"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ :İş Mahkemesi
SAYISI : 2024/133 E., 2024/267 K.
İlk Derece Mahkemesi kararı fer'i müdahil Kurum vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi ... tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı dava dilekçesinde özetle; davacının 01.11.1993-28.02.2002 tarihleri arasında davalı işyerinde kesintisiz şekilde çalıştığını, ancak davalı tarafından sigortalılık sürelerinin eksik bildirildiğini beyanla davalı işyerinde sigortalılığının 01.11.1993-28.02.2002 tarihleri arasında kesintisiz olarak aylık 30 gün olduğunun tespitine karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı müflis ... Gıda San. ve Paz. A.Ş. İflas İdaresi vekili; iflas masasına alacak başvurusunda bulunulmadan doğrudan dava açılmasının yasaya aykırı olduğunu, davanın yetkisiz ve görevsiz mahkemede açıldığını, davacının müflis şirkette çalışmış olduğuna dair herhangi bir evrakın iflas idaresine teslim edilmediğini, davacının iddialarını kabul etmediklerini, davanın 5 yıllık hak düşürücü süreye tabi olduğunu, söz konusu yıllar itibariyle 5 yıllık sürenin geçmiş olduğunu beyanla davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
Fer'i müdahil Kurum vekili; hak düşürücü sürenin dolduğunu, araştırmanın resen detaylı şekilde yapılması gerektiğini beyanla resmi kayıtlarla doğrulanmayan davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin 26.05.2022 tarihli kararı ile "...Davanın kısmen kabulüne,
1-... sigorta sicil numarasında kayıtlı davacı ...’in davalı ... Gıda Sanayi ve Pazarlama A.Ş.’ye ait 2 1089 01 01 0013425 028 01-33 000 001 sicil nolu işyerinde, 01.11.1993-28.02.2002 tarihleri arasında, 08.10.1999-03.11.1999 tarihleri arası haricinde, aylık 30 gün sürekli olarak hizmet akdine dayalı şekilde Mülga 506 sayılı Kanun ve 5510 sayılı Kanun'un 4/1-a maddesi kapsamında çalıştığının tespitine, davalı tarafından 01.11.1993-28.02.2002 tarihleri arasında davacı için Kuruma bildirilen sürelerin dışlanmasına, fazlaya dair istemin reddine" karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde fer'i müdahil Kurum vekili tarafından istinaf başvurusunda bulunulması üzerine Bölge Adliye Mahkemesinin 08.11.2023 tarihli kararı ile "istinaf başvurusunun Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 353-(1)-b.1 maddesi gereğince esastan reddine" karar verilmiştir.
V. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Bozma Kararı
Bölge Adliye Mahkemesinin 08.11.2023 tarihli kararının süresi içinde fer'i müdahil Kurum vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine Dairece, "... 1-Tüm dosya kapsamı incelendiğinde, öncelikle davacının ve çalışan tüm işçilerin ücretinin ödenmesi ile ilgili olarak işyerinde bulunan ücret bordroları istenilmeli, ücreti bankadan mı elden mi ödendiği tanıklardan sorulmak suretiyle banka kanalıyla ödeme yapılıyorsa banka kayıtları celbedilmeli, davacının bildirimlerinin her ay kısmi olduğu ve dayanak olarak puantaj kaydı gösterildiği halde işyeri puantaj kayıtları celbedilmediğinden söz konusu puantaj kayıtları istenilerek davacı hakkında yapılan sigorta bildirimleri denetlenmeli, işyeri şahsi sicil dosyasında bulunan davacının raporlu, doğum izni gibi özel durumları değerlendirilmeli ve sonucuna göre karar verilmelidir.
" gerekçesiyle bozulmasına karar verilmiştir.
B. İlk Derece Mahkemesince Bozmaya Uyularak Verilen İkinci Karar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile
"Davanın kısmen kabulüne,
1-... sigorta sicil numarasında kayıtlı davacı ...’in davalı ... Gıda Sanayi ve Pazarlama A.Ş.’ye ait 2 1089 01 01 0013425 028 01-33 000 001 sicil nolu işyerinde, 01.11.1993-28.02.2002 tarihleri arasında, 08.10.1999-03.11.1999 tarihleri ve 02.06.1997-13.07.1997 tarihleri arası haricinde, aylık 30 gün, sürekli olarak hizmet akdine dayalı şekilde Mülga 506 sayılı Kanun ve 5510 sayılı Kanun'un 4/1-a maddesi kapsamında çalıştığının tespitine, davalı tarafından 01.11.1993-28.02.2002 tarihleri arasında davacı için Kuruma bildirilen sürelerin dışlanmasına, fazlaya dair istemin reddine" karar verilmiştir.
VI. TEMYİZ
A. Temyiz Sebepleri
Fer'i müdahil Kurum vekili, davanın reddi ile kararın bozulmasına karar verilmesini talep etmiştir.
B. Değerlendirme ve Gerekçe
Uyuşmazlık, hizmet tespitine ilişkindir.
1.Hizmet tespitine ilişkin talebin yasal dayanağı 01.10.2008 tarihinde yürürlüğe giren 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu'nun geçiş hükümlerini içeren Geçici 7. maddesi gereğince 506 sayılı Kanun'un 79/10. ve 5510 sayılı Kanun'un 86/9. maddeleri olup Anayasal haklar arasında yer alan sosyal güvenliğin yaşama geçirilmesindeki etkisi gözetildiğinde, sigortalı konumunda geçen çalışma sürelerinin saptanmasına ilişkin bu tür davalar kamu düzeni ile ilgili olduğundan özel bir duyarlılıkla ve özenle yürütülmeleri zorunludur. Bu bağlamda, hak kayıplarının ve gerçeğe aykırı sigortalılık süresi edinme durumlarının önlenmesi, temel insan haklarından olan sosyal güvenlik hakkının korunabilmesi için, tarafların gösterdiği kanıtlarla yetinilmeyip gerek görüldüğünde kendiliğinden araştırma yapılarak delil toplanabileceği açıktır.
2. Bu tür davalarda mahkemece yapılacak iş, davacıyla ilgili varsa tüm belge ve kayıtlar işverenden istenilmeli, çalışmanın gerçekleştiği ileri sürülen işyerinin Kurum nezdinde bulunan dosyası, işverence hazırlanması gerekli ücret ödeme bordroları, puantaj kayıtları ve diğer kayıtlar getirtilmeli, dönemsel sigorta primleri bordrosuyla veya aylık prim ve hizmet belgesiyle bildirimleri yapılan sigortalılar tanık sıfatıyla dinlenilmeli, Kurum müfettişlerince inceleme yapılıp yapılmadığı sorulmalı, inceleme yapılmışsa belgeler getirtilmeli, aynı çevrede faaliyet yürüten ve davacının çalışmasını bilebilecek durumda olan tarafsız nitelikte başka işverenler ve bordrolu çalışanlar yöntemince saptanarak tanık sıfatıyla dinlenilmeli, işçilik alacaklarına ilişkin dava dosyasının varlığı araştırılarak celbedilmeli ve işçilik hakları davasında dinlenen tanıkların anlatımları ile bu dosyada bilgi ve görgüsüne başvurulan tanıkların anlatımları karşılaştırılmalı, varsa çelişki giderilmeli, yargılama sürecinde dinlenen tanık anlatımlarının değerlendirilmesinde, iş yerinin kapsamı, kapasitesi ve niteliği nazara alınmalı, işin mevsimlik olduğu anlaşılırsa dönemleri belirlenmeli, bu dönemde davacı ile işveren arasındaki sözleşmenin askıda olduğu ve mevsimlik dönemlerde hak düşürücü sürenin işlemeyeceği gözönünde bulundurulmalı; böylelikle; çalışmanın varlığı, başlangıç ve bitiş tarihleri, mevsimlik mi, sürekli mi olduğu, yapılan işin kapsam ve niteliği de nazara alındığında kısmi çalışma mümkün olduğundan kısmi ve kesintili olup olmadığı yöntemince araştırılmalıdır.
Somut olaya dönüldüğünde eldeki dava, davacının 01.11.1993-28.02.2002 tarihleri arasında davalı işveren nezdinde geçen çalışmalarının tespiti istemine ilişkin olup bozmaya uyularak yapılan yargılama neticesinde İlk Derece Mahkemesince davanın kısmen kabulüne karar verilmiş ise de verilen hükmün eksik inceleme ve yanılgılı değerlendirmeye dayalı olduğu, bozma gereğinin tam olarak yerine getirilmediği anlaşılmaktadır.
Önceki bozma ilamında, davacının özlük dosyasında bulunan ve rapor, doğum izni gibi özel durumlarının değerlendirilmesi gerektiği belirtilmiş olup Mahkemece, davacının doğum iznine ayrıldığı 02.06.1997-13.07.1997 dönemi hariç tutularak karar verilmiş ise de uyuşmazlık konusu dönemde farklı tarihlerde de davacıya ait çok sayıda rapor bulunduğu anlaşılmakla; davacının raporlu olduğu günlerin dışlanılması gerektiğinden davacının raporlu olduğu günler ile yapılan sigorta bildirimlerinin kıyaslanılması ve bu sürelerin de dışlanılması suretiyle bir karar verilmelidir.
VII. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Temyiz olunan İlk Derece Mahkemesi kararının yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine,
23.01.2025 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.