"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ :Asliye Hukuk (İş) Mahkemesi
SAYISI : 2024/255 E., 2024/697 K.
KARAR : Asıl davanın reddine, birleşen davanın kabulüne
Taraflar arasındaki fiili çalışma olmaması nedeniyle ödenen yersiz tedavi bedellerinin tahsiline ilişkin asıl dava ile Kurum işleminin iptali ve çalışma sürelerinin geçerliliğinin tespitine ilişkin karşı davadan dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince asıl davanın kabulüne, karşı davanın reddine dair verilen kararın davalı (karşı davanın davacısı) vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine dair verilen karar hakkında yapılan temyiz incelemesi sonucunda, Dairece İlk Derece Mahkemesi kararının bozulmasına karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesince bozmaya uyularak yeniden yapılan yargılama sonucunda; asıl davanın reddine, karşı davanın kabulüne karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararı davacı (karşı davanın davalısı) Kurum vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi ... tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde özetle, davalı ...'in ... sicil nolu ... Tarım ürünleri Nak. İth. İhr. San ve Tic. Ltd. Şti ünvanlı işyerinde fiili çalışması olmadığı halde sigortalı gösterildiğini, yapılan incelemede ekte sunulu denetmen raporundan anlaşılacağı üzere sigortalılığının fiili çalışmaya dayanmadığı anlaşılarak sigortalılığının iptal edildiğini, davalının iptal edilen sigortalılığı döneminde kendisine toplamda 10.397,55 TL tutarında yersiz ödeme yapıldığını, dilekçenin kayıt ve kabulü ile 10.397,55 TL toplam tutarlı yersiz ödemenin ödeme tarihlerinden itibaren yasal faizi ile birlikte davalıdan tahmiline, giderlerin ve ücreti vekaletin davalı tarafa yükletilmesine karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
Davalı ve karşı davada davacı vekili davaya cevap ve karşı dava dilekçesinde özetle, davacı-karşı davada davalı Kurum tarafından ... Tarım ürünleri Nak. İth. İhr. San ve Tic. Ltd. Şti'nde yapılan denetim sırasında, bu şirkette sigortalı çalışan müvekkil 11153346846 TL kimlik numaralı ... in şirkette çalışmadığı halde sigortalı gösterildiği gerekçesiyle 2015/7 nci dönem - 2018/6 ncı dönem aralığındaki sigorta günlerinin iptal edildiğini ve yine iptal edilen sigorta günlerine istinaden 10.397,55 TL ana para ile 1.343,40 TL faizi ödemesi için borç bildiriminde bulunulduğunu, her ne kadar davacı-karşı davada davalı Kurumca yapılan denetim sırasında müvekkili ... iş yerinde görülmemiş ve birkaç işçiye sorulduğunda da müvekkil hakkında bilgi verilememiş ise de müvekkilinin gerçekten ... Tarım ürünlerinde sorumlu müdür sıfatıyla çalıştığını, müvekkilin soyadı daha önce Miçooğulları iken evlenmekle Nehir olduğunu, iş yerinde diğer çalışanların müvekkilini ... olarak bildiğini, evlilik soyadını bilmediklerinden kendisinin iş yerinde çalışan sorumlu müdür olduğunu söyleyemediklerini, müvekkili ...'in gerçekten ... Tarım Nak. İth. İhra. Tic. Ltd. Şti.' nde sorumlu müdür sıfatıyla çalıştığı halde denetim görevlilerinin ihmali sonucu sigortalı günleri iptal edilip, iptal edilen günlere istinaden borç bildiriminde de bulunulup iş bu dava açıldığından davanın haksız olduğunu reddi gerektiğini, bu sebeplerle asıl davanın reddine, karşı davalarının kabulü ile müvekkili ...'in ... Tarım Ürünleri Nakliyat İth. İhr. Ltd. Şti nezdindeki 2015/7 nci dönem -2018/6 ncı dönem aralığındaki sigortalılığının iptaline ilişkin işlemin iptali ile iptal olunan sigortalı günlerin yeniden Sosyal Güvenlik Kurumuna kayıt ve tesciline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili, müvekkilinin denetimin yapıldığı gün izinli olduğunu, bu nedenle işyerinde bulunamadığını, açılan davanın haksız olduğunu beyanla asıl dava yönünden davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin 05.02.2020 tarih, 2018/491 E., 2020/111 K. sayılı kararıyla; "... isimsiz ihbar üzerine dava dışı ... sicil numaralı ... Tarım Ürünleri Nak. İth. İhr. San. ve Tic. Ltd. Şti'de yapılan denetim sonucunda davalı ...'in dava dışı işyerinden bildirimi yapılan günlerin 29.03.2018 tarihli denetmen raporu ile iptal edildiği, denetim sırasında davalının işyerinde olmadığı, bilgisine başvurulan işyerinde çalışan ... ile ... un işyerinde ... isimli birinin çalışmadığını beyan ettikleri anlaşılmaktadır. Davalı vekili gerek cevap dilekçesinde gerekse de yargılama aşamasında müvekkilinin denetim tarihinde evlenmiş olması sebebiyle soyadının değiştiğini, çalışanlara davalının yeni soyadı ile sorulması nedeniyle çalışanların ... diye birinin çalışmadığını beyan ettikleri, müvekkilinin gerçekte dava dışı işyerinde fiili bir çalışması bulunduğu savunmasında bulunmuştur. Davalıya ait nüfus kayıtları incelendiğinde davalının 10.08.2015 tarihinde evlendiği, 23.07.2016 tarihinde çocuk sahibi olduğu, soyadının evlenmeden önce ..., evlendikten sonra ise Nehir olduğu, davalıya ait yerleşim bilgileri hareketliliğine bakıldığında davalının 25.08.2015 tarihinde adresini Samandağ/Hatay'a taşıdığı, 23.05.2017 tarihinde ise Alaşehir'e taşıdığı, davalının eşinin bir dönem Gaziantep'te ve bir dönem Hatay'da çalıştığı anlaşılmaktadır. Davalının bildirimi yapılan günlerde adresinin Alaşehir olmayıp, Hatay olması, Alaşehir'de hiç bir elektrik ve su abonelik kaydının bulunmaması, davalının alıcısı ya da göndericisi olduğu Sürat kargo, MNG kargolarının 40a yakın gönderisinin hiç birinde adresinin Alaşehir olmaması, eşi Hatay'da çalışan ve yeni evlenen birinin eşinin işyerinden çok uzakta bir iş yerinde çalışmasının genel hayat karinesine ters düştüğü, zira davalının eşinin yaptığı meslek gereği davalının çalışmasına muhtaç olmamaları, bildirimi yapılan şirket ortaklarının davalının amcası olmaları yani aile şirketi olmaları, davalının maaşının yattığı bir banka hesabının bulunmaması, davalı vekilince 03.06.2017, 19.06.2017 ve 22.06.2017 tarihli numune alma belgeleri ibraz edilmiş ise de dava dışı işletmede ziraat mühendisi olarak çalışan birinin bildirimi yapılan 3 yıl boyunca sadece 3 tane numune alma belge altına imza atmasının hayatın olağan akışına aykırı olması, Alaşehir İlçe Tarım Müdürlüğünü tarafından mahkememize verilen cevabi yazıda davalı vekili tarafından ibraz edilen numune alma belgeleri dışında davalının isim ve imzasını taşıyan başka bir belgenin bulunmadığının bildirilmesi, davalının davaya konu günlerde Alaşehir'de bulunduğuna, yaşadığına dair resmi hiç bir kaydın bulunmaması, denetim sırasında davalının yeni soyadının beyanına başvurulanlar tarafından bilinmemesi olağan olabilecek ise de denetim tarihinin 2018 olması karşısında işyerinde uzunca bir süredir çalışan ve işyeri yetkililerinin yeğeni olan ziraat mühendisinin denetim tarihinden 2 yıl önce yapmış olduğu evliliğinin işyerinde çalışanlar tarafından bilinmemesinin de hayatın olağan akışına aykırı olması hep birlikte nazara alındığında davalının dava dışı işyerinde fiili çalışmasının bulunmadığı ve bu çalışmaların iptali ile yapılan ödemelerin iadesine yönelik kurum işleminin yerinde olduğu anlaşıldığından asıl davanın kabulüne karşı davanın ise reddine karar vermek gerekmiştir. Her ne kadar dinlenen tanıklar davalının dava dışı işyerinde çalışmasının olduğunu beyan etmişler ve yakın akrabalık başlı başına tanık beyanlarına itibar edilmemesi için bir gerekçe olmasa da dinlenen tanıklardan ..., ..., ..., ...'un davalının akrabaları ve şirket yetilisi, ortak, çalışanları olmaları, beyanlarını teyit eder dosyada hiçbir somut bir delilin bulunmaması, az yukarıda anlatılan resmi kayıtların aksine beyanda bulunmuş olması sebepleriyle beyanlarına itibar edilmemiştir. Yine denetim sırasında beyanına başvurulan ve işyerinde ... adında kimsenin çalışmadığını beyan eden bordro tanığı 'ın denetmen raporunda ... adında çalışan olmadığını beyan etmesine rağmen mahkememizde dinlendiği sırada yapılan savunmadan dahi ayrı bir şekilde kendisine ... değil de başka bir ismin sorulduğuna dair bambaşka beyanda bulunmuş olması, davalının denetim tarihinde evlenmiş olmasını bilmemesinin hayatın olağan akışına aykırı olması sebebiyle bu tanığın da beyanlarına itibar edilmediği" gerekçesiyle;
"A)Asıl dava yönünden, davanın kabulü ile 10.397,55 TL tutarlı yersiz ödemenin ödeme tarihlerinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte davalıdan alınarak davacıya verilmesine,
...
B)Karşı dava yönünden, davanın reddine" karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı (karşı davacı) vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davalı-karşı davada davacı vekili, müvekkilinin 2015/7 nci dönem ve 2018/6 ncı dönem aralığında ... Tarım Ür. Nak. İth. İhr. Tic. Ltd. Şti.'de sorumlu müdür sıfatıyla çalıştığını, Tarım Bakanlığı görevlilerinin şirket deposundan numune aldıktan sonra ilgili belgeye sorumlu müdür sıfatıyla imza atan kişinin ... olduğunu, ayrıca Alaşehir İlçe Tarım ve Orman Müdürlüğünün 27.11.2019 tarihli cevap yazısında da, ... imzası taşıyan numune alma tutanaklarının kurumları tarafından düzenlendiğinin bildirildiğini, müvekkilinin dava dışı iş yerinde fiilen çalıştığını bu belgelerin açıkça ortaya koyduğunu, ayrıca 15.01.2020 tarihli duruşmada kamu tanığı sıfatıyla dinlenen ... ve ...'nın beyanlarının da müvekkilin iş yerindeki fiili çalışmasını doğruladığını, Alaşehir İlçe Emniyet Müdürlüğü'nün 04.09.2019 tarihli tutanağında ... şirketine yakın iş yerleri olan ... Yapı Market ve ... Hafriyat isimli iş yerlerinden yapılan soruşturmada ... isimli şahsı görmedikleri beyanının olağan bir durum olduğunu, bu iş yerlerinin ... şirketine 500-600 mt uzaklıkta olduğunu ve mevsimine göre bu şirketlerde çok fazla çalışan olduğu için belirtilen işyeri çalışanlarının ... şirketi çalışanlarının tümünü bilmelerinin mümkün olmadığını, tüm bu hususlar ve dosya kapsamı birlikte değerlendirildiğinde, müvekkili ...'in ... adlı iş yerinde fiili çalışmasının olduğunun ispatlandığını beyanla usul ve yasaya aykırı ilk derece mahkemesi kararının kaldırılarak asıl davanın reddine, karşı davanın kabulüne karar verilmesini istemiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin 26.04.2023 tarih ve 2020/1225 E., 2023/1079 K. sayılı kararı ile "... "Dosya kapsamı bu açıklamalar ışığında incelendiğinde, dinlenen tanıkların beyanlarının birbiri ile çelişkiler içerdiği görülmektedir. Müfettiş denetimi sırasında dinlenen çalışanlar ... ve ...'un davalı- karşı davacının evlenmesinden dolayı soy adının değiştiğinden haberdar olmadıkları iddia edilmiş ise de davalı-karşı davacının evliliğinin 10.08.2015 olması ve müfettiş tarafından kayıt altına alınan beyanın 27.03.2018 tarihli olması karşısında 3 yıldır evlilik dolayısıyla soyadı değişen davalı-karşı davacıyı çalışanların yeni soyadı ile bilmemesinin olağan olmadığı görülmektedir. Davalı-karşı davacının eşi ile MERNİS adresinin farklı illerde olması, davalı-karşı davacının çalıştığı işyeri adresini MERNİS adresi olarak bildirmesi ve en önemlisi eşinin mesleği itibariyle başka ilde çalışması birlikte değerlendirildiğinde, Kurum tarafından eylemli çalışmanın bulunmadığına dair işlem aksinin ispat edilemediği açıktır. Nitekim müfettiş raporunda açıkça dillendirildiği üzere davalı-karşı davacının çekişmeli dönemde çalıştığı yerden başka illerde (eşinin görev yaptığı yerlerde) birden fazla sağlık yardımı aldığı görülmektedir. Tüm bu veriler birlikte değerlendirildiğinde müfettişe beyanda bulunan ... ve ...'un fiili duruma uygun beyanda bulunduklarının kabulünün dosya kapsamı ile örtüştüğü anlaşılmakla davanın reddine dair ilk derece mahkemesi kararında bir isabetsizlik görülmediği" gerekçesiyle;
"1-Alaşehir 1. Asliye Hukuk (İş) Mahkemesinden verilen 05.02.2020 tarih, 2018/491 Esas ve 2020/111 Karar sayılı kararının kaldırılmasına yönelik davalı-karşı davada davacı vekilinin istinaf başvurusunun 6100 sayılı Kanun'un 353/1-b.1 hükmü gereğince esastan reddine" karar verilmiştir.
V. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Bozma Kararı
1.İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı-karşı davada davacı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
Dairenin 22.02.2024 tarih ve 2023/8792 E., 2024/1699 K. sayılı kararında; "... Davalı/karşı davada davacının dava dışı şirkette sorumlu denetçi ziraat mühendisi olarak çalışacağına dair 21.04.2016 tarihli noter onaylı sözleşme imzalandığı, 03.06.2017, 19.06.2017 ve 22.06.2017 tarihli numune alma tutanaklarında imzasının bulunduğu, yine farklı tarihlerde işyeri adresinde kargo teslim fişleri bulunduğu, davalının izne ayrıldığı tarihten 1 gün sonra işyerinde yapılan denetimde beyanı alınan tanıklardan ...'nın davalının izne ayrıldığını belirttiği, müfettiş raporunda beyanı alınan diğer tanıkların da Mahkeme'de davacının çalışmasını doğruladıkları, bu deliller kapsamında davacının 26.03.2018 başlangıç tarihli ücretli izin talep formu ile izin aldığı ve 01.04.2018 tarihine kadar izinli olduğu, izin verildikten 1 gün sonra denetim yapıldığı, davacının çalışmadığının söylenemeyeceğinin mümkün olmaması karşısında fiili çalışması bulunmasına rağmen açıklanan gerekçelerle asıl davanın kabulü ile karşı davanın reddine karar verilmesi hatalıdır.
" gerekçesiyle söz konusu karar bozulmuştur.
B.İlk Derece Mahkemesince Bozmaya Uyularak Verilen Karar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; "... Yasal düzenlemeler ışığında somut olayımıza gelecek olursak, isimsiz ihbar üzerine dava dışı 1086003 sicil numaralı ... Tarım Ürünleri Nak.İth.İhr.San.ve Tic.Ltd. Şti de yapılan denetim sonucunda davalı ...'in dava dışı işyerinden bildirimi yapılan günlerin 29.03.2018 tarihli denetmen raporu ile iptal edildiği, denetim sırasında davalının işyerinde olmadığı, bilgisine başvurulan işyerinde çalışan ... ile ...'un işyerinde ... isimli birinin çalışmadığını beyan ettikleri anlaşılmaktadır. Davalı vekili gerek cevap dilekçesinde gerekse de yargılama aşamasında müvekkilinin denetim tarihinde evlenmiş olması sebebiyle soyadının değiştiğini, çalışanlara davalının yeni soyadı ile sorulması nedeniyle çalışanların ... diye birinin çalışmadığını beyan ettikleri, müvekkilinin gerçekte dava dışı işyerinde fiili bir çalışması bulunduğu savunmasında bulunmuştur. Davalıya ait nüfus kayıtları incelendiğinde davalının 10.08.2015 tarihinde evlendiği, 23.07.2016 tarihinde çocuk sahibi olduğu, soyadının evlenmeden önce ..., evlendikten sonra ise Nehir olduğu, davalıya ait yerleşim bilgileri hareketliliğine bakıldığında davalının 25.08.2015 tarihinde adresini Samandağ/Hatay a taşıdığı, 23.05.2017 tarihinde ise Alaşehir'e taşıdığı, davalının eşinin bir dönem Gaziantep'te ve bir dönem Hatay'da çalıştığı anlaşılmaktadır. Davalı/karşı davada davacının dava dışı şirkette sorumlu denetçi ziraat mühendisi olarak çalışacağına dair 21.04.2016 tarihli noter onaylı sözleşme imzalandığı, 03.06.2017, 19.06.2017 ve 22.06.2017 tarihli numune alma tutanaklarında imzasının bulunduğu, yine farklı tarihlerde işyeri adresinde kargo teslim fişleri bulunduğu, davalının izne ayrıldığı tarihten 1 gün sonra işyerinde yapılan denetimde beyanı alınan tanıklardan ...'nın davalının izne ayrıldığını belirttiği, müfettiş raporunda beyanı alınan diğer tanıkların da Mahkeme'de davacının çalışmasını doğruladıkları, bu deliller kapsamında davacının 26.03.2018 başlangıç tarihli ücretli izin talep formu ile izin aldığı ve 01.04.2018 tarihine kadar izinli olduğu, izin verildikten 1 gün sonra denetim yapıldığı, davacının çalışmadığının söylenemeyeceğinin mümkün olmaması karşısında davacının fiili çalışmasının bulunduğu sonucuna varıldığı" gerekçesiyle;
"A)Asıl dava yönünden davanın reddine
1-SGK harçtan muaf olduğundan harç alınmasına yer olmadığına
2-Davalı tarafça yapılan toplam 258,25 TL yargılama giderinin davacıdan alınarak davalıya verilmesine,
3-Davacı tarafça yapılan yargılama giderlerinin kendi üzerinde bırakılmasına,
4-Davalı kendisini vekille temsil ettirdiğinden karar tarihinde geçerli AAÜT uyarınca hesaplanan ve takdir olunan 10.397,55 TL vekalet ücretinin davacıdan alınarak davalıya verilmesine,
B)Karşı dava yönünden davanın kabulüyle davacının 01.07.2015 – 30.06.2018 tarihleri arasında ... sicil sayılı ... Tarım Ürün. Nak. İth. İhr. San. ve Tic. Ltd. Şti.’de çalıştığının tespitine, aykırı Kurum işlemlerinin iptaline" karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı (karşı davanın davalısı) Kurum vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davacı (karşı davanın davalısı) Kurum vekili, davanın kabulü gerektiğini beyanla kararın bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, asıl dava yönünden fiili çalışma olmaması nedeniyle ödenen yersiz tedavi bedellerinin tahsili, karşı dava ise Kurum işleminin iptali ve çalışma sürelerinin geçerliliğinin tespiti istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370, 371 inci; 5510 sayılı Kanunun 86/9 uncu maddeleri.
3. Değerlendirme
1. Temyiz olunan nihai kararların bozulması 6100 sayılı Kanun'un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Temyizen incelenen İlk Derece Mahkemesi kararının bozmaya uygun olduğu, kararda ve kararın gerekçesinde hukuk kurallarının somut olaya uygulanmasında bir isabetsizlik bulunmadığı, bozmaya uyulmakla karşı taraf yararına kazanılmış hak durumunu oluşturan yönlerin ise yeniden incelenmesine hukukça imkân bulunmadığı anlaşılmakla; temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VII. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Davacı (karşı davanın davalısı) Kurum vekilinin yerinde görülmeyen tüm temyiz itirazlarının reddi ile usul ve kanuna uygun olan kararın ONANMASINA,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
14.11.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.