"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 16. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2022/926 Esas, 2023/1961 Karar
HÜKÜM : Davanın kabulü (Yeniden esas hakkında hüküm tesis edilmek suretiyle)
İLK DERECE MAHKEMESİ : Bakırköy 6. Asliye Ticaret Mahkemesi
SAYISI : 2021/937 E., 2022/151 K.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalı vekili tarafından temyiz edilmekle; temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
KARAR
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; müvekkili şirketin davalı şirkete ait Bursa/İnegöl’de faaliyet gösteren işletmeyi devralıp akabinde davalıyla bir bayilik ilişkisi kurmak için işletmenin devri, kiracılık ilişkisinin kurulması, bayilik şartları, vergi yükümlülükleri, işletme çalışanlarının iş akitleri hususlarının taraflar arasında sözlü olarak görüşülerek anlaşmaya varıldığını, ancak yazılı olarak herhangi bir sözleşme hazırlanmadığını, sadece 09.10.2021 tarihinde taraflar arasında bayilik sözleşmesi imzalandığını, bu tarihte tarafların işletmenin devir bedeli olarak 1.125.000,00 TL, mal bedeli olarak ise 400.000,00 TL kararlaştırdığını, davalı şirkete ödenecek meblağın toplam 1.525.000 TL olduğunu, müvekkili tarafından bu bedelin davalı şirkete 09.10.2021 tarihinde makbuz karşılığında peşin olarak 125.000,00 TL nakit, 11.10.2021 tarihinde banka aracılığı ile 400.000,00 TL nakit, 09.10.2021 tarihinde çek teslim makbuzu karşılığında 6 adedi 100.000,00 TL'lik, 1 tanesi ise 400.000,00 TL'lik çek olarak ödendiğini, süreç içinde davalının alt kira ilişkisi kurarak müvekkiline kiralayacağı işletmede alt kira hakkı olmadığının anlaşıldığını, kira bedelinde anlaşmazlık olduğunu, ödenen bedeller için davalının fatura keşide etmekten dahi imtina ettiğini, güven kırıcı birçok eylem gerçekleştiğini, nitekim davalının işletmeyi müvekkiline devretmediğini ve sözleşmenin askıda bırakıldığını, nihayetinde müvekkilince davalıyla aralarındaki ilişkinin devamı mümkün görülmediğinden işletme devri ve bayilik sözleşmesinin feshedilip verilen nakit ve çeklerin iadesinin istendiğini, ödenmemesi üzerine 8 gün boyunca işletmeden kazanılan tahsilat düşünce bakiye kalan 439.000,00 TL'nin tahsili için icra takibi de başlatıldığını ileri sürerek taraflar arasındaki işletmenin devri ve bayilik sözleşmesinin hukuka aykırı ifa nedeniyle kurulmadığının tespitine, taraflar arasındaki kurulmaya çalışılan işletmenin devri sözleşmesi neticesinde müvekkili şirket tarafında davalı şirkete teslim ettiği bilgileri yazılı çekler nedeniyle borçlu olmadığının tespitine, müvekkili şirket tarafından davalı şirkete teslim edilen müvekkili şirket tarafından keşide edilen 7 adet çekin iadesine iadesi mümkün olmadığı takdirde çeklerin iptaline, çeklerin cebr-i icra yoluyla müvekkil şirket aleyhine takibe konulması halinde çeklerden kaynaklı bu ödemelerin istirdadına karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili cevap dilekçesinde; davanın açılmasında müvekkili şirketin kusurunun bulunmadığını, davacının aralarındaki bayilik sözleşmesini haksız feshettiğini, fesih ihtarının taraflarına ulaşmasından sonra davacı yanla uzlaşmaya çalıştıklarını ancak davacının müvekkilinin haksız fesih nedeniyle oluşan zararını karşılamaktan imtina etmesi üzerine aralarında uzlaşı sağlanamadığını, bu süreçte müvekkilinin zararına karşılık olarak uhdesinde tuttuğu çekleri bir süre sonra aldığı nakit ödemelerin zararını karşılayacağının anlaşılması üzerine davacıya iade etmek istediğini, davacı tarafın defalarca sözlü ve nihayetinde 17.11.2021 tarih, 20584 yevmiye numaralı noterden düzenlenen yazılı ihtara rağmen dava konusu çekleri iade almadığını, sırf vekâlet ücretine hak kazanabilmek amacıyla bu davayı açtığını, davacıyla müzakere sürecinde daha önce ciro yoluyla piyasaya sürülen çeklerin ancak 6 tanesinin geri alındığını, geri alınamayan ve hamiline ödenen çek bedelinin ise 17.11.2021 tarihinde davacı hesabına müvekkilince ödendiğini, bu ödemenin dahi müvekkilinin iyi niyetini gösterdiğini, eldeki davadan ise ödemeden daha sonra 24.11.2021 tarihinde dava dilekçesinin tebliğiyle haberdar olduklarını, söz konusu çeklerin bayilik sözleşmesi kapsamında alındığını, ancak davacının sözleşmeyi haksız feshettiğini, davacının müvekkiline teslim edilen çeklerden kaynaklı borçlu olmadığı anlamına gelmeksizin alınan nakit 525.000 TL bedelin zararlarını karşılayacağına inandıkları için bu aşamada dava konusu çekleri mahkemeye teslim etmeyi uygun gördüklerini savunarak davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesince tüm dosya kapsamına göre, davalı tarafın sözleşmenin haksız feshedildiğini belirtmekle beraber çekleri iade etmeye hazır olduğunu, ancak davacının gelip çekleri almadığını, davanın açılmasına davacının sebep olduğu savunmasında bulunarak tevil yollu davayı kabul ettiği, taraflar arasındaki sözleşmenin feshi nedeniyle davaya konu çekleri elinde bulunduran davalının çekleri iade etmekle yükümlü olduğu, sebepsiz zenginleşme hükümleri uyarınca ifa yerinin davacının ikameti olduğu, fesih ihtarnamesinin 01.11.2021 tarihinde davalıya tebliğ edildiği ve çeklerin iadesi için üç günlük mehil verildiği, dolayısıyla davalının 05.11.2021 tarihinde temerrüte düşerek çekleri iade etmediği, bunun üzerine davacı tarafından 12.11.2021 tarihinde işbu davanın açıldığı, kabul nedeniyle eldeki davanın kabulüne karar verilmesi gerektiği, davanın açılmasına davalı tarafın sebebiyet vermesi nedeniyle yapılan yargılama giderlerinin davalı üzerinde bırakılması gerektiği gerekçesiyle davanın kısmen kabulüyle keşidecisi ... Grup Teks. Tic. Ltd. Şti., lehtarı ... Kuruyemiş Gıda San. Tic. Ltd. Şti. keşide yeri Bozüyük olan; ... BANKASI/ Bozüyük Şubesi-6952041 Seri Numaralı 100.000,00 TL bedelli 15.12.2021 keşide tarihli çek; ... BANKASI/ Bozüyük Şubesi-6952042 Seri Numaralı 100.000,00 TL bedelli 15.01.2022 keşide tarihli çek; ... BANKASI/ Bozüyük Şubesi-6952043 Seri Numaralı 100.000,00 TL bedelli 28.02.2022 keşide tarihli çek; ... BANKASI/ Bozüyük Şubesi-6952044 Seri Numaralı 100.000,00 TL bedelli 30.03.2022 keşide tarihli çek ;... BANKASI/ Bozüyük Şubesi-6952045 Seri Numaralı 100.000,00 TL bedelli 30.04.2022 keşide tarihli çek; ... BANKASI/ Bozüyük Şubesi-6952046 Seri Numaralı 400.000,00 TL bedelli 30.12.2021 keşide tarihli çeklerden dolayı borçlu olmadığının tespiti ile, bu çeklerin kararla beraber talep halinde davacı tarafa iadesine, ... BANKASI/Bozüyük Şubesi-6952040 Seri Numaralı 100.000,00 TL bedelli 15.11.2021 keşide tarihli çekin tahsil edilmiş olması nedeniyle borçlu olmadığının tespiti ile istirdat talebinin reddine, fazlaya ilişkin diğer taleplerinin reddine karar verilmiş, hüküm taraf vekillerince istinaf edilmiştir.
IV. BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ KARARI
Bölge Adliye Mahkemesince, davalının davayı kabulünün olup olmadığı ve dava açılmasına sebebiyet verilip verilmediğinin incelenmesi gerektiği, davalının cevap dilekçesinde kabul anlamına gelmemek üzere fesih nedeni ile maddi manevi zararlarının oluştuğunu, sözleşme gereği alınan 525.000,00 TL nakidin şimdilik zararı karşılayacağı kanaatine varıldığını savunarak çek asıllarının mahkemeye sunduğu, dava açılmasına sebebiyet vermediğini iddia ederek davanın reddini istediği, bu minvalde davalı vekilinin cevap dilekçesi ve beyanının 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 308. maddesi gereğince davanın kabulü niteliğinde olmadığı, bu durumda Mahkemece dava değeri üzerinden nisbi vekâlet ücretine hükmedilmesi gerekirken AAÜT'nin 6/1. maddesi gereğince davanın kabulüne dayalı vekâlet ücretine hükmedilmesinin yerinde görülmediği, davacının istinafının bu yönden kabulünün gerektiği, bununla birlikte davalının davayı kabulü olmadığından harcın da Harçlar Kanunu gereğince tam olarak hesaplanması gerekirken eksik harca hükmedildiği ve kamu düzenine ilişkin olmakla re'sen dikkate alındığı, Mahkemece dava konusu çeklerden ... Bozüyük Şubesi'ne ait 6952040 seri no.lu 100.000,00 TL bedelli 15.11.2021 tarihli çekin tahsil edildiği gerekçesi ile davanın reddine karar verilmişse de; dava tarihinin 12.11.2021 olduğu, davalı yanca ödemenin 17.11.2021'de yapıldığı, davacının 26.10.2021'de davalıya ihtarname gönderdiği, ancak çekin iade edilmediği, yapılan ödemenin de davadan sonra olduğu dikkate alındığında davacının dava tarihi itibarı ile davasında haklı olup çekin ödenmesinin davanın reddini gerektirmeyeceği, çek sonrasında Mahkemeye teslim edilmiş ise de; davacıya teslim edilmediğinden bu çek yönünden de menfi tespit isteminin kabulü ve dava tarihinde davacı davasında haklı olduğundan davacı yararına vekalet ücretine hükmedilmesi gerektiği, taraflar arasındaki bayilik sözleşmesi davacı yanın keşide ettiği 26.10.2021 tarihli ihtarname ile feshedilerek, çeklerin iadesi için davalıya mehil verildiği, davalının bu sürede çekleri iade etmediği, cevabi ihtarnamesinde ise fesih nedeni ile zarara uğradığı iddia ederek çekleri teminat olarak elinde tutulacağını beyan ettiği dikkate alındığında, mevcut delil durumuna göre davalının yargılama giderleri ve vekâlet ücretinden sorumlu tutulmasının yerinde olduğu, gerekçesiyle davalı vekilinin istinaf isteminin esastan reddine, davacı vekilinin istinaf başvurusunun kabulüne, İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasına ve yeniden hüküm tesis edilmek suretiyle davanın kabulüyle keşidecisi ... Grup Teks. Tic. Ltd. Şti. Lehtarı ... Kuruyemiş Gıda San. Tic. Ltd. Şti., keşide yeri Bozüyük olan; ... BANKASI/ Bozüyük Şubesi-6952041 Seri Numaralı 100.000,00 TL bedelli 15.12.2021 keşide tarihli çek; ... BANKASI/ Bozüyük Şubesi-6952042 Seri Numaralı 100.000,00 TL bedelli 15.01.2022 keşide tarihli çek; ... BANKASI/ Bozüyük Şubesi-6952043 Seri Numaralı 100.000,00 TL bedelli 28.02.2022 keşide tarihli çek; ... BANKASI/ Bozüyük Şubesi-6952044 Seri Numaralı 100.000,00 TL bedelli 30.03.2022 keşide tarihli çek; ... BANKASI/ Bozüyük Şubesi-6952045 Seri Numaralı 100.000,00 TL bedelli 30.04.2022 keşide tarihli çek; ... BANKASI/ Bozüyük Şubesi-6952046 Seri Numaralı 400.000,00 TL bedelli 30.12.2021 keşide tarihli çek; ... BANKASI/ Bozüyük Şubesi-6952040 Seri Numaralı 100.000,00 TL bedelli 15.11.2021 keşide tarihli çeklerden dolayı borçlu olmadığının tespiti ile bu çeklerin karar kesinleştiğinde talep halinde davacı tarafa iadesine karar verilmiş, karar davalı vekilince temyiz edilmiştir.
V. TEMYİZ İNCELEMESİ
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Dava, taraflar arasındaki işletme devir sözleşmesi ve bayilik sözleşmesinin kurulmadığının tespiti ve bu kapsamda davalı lehine keşide edilen çekler nedeniyle davacının borçlu olmadığının tespiti istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
3. Değerlendirme
İlk Derece Mahkemesince verilen karara yönelik olarak yapılan istinaf başvurusu üzerine 6100 sayılı Kanun'un 355 vd. maddeleri kapsamında yöntemince yapılan inceleme sonucunda Bölge Adliye Mahkemesince esastan verilen nihai kararda, dosya kapsamına göre saptanan somut uyuşmazlık bakımından uygulanması gereken hukuk kurallarına aykırı bir yön olmadığı gibi aynı Kanun'un 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ve 371 inci maddelerinin uygulanmasını gerektirici nedenlerin de bulunmamasına göre usul ve yasaya uygun Bölge Adliye Mahkemesi kararının onanmasına karar vermek gerekmiştir.
VI.SONUÇ: Yukarda açıklanan nedenlerle, davalının temyiz itirazının reddi ile Bölge Adliye Mahkemesince verilen kararın 6100 sayılı Kanun'un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA, aynı Kanun'un 372 nci maddesi uyarınca işlem yapılmak üzere dava dosyasının İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine, aşağıda yazılı temyiz giderinin temyiz edene yükletilmesine, 25.12.2024 tarihinde kesin olarak oybirliğiyle karar verildi.