"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ :İş Mahkemesi
SAYISI : 2022/259 E., 2023/54 K.
KARAR : Kabul
Taraflar arasındaki Kurum işleminin iptali, menfi tespit ve kesilen yaşlılık aylığının yeniden bağlanması gerektiğinin tespiti davasında İlk Derece Mahkemesince verilen davanın kabulüne dair karara karşı süresi içinde davalı Kurum vekili tarafından istinaf başvurusunda bulunulması ve Bölge Adliye Mahkemesince istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmesi üzerine davalı Kurum vekilinin temyiz istemi hakkında yapılan temyiz incelemesi sonucunda, Dairece İlk Derece Mahkemesi kararının bozulmasına karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesince bozmaya uyularak yeniden yapılan yargılama sonucunda; davanın kabulüne karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararı davalı Kurum vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi ... tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; davalı Kurumun dava konusu 29.03.2018 tarih ve 4.180.832 sayılı işlemle davacıya denetim raporuyla sahte işyeri nedeniyle hizmet iptali sonrası aylık iptali gerekçesiyle 45.382,73 TL borç tahakkuk ettirdiğini ve maaşından kesilmeye başladığını, bu işleme karşı aynı gün 29.03.2018 tarihinde itirazda bulunulduğunu ancak Kurumca cevap verilmediğini, sahte hizmet tespit edilen 175 günün dışında ayrıca davacının hizmetlerinin tekrar kontrol edildiğini ve 15 günlük çakışma olması nedeniyle ikinci olarak 15 günlük hizmetinde iptal edildiğini, davacının 2010 yılında emekli edilirken toplamda: 3785 gün üzerinden emekli edildiğini, 2018 yılında bunun 175 gününün sahte sigortalılık nedeniyle iptal edildiğini, geriye kalan 3610 günün 15 gününün de çakışma olduğu tespiti ile iptal edilmekte olduğu ve geriye 3595 gün kalması nedeniyle dava konusu kurum işlemi tesis edildiğini, davanın kabulü ile 2010 yılında 15 günlük çakışmayı saptamayan Kurumun yaptığı emeklilik işleminin Kurum hatası olarak kabul edilmesini ve davacının Kuruma borcu olmadığının tespitini, davalının 29.03.2018 tarih ve 4.180.832 sayılı davacının aylık iptaline ve 45.382,73 TL borç tahakkukuna dair Kurum işleminin iptalini, emekli aylığının iptal edilen tarihten itibaren yeniden bağlanmasını, ödenmeyen emekli maaşlarının faiziyle ödenmesini, davacının maaşından yapılan kesintilerin tedbiren durdurulmasını talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı Kurum vekili cevap dilekçesinde; davacının toplamda 190 gününün iptal edilmesi ve bakiye 3595 günün kalması nedeniyle Kurum işleminin iptali talebi ile dava ikame edildiğini, fiili çalışma olmadığı gerekçesiyle emeklilik gün şartının gerçekleşmediğini, buna göre emekli aylığının 01.11.2011 başlangıç tarihinden itibaren iptalinin söz konusu olduğunu belirterek davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin 22.03.2019 tarihli ve 2018/174 Esas, 2019/145 Karar sayılı kararı ile “Davanın kabulü ile
a)Davacının 01.11.2011 itibaren yaşlılık aylığına hak kazandığının tespitine,
b)Davacının 01.11.2011 tarihinden itibaren bağlanan yaşlılık aylığının iptaline ve ödenen aylıkların borç kaydedilmesine ilişkin Kurum işleminin iptaline,
c)Davacının, yaşlılık aylığının iptali ve yersiz ödeme nedeniyle Kurum tarafından talep edilen 35.915,36 TL asıl alacak, 9.467,37 TL işlemiş faiz alacağından davalıya borçlu olmadığının tespitine,
d)Davacının, 01.11.2011 tarihinden itibaren bağlanan ve iptal edilen yaşlılık aylıklarının iptal edildiği tarihten itibaren ödenmesi gerektiğinin tespitine” karar vermiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı Kurum vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin 15.09.2021 tarihli ve 2019/1742 Esas, 2021/1106 Karar sayılı kararıyla davalının istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Bozma Kararı
1. Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı Kurum vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Dairenin 14.02.2022 tarihli 2021/11784 Esas, 2022/910 Karar sayılı kararında; "...Davacının, meslekte kazanma gücünün üçte ikisini kaybettiğinin tespiti üzerine, 04.10.2011 tarihli tahsis talebine istinaden, davacıya 01.11.2011 tarihinden itibaren yaşlılık aylığı bağlandığı, yaşlılık aylığına esas hizmet süresinin 3242 gün 4/1-a ve 540 gün askerlik borçlanması süreleri toplamı 3782 gün olduğu, kurum denetmenince düzenlenen 16.06.2017 tarihli denetim raporunda davacının ... Yağ Gıda İnş. San. Tic. Ltd. Şti.’nden 06.11.2002 – 30.04.2003 tarihleri arasından bildirilen 175 günlük çalışmasının fiili olmadığı gerekçesiyle iptal edildiği, bu haliyle aylık bağlama koşullarını kaybetmeyen davacının 1993 yılında 4 gün ve 2007 yılında 9 günlük bildirimlerinde çakışma olduğu da tespit edilerek iptal edildiği, 13 günlük çalışmanın iptaliyle toplam prim ödeme gün sayısı 3594 güne düşen davacının aylık bağlama gün şartı olan 3600 günü sağlamadığı anlaşılarak yaşlılık aylığının bağlandığı tarihten itibaren kesilerek 45.382,73 TL. yersiz ödeme tahakkuk ettirildiği, bunun üzerine eldeki davanın açıldığı anlaşılmıştır.
Mahkemece, SSİY Geçici 35 inci madddesi kapsamında değerlendirme yapılarak, davacının 01.11.2011 sonrası bildirilen çalışmaları olması nedeniyle bu sürelerin 03.10.2011 den sonraki süreye eklenebileceği, davacının eksik bildiriminin 6 gün olduğu kabul edilerek davanın kabulüne yönelik hüküm tesis edilmişse de, davacının çakışma nedeniyle iptal edilen çalışmalarıyla ilgili bir araştırma ve irdeleme yapılmaksızın karar verilmesi isabetsiz bulunmuştur.
Mahkemece, çakışma nedeniyle prim ödeme gün sayısına dahil edilmeyen 13 günlük çalışmayla ilgili gerekli araştırmalar yapılarak, bu sürelerde farklı 2 işyerinde çalışıp çalışmadığı, 2 farklı işyerinde çalışabilmesinin mümkün olup olmadığı, çalışmaların gerçek olup olmadığı konusunda irdeleme yapılmalı ve oluşacak sonuca göre bir karar verilmelidir." gerekçesiyle karar bozulmuştur.
B. İlk Derece Mahkemesince Bozmaya Uyularak Verilen Karar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davanın kabulü ile
a) Davacının 01.11.2011 itibaren yaşlılık aylığına hak kazandığının tespitine,
b) Davacının 01.11.2011 tarihinden itibaren bağlanan yaşlılık aylığının iptaline ve ödenen aylıkların borç kaydedilmesine ilişkin kurum işleminin iptaline,
c) Davacının, yaşlılık aylığının iptali ve yersiz ödeme nedeniyle Kurum tarafından talep edilen 35.915,36-TL asıl alacak 9.467,37-TL işlemiş faiz alacağından davalıya borçlu olmadığının tespitine,
d) Davacının, 01.11.2011 tarihinden itibaren bağlanan ve iptal edilen yaşlılık aylıklarının iptal edildiği tarihten itibaren ödenmesi gerektiğinin tespitine karar verilmiştir.
VI. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı Kurum vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalı Kurum vekili temyizi; bilirkişi tarafından bulunan 6 günlük çalışmanın nereden geldiğinin belli olmadığı, Kurum işlemlerinin doğru ve yerinde olduğunu, Yargıtay bozma ilamında belirtilen değerlendirilmeler yapılmadan hüküm kurulduğunu beyanla kararın bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, Kurum işleminin iptaliyle davacının Kuruma borçlu olmadığının tespitini, yaşlılık aylığının kesildiği tarihten itibaren yeniden bağlanarak, ödenmeyen yaşlılık aylıklarının faiziyle ödenmesi istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. 5510 sayılı Kanun'un Tanımlar başlıklı 3 üncü maddesinin 1 inci fıkrasının 14 no'lu alt bentdinde; "ay; ücretleri her ayın 15'inde ödenen 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (a) ve (c) bentleri kapsamındaki sigortalılar için, ayın 15'inden ertesi ayın 15'ine kadar geçen, diğer sigortalılar için ise ayın 1'i ilâ sonu arasında geçen ve otuz gün olarak değerlendirilen süreyi ifade eder." şeklinde tanımlanmıştır.
3. Değerlendirme
Dava, meslekte kazanma gücünün üçte ikisini kaybettiğinin tespiti üzerine, 04.10.2011 tarihli tahsis talebine istinaden davacıya 01.11.2011 tarihinden itibaren bağlanan yaşlılık aylığının, aylık bağlamaya esas hizmet süresinin 3782 gün iken 3594 güne düşmesi üzerine, aylık bağlama gün şartı olan 3600 günü sağlamadığı gerekçesiyle aylığın bağlandığı tarihten itibaren kesilerek 45.382,73 TL yersiz ödeme borcu tahakkuk ettirilmesi yönündeki Kurum işleminin iptali ile davacının davalı Kuruma borçlu olmadığının istemine ilişkindir.
İlk Derece Mahkemesince, Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliği'nin Geçici 35 inci madddesi kapsamında değerlendirme yapılarak, davacının 01.11.2011 tarihi itibariyle yaşlılık aylığına hak kazandığına dair davanın kabulüne karar verilmiş ise de hüküm eksik inceleme ve hatalı değerlendirmeye dayalıdır.
Dosyadaki kayıt ve belgelerden; Kurum denetmenince düzenlenen 16.06.2017 tarihli denetim raporunda davacının ... Yağ Gıda İnş. San. Tic. Ltd. Şti.’nden 06.11.2002 – 30.04.2003 tarihleri arasından bildirilen 175 günlük çalışmasının fiili olmadığı gerekçesiyle iptal edildiği, bu haliyle aylık bağlama koşullarını kaybetmeyen davacının 05.02.1993 tarihli ile giriş bildirgesine istinaden 1993 yılı 1. dönemde 90 gün olan prim gün sayısının 86 gün olarak düzeltildiği, 2007 yılında ise 10. ayda davacı adına iki ayrı işyerinden yapılan prim gün sayısının 10+29=39 gün olduğu, bu durumda 30 günü aşan çalışmanın prim gün sayısı hesabında değerlendirilmeyeceği, bu haliyle 13 günlük çalışmanın iptaliyle toplam prim gün sayısı 3594 güne düşen davacının prim şartını yerine getiremediğinden, tahsis talep tarihi olan 04.10.2011 tarihi itibariyle aylık bağlama koşullarının oluşmadığı belirgin olup, davanın reddine karar verilmesi gerekirken, kabulüne karar verilmesi isabetsiz olmuştur.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle,
Temyiz olunan İlk Derece Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine,
09.10.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.