"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : ... Bölge Adliye Mahkemesi 7. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2021/2386 E., 2021/1923 K.
KARAR : Esastan red
İLK DERECE MAHKEMESİ : ... 4. İş Mahkemesi
SAYISI : 2018/590 E., 2021/311 K.
Taraflar arasındaki hizmet tespiti istemi davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davalı ... Büyükşehir Belediye Başkanlığı vekili ile fer'i müdahil vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvuruların esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararının davalı ... Büyükşehir Belediye Başkanlığı vekili ile fer'i müdahil vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi ... tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili tarafından verilen dava dilekçesinde, davacının sosyolog olarak davalıya belediyeye hizmet sunan ... Grup Sosyal Hizmet Müh. İnş. Nak. Bil. Tah. San. ve Tic. Ltd. Şti. ile ... Sosyal Hizmetler Oto. İnş. Elek. Gıda San. ve Tic. Ltd. Şti.'nde çalıştığını, taşeron firmanın ihalesinin bitmesine rağmen davalı belediye bünyesinde 15 gün daha çalışmasının devam ettiğini ancak bu çalışmalarının Kuruma bildirilmediğini ileri sürerek 31.07.2017-15.08.2017 tarihleri arasında davalı belediyede çalıştığının tespitini talep etmiştir.
II. CEVAP
1.Davalı işveren cevap dilekçesinde, husumet ve hak düşürücü süre yönünden itiraz ettiklerini belirterek davanın reddini savunmuştur.
2.Fer'i müdahil SGK vekili, hizmet tespitine ilişkin davaların kamu düzenine ilişkin olması nedeniyle hiçbir şüpheye yer bırakmayacak şekilde araştırılması gerektiğini belirterek davanın reddini savunmuştur.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesince, davanın kabulü ile davacının 31.07.2017-15.08.2017 tarihleri aralığında 15 gün süre ile davalı Büyükşehir Belediyesine ait işyerinde çalıştığının, bu çalışmasının Kuruma bildirilmediğinin tespitine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı davalı ... Büyükşehir Belediye Başkanlığı ile fer'i müdahil Kurum vekilleri tarafından istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
1. İstinaf yoluna başvuran davalı ... Büyükşehir Belediye Başkanlığı; davacının taşeron işçisi olduğunu, davanın ona karşı açılması gerektiğini, haklarında açılan davanın husumetten reddi gerektiğini, hizmet tespiti davalarının kamu düzenini ilgilendirmesi nedeni ile titizlikle araştırılması gerektiğini, eksik araştırma ile kurulan hükmün hatalı olduğunu belirterek kararı istinaf etmiştir.
2. İstinaf yoluna başvuran fer'i müdahil Kurum vekili, eksik inceleme araştırma neticesinde hüküm kurulduğunu, eldeki davada hak düşürücü sürenin gerçekleştiğini belirterek kararı istinaf etmiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesi yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile "Somut olay bakımından davacının çalışmalarının geçtiğini ileri sürdüğü işyeri belediye olup bir kamu kuruluşu niteliğinde olması sebebiyle söz konusu işyerinde geçen çalışmaların resmî kayıtlara dayanması ve ücretlerin yazılı belge ile ödenmesi esas olmakla birlikte, dosya kapsamı ve olayın oluş biçiminden sigortalının gerçekte dava dışı alt işverenlerin işçisi olup, iş sözleşmesinin sona erdiği 31.07.2017 tarihinden sonra iş sözleşmesinin sona erdiğinin kendisine bildirilmemesi sebebiyle sigortalı hakkında nizalı dönem için ücret bordrosu düzenlenmediği, bu sebeple söz konusu hususta araştırma yapılmasına gerek olmadığı, davalı Belediyede şube müdürü olarak çalışan bordro tanığı ...'in davacının iddialarını destekler mahiyette beyanda bulunduğu, kamu işyerlerinde kesintisiz çalışmanın asıl olduğu göz önüne alındığında ve tüm bu deliller bir arada değerlendirildiğinde davacının 31.07.2017-15.08.2017 tarihleri arasında davalı Belediye nezdinde çalıştığının kabulüne ilişkin İlk Derece Mahkemesinin kararı yerindedir...." gerekçesiyle istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı ... Büyükşehir Belediye Başkanlığı ile fer'i müdahil Kurum vekilleri tarafından temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalı ... Büyükşehir Belediye Başkanlığı vekili ile fer'i müdahil Kurum vekili stinaf dilekçe içeriğini tekrar ederek İlk Derece Mahkemesince verilen kararın bozulmasını talep etmişlerdir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, davacının 01.08.2017 - 15.08.2017 dönemi arasında davalı işyerinde çalıştığının tespiti istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri,
2. 5510 sayılı Kanun’un 86 ncı maddesi uyarınca açılmış hizmet tespiti davasıdır. Maddeye göre “Aylık prim ve hizmet belgesi veya muhtasar ve prim hizmet beyannamesi işveren tarafından verilmeyen veya çalıştıkları Kurumca tespit edilemeyen sigortalılar, çalıştıklarını hizmetlerinin geçtiği yılın sonundan başlayarak beş yıl içerisinde iş mahkemesine başvurarak, alacakları ilâm ile ispatlayabilirlerse, bunların mahkeme kararında belirtilen aylık kazanç toplamları ile prim ödeme gün sayıları dikkate alınır.”
Hizmet akdi ile bir veya birden fazla işveren tarafından çalıştırılanların hizmetlerin tespitine ilişkin davalar, kamu düzenine ilişkindir. Bu nedenle özel bir duyarlılıkla ve özenle yürütülmesi zorunludur. Bu çerçevede hak kayıplarının ve gerçeğe aykırı sigortalılık süresi edinme durumlarının önlenmesi, temel insan haklarından olan sosyal güvenlik hakkının korunabilmesi için, bu tür davalarda tarafların gösterdiği kanıtlarla yetinilmeyerek, gerekli araştırmaların re'sen yapılması ve kanıtların toplanması gerektiği göz önünde bulundurulmalıdır.
3. Değerlendirme
1.Somut olayda; davacı, davalı Belediye bünyesinde dava dışı alt işverenler nezdinde, 01.08.2015-31.12.2017 tarihleri arasında, en son olarak da dava dışı ... Hizm. Ltd. Şti. - ... Grup Ltd.Şti. 'nin 735 sicil sayılı iş yerinde çalıştığı anılan iş işverenlerce iş sözleşmesinin 31.07.2017 tarihinde sonlanmış olmasına rağmen kendisine herhangi bir bilgi verilmediğinden davalı Belediyeye ait kadın sığınma evinde 01.08.2017-15.08.2017 tarihleri arasında 15 gün daha çalışmaya devam ettiğini belirterek bu tarihler arasındaki çalışmasının tespitine karar verilmesini talep etmiş, Mahkemece yapılan yargılamada davalı Belediye Başkanlığının kadın sığınma evinde çalıştıkları bildirilenlerden davacı tanık beyanlarına dayanılarak eksik inceleme ve araştırmaya dayalı yazılı şekilde karar verildiği anlaşılmıştır.
2.Somut olay bakımından davacının çalışmalarının geçtiğini ileri sürdüğü işyeri belediye olup bir kamu kuruluşudur. Kamu kuruluşu olan davalı işyerinde geçen çalışmaların resmî kayıtlara dayanılması ve ücretlerin yazılı belge ile ödenmesi esastır. Davacının, kayıtlarda gözükmeyen çalışmalarının hangi nedenle bildirim dışı kaldığı gereğince ve yeterince araştırma konusu yapılmamıştır. Davacının kamu kurumu olan belediye bünyesinde ücretsiz çalışması hayatın olağan akışına aykırı olup, kamu kuruluşundaki çalışmaların resmî kayıtlara geçirilmesi ve ücret ödemelerinin belgelere dayandırılması asıl olduğuna göre tanık sözlerine dayalı olarak çalışmanın kanıtlandığının kabul edilmesi doğru değildir.
Mahkemece, davacının davasına konu çalışmanın geçtiği iddia edilen dönemin tamamına ait işveren nezdindeki puantaj kayıtları, ücret tediye bordroları ve konuya ilişkin tüm belgeler eksiksiz olarak getirtilmeli, davalı tarafından hiçbir ibraz edilmiyorsa, bunun nedeni açıklattırılmalı, ibraz edilememesi haklı ve izah edilebilir bir nedene (arşiv kayıtlarının düzgün tutulmaması, sel, yangın v.b. nedenlerle kaybolması gibi) dayanması halinde anılan işyerinde dava konusu dönemde çalışanların tanık sıfatıyla beyanlarına başvurulmalı, kaldı ki bu kapsamda tanık beyanları alınırken de kadın sığınma evinin ne zaman kurulduğu, bu kadın sığınma evinde kaç kişinin barındırıldığı, çalışan kişi sayısı, davacının yaptığı iş de tam olarak belirlendikten sonra buna göre nöbetçi personel olarak kaç kişinin çalıştığı, kaç saat esası içinde çalıştıkları, çalışmanın vardiyalı olup olmadığı hususları da belirlenerek ve anılan işyerinde anılan dönemde daha önceden hizmet tespiti davası kapsamında açılan davalar da araştırılmak suretiyle işyeri kapasitesi, istihdam ve ihitiyaç durumu da gözetilerek davacının gerçek çalışma olgusunu somut ve inandırıcı bilgilere dayalı şekilde ortaya koyduktan sonra sonucuna göre karar verilmelidir.
3.Bu maddi ve hukuki olgular göz önünde bulundurulmaksızın, yazılı şekilde karar tesisi, usul ve kanuna aykırı olup bozma nedenidir.
VI. KARAR
1. Temyiz olunan, İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının ORTADAN KALDIRILMASINA,
2. İlk Derece Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Temyiz harcının istek halinde ilgilisine iadesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, bozma kararının bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
10.07.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.