"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : İzmir Bölge Adliye Mahkemesi 17.Hukuk Dairesi
SAYISI : 2022/2102 Esas, 2023/1729 Karar
HÜKÜM : Asıl davanın kısmen kabulüne, birleşen davanın kabulüne
BİRLEŞEN DAVA : Aydın 2. Asliye Hukuk Mahkemesi 2013/1255 E.
Bölge Adliye Mahkemesince bozmaya uyularak verilen karar ... Kaynak Suları San.Tic.A.Ş.vekili ile ... Akaryakıt Hay. Tur. Gıda Mad. Nak. Or. Ür. Rek. ve Org. San. Tic. Ltd. Şti. tarafından temyiz edilmekle; temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçelerinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
KARAR
I. DAVA
1.Asıl davada davacı vekili dava dilekçesinde, müvekkili şirket ile davalı-birleşen davada davacı ... Kaynak Suları San. ve Tic. A.Ş. arasında su ürünleri satış sözleşmesi imzalandığını, sözleşmeye göre müvekkili şirketin alıcı, davalı şirketin satıcı olduğunu, diğer davalı ...…A.Ş.’nin ise müvekkili şirketin davalı şirketten aldığı Kipa marka su ürünlerinin pazarlandığı şirket olduğunu, davacı şirketin davalı ... Kaynak Suları San. ve Tic. A.Ş.’den aldığı ürünleri üzerine kâr ekleyerek diğer davalı ...…A.Ş.’ye sattığını, müvekkili şirketin sözleşmenin ... Kaynak Suları San. ve Tic. A.Ş. tarafından feshine kadar tüm yükümlülüklerini eksiksiz yerine getirdiğini, ancak davalı şirketin mal teslimini süresinde yapmadığı gibi sözleşmede ödeme süresinin faturaların davacı şirkete tebliğinden itibaren kırk beş gün olacağı kabul edilmiş olmasına rağmen ödeme sürelerini fatura tanzim tarihine göre değerlendirerek alacağın muaccel olduğundan bahisle sözleşmeyi haksız olarak feshettiğini ileri sürerek sözleşmenin 8. maddesinin ihlâli ve 6.019 saat geç teslimat yapılması nedeniyle her teslimat için ve her saat için ayrı ayrı ödenmesi gereken 100 USD toplamından oluşan 5.938 USD alacağın faizi ile birlikte davalı ... Kaynak Suları San. ve Tic. A.Ş.'den, sözleşmenin 13/5. maddesini ihlâl ederek yapmış olduğu harici satış nedeniyle (dört yıl için dava ve talep hakkı saklı kalmak kaydıyla) şimdilik 1.000.000 TL’nin her teslim tarihine göre hesaplanacak reeskont faizi ile birlikte davalı ... Kaynak Suları San. Tic. A.Ş.'den tahsiline karar verilmesini talep etmiş, istinaf aşamasında sunduğu 29.05.2019 havale tarihli dilekçesi ile, dava dilekçesinin talep kısmının birinci bendinde maddi hata yapıldığını, sözleşmenin 8. maddesinin ihlâli ile 6.019 saat geç teslimat yapılmasından dolayı her teslimat için ve her saat için ayrı ayrı ödenmesi gereken 100 USD toplamından oluşan 601.900 USD alacağın faizi ile birlikte davalı ... Kaynak Sular San. Tic. A.Ş.’den tahsiline, dava dilekçesinde yapılan maddi hatanın düzeltilmiş hâliyle davanın kabulüne karar verilmesini talep etmiştir. Davacı taraf 14.08.2013 tarihli dilekçesi ile davalı .... hakkındaki davasından feragat etmiştir.
2.Birleşen davada davacı vekili dava dilekçesinde, taraflar arasında imzalanan su ürünleri satış sözleşmesi uyarınca müvekkili şirketin düzenlediği ve karşı tarafa gönderdiği faturalar, sevk irsaliyeleri ve teslim fişleri uyarınca muaccel hâle gelen alacağın ödenmediğini ileri sürerek 1.084.213 TL’nin avans faizi ile birlikte davalıdan tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
1.Asıl davada davalı vekili cevap dilekçesinde, müvekkili şirket ile ... Kipa…A.Ş. arasında fason üretim sözleşmesi imzalandığını, bu sözleşme uyarınca müvekkili şirket tarafından üretilen Kipa ve Gürpınar markalı su ürünlerinin bedeli karşılığında ... Kipa…A.Ş.'ye satıldığını, bu sözleşme yürürlükte iken davacı şirket tarafından davalı ...…A.Ş.’nin tek satıcısı ve tedarikçisinin kendisi olduğundan bahisle müvekkili şirketin iradesini fesada uğratarak 01.09.2012 tarihli su ürünleri satış sözleşmesi imzalandığını, 28.06.2013 tarihine kadar sözleşmeye konu malların teslimatlarının yapıldığını, müvekkili şirketin üzerine düşen yükümlülükleri yerine getirdiğini ancak davacının satışı sağlanan su ürünlerinin bedellerinin ödenmesi yönündeki yükümlülüklerini yerine getirmeyerek temerrüde düştüğünü, bu nedenle 28.06.2013 tarihli ihtarname ile sözleşmenin feshedildiğini, davacı şirketin cevabi ihtarnamesi ile borcunu ödememek için asılsız iddialara dayanarak cezai şart talep ettiğini, davacının malların geç teslim edildiğine ilişkin iddialarının yerinde olmadığını, teslimata konu teslim ve tebellüğ fişlerinin dilekçe ekinde yer aldığını, bu nedenle davacının cezai şart talep etme hakkının bulunmadığını, davaya konu malların davacı tarafından hiçbir çekince ileri sürülmeksizin kabul edildiğini, cezai şart bedellerinin talep hakkının saklı tutulmadığını, 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu’nun (TBK) 179/2. maddesi uyarınca alacaklının cezai şart talep etme hakkını saklı tutmaksızın ifayı kabul etmesi hâlinde cezai şart talep edemeyeceğini, ayrıca müvekkili şirket aleyhine düzenlenen gecikme cezasına ilişkin faturanın iade edildiğini, davacı tarafından sözleşmenin 13/5. maddesi uyarınca talep edilen 1.000.000 TL cezai şart bedelinin de haksız olduğunu, su ürünlerinin üçüncü kişilere satıldığına dair bir delil sunulmadığını belirterek davanın reddini savunmuştur.
2.Birleşen davada davalı vekili cevap dilekçesinde, taraflar arasında imzalanan sözleşme uyarınca muaccel hâle gelmiş alacak bulunmadığını, sözleşme gereğince müvekkili şirketin cezai şart alacağı bulunduğunu belirterek davanın reddini savunmuştur.
III. BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ KARARI
Bölge Adliye Mahkemesince bozma ilamına uyularak yapılan yargılama neticesinde, asıl dava yönünden; asıl davacının sözleşme ilişkisinin devamı süresince gecikmeler olmasına rağmen ifayı çekincesiz kabul ettiği, başka bir deyişle cezai şart alacaklarını talep etme hakkını saklı tutmadığı, esasen gecikmelere ilişkin cezai şart alacağına yönelik fatura kesilmesinin de ihtirazi kayıtla ifayı kabul etme şartına bağlı olduğu, başka bir deyişle ihtirazi kayıtla ifayı kabul etmesi halinde aylık fatura düzenlememesinin bu talebinden feragat ettiği anlamına gelmeyeceği, bu durumda ifayı ihtirazi kayıt koymaksızın kabul eden asıl davacının sözleşmenin 8. maddesi uyarınca cezai şart alacağının doğmayacağı, diğer yandan sözleşmenin 13/5. maddesinde davalı-birleşen davacının ... Kipa ve iştiraklerine gerçekleştirdiği su satış cirosu üzerinden % 10 cezai şart bedelini davacı-birleşen davalıya ödeyeceği kararlaştırılmış olup taraflar arasındaki sözleşme ilişkisinin devam ettiği 01.09.2012-28.06.2013 tarihleri arasında ... Kipa ile davalı-birleşen davacı arasındaki su satışına ilişkin kayıtlar üzerinde yapılan inceleme sonucu hazırlanan 22/08/2023 tarihli bilirkişi raporunda 179+3=182 adet fatura toplamı 540.845,32 + 8.572,00 = 549.417,32-TL satış tutarının olduğu tespit edildiği, toplam satış rakamının % 10’u üzerinden cezai şart alacağının belirlenmesi gerektiğinden asıl davanın 54.793,00 TL üzerinden kısmen kabulü gerektiği, birleşen dava yönünden ise; davalı alacağına konu faturaların hepsinin 45 günlük muacceliyet süresini doldurmuş olduğu ve birleşen dosya davacısının kayıtlarında yer alan alacak miktarı olan ve talebine göre aleyhe kayıt içeren defter ve kayıtlarına göre 1.080.686,85 TL olarak alacağı tespit edilmiş ise de birleşen dosya davalısı ... şirketi vekilinin sunmuş olduğu istinaf dilekçesinde davacının alacağının 1.084.213,00 TL olarak kabulü gerektiği yönündeki beyanı nazara alınarak birleşen dosya davacısının alacağı 1.084.213,00 TL olarak kabul edilmesi gerektiği, ayrıca taraflarca karşılıklı istenen alacak kalemlerinin her biri müstakil dava konusu yapılmış olduğundan asıl ve birleşen davada talep edilen alacaklar bakımından ayrı ayrı hüküm oluşturulduğu, asıl davada davacının dava dilekçesi ile faiz istemesi gözetildiğinde dava tarihinden itibaren faiz yürütüleceği gerekçesiyle asıl davanın kısmen kabulüne, birleşen davanın kabulüne karar verilmiş, hüküm taraf vekillerince temyiz edilmiştir.
IV. TEMYİZ İNCELEMESİ
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Asıl dava, sözleşmenin asıl davalı-birleşen davada davacı şirket tarafından haksız feshedildiği iddiasına dayalı sözleşmede kararlaştırılan cezai şart bedellerinin tahsili istemine, birleşen dava ise, su ürünleri satış bedellerinden kaynaklanan alacağın tahsili istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
3. Değerlendirme
Dosyadaki yazılara, Bölge Adliye Mahkemesince 6100 sayılı Kanun'un 373 üncü maddesinin üçüncü fıkrası uyarınca uyulan bozma kararı gereğince hüküm verilmiş olmasına ve delillerin takdirinde bir isabetsizlik bulunmamasına göre, taraf vekillerinin bütün temyiz itirazları yerinde değildir.
V. SONUÇ: Yukarıda açıklanan nedenlerle, tarafların temyiz itirazlarının reddi ile Bölge Adliye Mahkemesince verilen kararın 6100 sayılı Kanun'un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA, aynı Kanun'un 372 nci maddesi uyarınca işlem yapılmak üzere dava dosyasının İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine, aşağıda yazılı temyiz giderlerinin temyiz edenlere yükletilmesine, 04.12.2024 tarihinde kesin olarak oybirliğiyle karar verildi.