruflarla ve ne şekilde sürdürüldüğü hususunda ayrıntılı değerlendirmenin yapılmadığı, tüm bunlardan vareste olmak üzere taşınmaza komşu 318 parselin mera vasfında olduğu anlaşılmasına karşın çekişmeli taşınmazın da meradan sökülmek suretiyle elde edilip edilmediği, meranın devamı niteliğinde olup olmadığı değerlendirilmeden hüküm kurulduğu görülmektedir. Bu şekilde eksik inceleme ve araştırma sonucunda hüküm kurulamaz.
3. Hal böyle olunca; doğru sonuca varılabilmesi için öncelikle dava konusu taşınmazı kapsayan tüm uçuş yıllarına ait hava fotoğrafları ile en eski ve yeni tarihli yüksek çözünürlüklü uydu fotoğrafları getirtilerek dosya arasına konulmalı, bundan sonra mahallinde, komşu köylerden ve aynı köyden yaşlı, tarafsız, yöreyi iyi bilen, davada yararı bulunmayan şahıslar arasından seçilecek yerel bilirkişilerle aynı yönteme göre tespit edilecek taraf tanıkları, 3 kişilik ziraat bilirkişi kurulu, fen bilirkişisi ve jeodezi ve fotogrametri uzmanı huzuruyla yeniden keşif yapılmalıdır.
4. Taşınmaz başında icra edilecek keşif sırasında dinlenecek yerel bilirkişiler ve taraf tanıklarından taşınmazın geçmişte ne durumda bulunduğu, kime ait olduğu, kimden nasıl intikal ettiği, kim tarafından ne zamandan beri ne suretle kullanıldığı, öncesinin mera olup olmadığı, zaman içinde sınırlarında mera yönünden genişleme olup olmadığı, imar ve ihyaya konu edilip edilmediği, imar ve ihyaya konu edilmiş ise, ihyanın hangi tarihte başlayıp ne zaman bitirildiği hususunda maddi olaylara dayalı ayrıntılı bilgi alınmalı, mahkeme hakiminin taşınmaz bölümlerine ilişkin ayrıntılı gözlemi tutanağa geçirilmelidir.
5. Fen bilirkişisine keşif ve uygulamayı denetlemeye elverişli, çekişmeli taşınmaz ile komşu mera parselinin konumlarını gösteren rapor ve harita düzenlettirilmeli, ziraat mühendislerinden oluşan 3 kişilik bilirkişi kurulundan komşu parsellerle karşılaştırmalı biçimde çekişmeli taşınmazın toprak yapısı, eğimi, bitki deseni ve diğer yönlerden komşu mera parselinden nasıl ayrıldığı, mera ile arada doğal ya da yapay ayırt edici bir sınır bulunup bulunmadığı, taşınmazın meradan açılan bir yer olup olmadığı, meranın devamı niteliğinde olup olmadığı, taşınmazın imar-ihyasının tamamlanıp- tamamlanmadığı, taşınmazın eğim yahut taşlılık sorununun olup olmadığı, zeminin toprak yapısının işlenmek suretiyle pulluk tabakasına ulaşıp ulaşmadığı hususlarını açıklayan, taşınmazın tarımsal niteliğini belirten değişik yönlerden çekilmiş fotoğrafları ve yan görünüş (kesit) krokisi ile somut verilere dayalı ayrıntılı rapor alınmalıdır.
6. Hava ve uydu fotoğraflarının keşifte uygulanması suretiyle bilirkişi ve tanık beyanları denetlenmeli, jeodezi ve fotogrametri uzmanı bilirkişiye yukarıda belirtilen tarihlerde çekilmiş stereoskopik çift hava fotoğraflarının stereoskop aletiyle incelemesi yaptırılarak dava konusu taşınmazların önceki ve şimdiki niteliğinin ne olduğu, taşınmazlar ile mera arasında ayırıcı unsur sayılabilecek bir doğal yapının bulunup bulunmadığı hususunda ayrıntılı rapor alınmalı; yapılan araştırma ve inceleme sonucu tüm deliller birlikte değerlendirilerek sonucuna göre bir karar verilmelidir.
V. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Davalı vekilinin temyiz itirazlarının kabulüyle 6100 sayılı Kanun'un geçici 3. maddesi yollaması ile 1086 sayılı HUMK'un 428. maddesi gereğince hükmün BOZULMASINA,
Davalı ... harçtan muaf olduğundan bu konuda karar verilmesine yer olmadığına,
Dosyanın Mahkemesine gönderilmesine,
Kararın tebliğinden itibaren 15 gün içinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere,
11.12.2024 tarihinde oy birliği ile karar verildi.