"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2018/32 E., 2023/61 K.
Taraflar arasındaki kadastro öncesi nedene dayalı tapu iptali ve tescili istekli davanın; bozma kararına uyularak yapılan yargılaması sonunda reddine karar verilmiştir.
Kararın davacı Hazine temsilcisi tarafından temyiz edilmesi üzerine; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı Hazine; 2510 sayılı İskan Kanunu hükümleri uyarınca oluşan 24.11.1988 tarih ve 6 sıra numaralı tapu kaydına dayanarak çekişmeli 116 ada 3 parsel sayılı taşınmaz hakkında tapu iptali ve tescil istemiyle dava açmıştır.
II. CEVAP
Davalı ...; çekişmeli taşınmazın Hazineye ait tapu kaydının kapsamında kaldığını ancak tapunun oluşumundan sonra taşınmazın Hazine tarafından kendisine satıldığını ve bedelinin nakden ödendiğini, buna ilişkin olarak "Köy Gelişme Alanı İçin Verilen (Satılan) Arsalara Ait Temlik Cetveli" başlıklı çizelgenin düzenlendiğini ileri sürmüş ve davanın reddi gerektiğini savunmuştur.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
Koyulhisar Asliye Hukuk Mahkemesi kararıyla; çekişmeli taşınmazın davacı Hazineye ait tapu kaydının kapsamında kaldığı ancak bedeli karşılığında davalıya satılarak temlik edildiği, dosyaya sunulan temlik cetvelinin bu hususu doğruladığı, bu nedenle davacı Hazinenin çekişmeli taşınmaz üzerinde herhangi bir hakkının kalmadığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
IV. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Mahkemenin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı Hazine temsilcisi tarafından esasa ilişkin olarak; davalı vekili tarafından ise vekalet ücreti yönünden ayrı ayrı temyiz başvurusunda bulunulmuştur.
B. Bozma Kararı
Yargıtay (Kapatılan)16. Hukuk Dairesinin 03.10.2017 tarih, 2015/13020 Esas, 2017/6083 Karar sayılı kararı ile; " Mahkemece yapılan araştırma ve incelemenin yetersiz olduğu, doğru sonuca varılabilmesi için davacı Hazinenin dayandığı 24.11.1988 tarih ve 6 sayılı tapu kaydının tesisinden itibaren tüm tedavülleri ve varsa haritalarıyla birlikte eksiksiz revizyon durumunun araştırılması, Hazine tapusunun revizyon gördüğü belirtilen dava dışı 103 ada 2 parsel sayılı taşınmaz ile çekişmeli taşınmaza komşu tüm taşınmazların kadastro tespit tutanakları ve varsa dayanakları belgeler ile kesinleşmiş iseler tapu kayıtları, davalı iseler dava dosyaları getirtilerek dosyaya konulması, ardından mahallinde yaşlı, taşınmazı iyi bilen ve davada yararı bulunmayan şahıslar arasından seçilecek yerel bilirkişiler, tespit bilirkişileri ve taraf tanıkları ile fen ve ziraat bilirkişilerinin katılımıyla yeniden keşif yapılması, keşif sırasında davacı Hazine tarafından sunulan tapu kaydının haritasının bulunması halinde, tapu kaydına 3402 sayılı Kadastro Kanunu'nun 20/A maddesi uyarınca haritasına göre kapsam tayin edilmesi, tapu kaydının haritası bulunmadığı takdirde tapu kaydı tesisinden itibaren tüm tedavülleriyle birlikte okunup hudutlarının mahalli bilirkişilere zeminde tek tek göstertilmesi, bilirkişilerin gösteremediği hudutların tespiti için taraflara tanık dinletme imkanı sağlanması, fen bilirkişisine yerel bilirkişi ve tanıkların gösterdiği hudutların haritasında işaretlettirilmesi, dinlenecek yerel bilirkişi ve tanıklardan davaya konu edilen taşınmazın intikali ve zilyetlik durumu hususunda maddi olaylara dayalı ayrıntılı bilgi alınması, bilirkişi ve tanık sözlerinin komşu parsel tutanak ve dayanaklarıyla denetlenmesi, daha sonra fen bilirkişisine uygulanan tapu kaydının kapsadığı alanı gösterir ve keşfi takibe imkan verir kroki düzenlettirilmesi, çekişmeli taşınmazın davacı Hazine tarafından sunulan tapu kaydının kapsamında kaldığının tespiti halinde, tapunun oluşumundan sonra ilgili dağıtım cetveli uyarınca bedeli karşılığında davalıya satılıp satılmadığı ve satılmış ise satış bedelinin davalı tarafça ödenip ödenmediği hususlarının araştırılması, bundan sonra toplanan ve toplanacak tüm deliller birlikte değerlendirilerek sonucuna göre bir karar verilmesi ’’ gereğine değinilerek karar bozulmuştur.
C. Mahkemesince Bozmaya Uyularak Verilen karar
Koyulhisar Asliye Hukuk Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen temyiz incelemesine esas kararı ile; bozma ilamına uyularak yapılan yargılama sonucunda, çekişmeli taşınmazın bedeli karşılığında davalıya satılarak temlik edildiği, dosyaya sunulan temlik cetvelinin bu hususu doğruladığı, bu nedenle davacı Hazinenin çekişmeli taşınmaz üzerinde herhangi bir hakkının kalmadığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
D. Bozma Sonrası Mahkeme Kararına Karşı Temyiz Yoluna Başvuranlar
Mahkemenin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı Hazine temsilcisi tarafından temyiz isteminde bulunulmuştur.
E. Temyiz Sebepleri
Davacı Hazine temsilcisi, dosya kapsamında yer alan bilirkişi raporlarının hüküm kurmaya elverişli olmadığı halde bu raporlara itibar edildiğini, keşif sırasında dinlenen yerel bilirkişi ve tanıkların taşınmazın geçmişte ne durumda bulunduğu, kime ait olduğu ve nasıl intikal ettiği hususunda ayrıntılı beyanlarının alınmadığını, dayanak tapu kaydının çekişmeli taşınmaza ait olduğunun tüm dosya kapsamı ile sabit olduğunu, buna rağmen Mahkemece temlik cetveline itibar edilerek taşınmazın davalıya temlik edildiği gerekçesiyle davanın reddine hükmedildiğini; ne var ki davalının satış bedelini ödeyip-ödemediği hususunda bir araştırma yapılmadığını, dava konusu taşınmazın temlik cetvelinde gösterilmiş olmasının tek başına davalı lehine yorumlanamayacağını, ödeme hususunun ve mülkiyetin devrinin ispat edilmesi gerektiğini belirterek hükmün bozulmasını talep etmiştir.
F. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Dava, kadastro öncesi nedene dayalı tapu iptali ve tescili isteğine ilişkindir.
2. Değerlendirme
1.Kadastro sonucunda; Sivas ili, Koyulhisar ilçesi, Yeşilyurt köyü çalışma alanında bulunan 116 ada 3 parsel sayılı 508,29 metrekare yüz ölçümündeki kargir iki katlı ev ve arsası vasfındaki taşınmaz, kazandırıcı zamanaşımı zilyetliği, miras yoluyla gelen hak ve taksime dayanılarak davalı ... adına tespit ve tescil edilmiştir. Davacı Hazine, çekişmeli taşınmazın 2510 sayılı İskan Kanunu hükümleri uyarınca oluşan Kasım 1988 tarih, 6 sıra numaralı tapu kaydının kapsamında kaldığını ileri sürerek tapu iptali ve tescil istemiyle dava açmıştır. Mahkeme, çekişmeli taşınmazın davacı Hazineye ait tapu kaydının kapsamında kaldığını ancak sonradan bedeli karşılığında davalıya satılarak temlik edildiği gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiş ise de yapılan inceleme, araştırma ve uygulama hüküm vermeye elverişli ve yeterli olmadığı gibi bozma ilamının gereklerine de riayet edilmediği anlaşılmaktadır.
2. Bilindiği üzere; 2510 sayılı İskan Kanunu'nun 23. maddesinde, tapuda resmi şekilde devir yapılmasa dahi dağıtım defter ve kararlarının mülki idari amirlerince imzalanmasıyla birlikte taşınmazın mülkiyetinin tescilsiz olarak temlik alana geçmiş sayılacağı hüküm altına alınmış, bu Kanun uyarınca dağıtılacak taşınmazların temliki hususunda mülki idari amirlerine salahiyet tanınmıştır. Ne var ki, dosya arasında yer alan "Köy Gelişme Alanı İçin Verilen (Satılan) Arsalara Ait Temlik Cetveli" isimli fotokopi belgenin incelenmesinde, belgenin altında ilgili kamu görevlilerinin imzalarının bulunup bulunmadığı anlaşılamamaktadır. Öte yandan, bozma ilamında açıkça değinilmesine karşın bu belgenin oluşumuna ve satış bedelinin davalı tarafça ödenip ödenmediğine dair tahkikat yapılmamış ve konuya ilişkin tüm belgeler ilgili kurumdan getirtilerek dosyaya konulmamıştır. Davacı Hazinenin dayanağı Kasım 1988 tarih, 6 sıra numaralı tapu kaydının Aralık 1984 tarih, 62 sıra numaralı kayıttan geldiği ve kadastro sırasında dava dışı 103 ada 2 parsel sayılı taşınmaza revizyon gördüğü anlaşılmasına karşın tapu kaydı oluşumundan itibaren tüm tedavülleri ve var ise haritası ile birlikte temin edilmemiş, revizyon gören taşınmaz gözetilerek kayda usulüne uygun biçimde kapsam tayin edilmemiştir.
3. Hal böyle olunca; doğru sonuca varılabilmesi için öncelikle "Köy Gelişme Alanı İçin Verilen (Satılan) Arsalara Ait Temlik Cetveli" isimli belgenin aslının yahut onaylı suretinin temin edilmesi ve özellikle bahsi geçen temlik cetvelinin mülki idari amir tarafından yöntemince tasdik edilip edilmediğinin araştırılması suretiyle toplanacak kayıt ve belgelerin dosyaya eklenmesi, bu uğurda davacı İdareden ve davalı kayıt malikinden taşınmazın temlik bedelinin ödendiğine delalet teşkil eden makbuz yahut tahsil defterlerinin istenilmesi, ardından davacı Hazinenin dayandığı 24.11.1988 tarih ve 6 sayılı tapu kaydının tesisinden itibaren tüm tedavülleri ve varsa haritalarıyla birlikte eksiksiz revizyon durumunun araştırılması, Hazine tapusunun revizyon gördüğü belirtilen dava dışı 103 ada 2 parsel sayılı taşınmaz ile çekişmeli taşınmaza komşu tüm taşınmazların kadastro tespit tutanakları ve varsa dayanakları belgeler ile kesinleşmiş iseler tapu kayıtları, davalı iseler dava dosyaları getirtilerek dosyaya konulması suretiyle dosya ikmal edildikten sonra mahallinde yaşlı, taşınmazı iyi bilen ve davada yararı bulunmayan şahıslar arasından seçilecek yerel bilirkişiler, tespit bilirkişileri ve taraf tanıkları ile fen ve ziraat bilirkişilerinin katılımıyla yeniden keşif yapılmalıdır.
4. Keşif sırasında, öncelikle davacı Hazine tarafından sunulan tapu kaydının haritasının bulunması halinde, tapu kaydına 3402 sayılı Kadastro Kanunu'nun 20/A maddesi uyarınca haritasına göre kapsam tayin edilmeli, tapu kaydının haritası bulunmadığı takdirde tapu kaydı tesisinden itibaren tüm tedavülleriyle birlikte okunup hudutlar mahalli bilirkişilere zeminde tek tek göstertilmeli, bilirkişilerin gösteremediği hudutların tespiti için taraflara tanık dinletme imkanı sağlanmalı, yerel bilirkişi ve tanıklardan çekişmeli taşınmazın intikali ve zilyetlik durumu hususunda maddi olaylara dayalı ayrıntılı bilgi alınmalı, bilirkişi ve tanık sözleri komşu parsel tutanak ve dayanaklarıyla denetlenmeli, daha sonra fen bilirkişisine uygulanan tapu kaydının kapsadığı alanı gösterir ve keşfi takibe imkan verir kroki düzenlettirilmeli, özellikle dayanak tapu kaydının dava dışı başka parsele revizyon gördüğü anlaşılmakla bu husus göz önüne alınarak tapu kaydının kapsamı araştırılmalı, çekişmeli taşınmazın davacı Hazine tarafından sunulan tapu kaydının kapsamında kaldığının tespiti halinde, tapunun oluşumundan sonra ilgili dağıtım cetveli uyarınca bedeli karşılığında davalıya satılıp satılmadığı ve satılmış ise satış bedelinin davalı tarafça ödenip ödenmediği hususları özellikle araştırılmalı, 2510 sayılı Yasa'nın 23. ve 3402 sayılı Yasa'nın 46/2.maddesi hükmünün uygulanma koşullarının somut olayda gerçekleşip gerçekleşmediği karar yerinde tartışılmalı, bundan sonra toplanan ve toplanacak tüm deliller birlikte değerlendirilerek sonucuna göre bir karar verilmelidir.
V. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Davacı Hazine temsilcisinin temyiz itirazlarının kabulüyle 6100 sayılı Kanun'un geçici 3. maddesi yollaması ile 1086 sayılı HUMK'un 428. maddesi gereğince hükmün BOZULMASINA,
Temyiz eden davacı Hazine harçtan muaf bulunduğundan bu konuda karar verilmesine yer olmadığına,
Dosyanın Koyulhisar Asliye Hukuk Mahkemesine gönderilmesine,
Kararın tebliğinden itibaren 15 gün içinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere,
09.04.2025 tarihinde oy birliği ile karar verildi.