"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : İstanbul 1. Fikrî ve Sınaî Haklar Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2024/83 Esas, 2024/184 Karar
HÜKÜM : Direnme-Asıl ve karşı davanın reddi
Taraflar arasında İlk Derece Mahkemesinde görülen ve istinaf incelemesinden geçen tecavüzün ve haskız rekabetin tespiti, önlenmesi ve maddi manevi tazminat davasında verilen karar hakkında yapılan temyiz incelemesi sonucunda, Dairece Bölge Adliye Mahkemesinin esastan ret kararının kaldırılmasına ve İlk Derece Mahkemesi kararının bozulmasına karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesince bozmaya direnme kararı verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesinin direnme kararı davacılar/ karşı davalılar tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
KARAR
I. DAVA
Davacılar vekili dava dilekçesinde; Dünya’da mancala oyunları olarak tanınan, Türkiye ve Türk Dünyasında çeşitli adlarla bilinen benzer oyunlar olan 20. yüzyıla kadar ülkede oynanan, ancak günümüzde unutulmuş oyunun çok eski ve önemli bir zeka oyunu olduğunu, oyunun mangala olarak yaygınlaşması ve unutulmaması için müvekkillerinin 9 yıla yakın bir zamandır çalıştıklarını, büyük yatırım yapıp emek harcadıklarını, oyun kurallarını geliştirdiklerini, üretimini gerçekleştirdiklerini, oyunu öğretmek için çabaladıklarını, hazırladıkları oyun tahtasıyla, tasarımıyla, görsel dökümanlarıyla, şekliyle, kurallarıyla bugüne kadar mangala Türk Zeka ve Strateji oyunu adı altında bir oyun bulunmadığını, kurallarının Kültür ve Turizm Bakanlığınca müvekkili ... adına tescil edildiğini, oyunun ülke çapında bilinir hale gelmesiyle maddi kazanç sağlanabilir hale ulaştığını, 2014/41509 sayılı Mangala ibareli markanın müvekkili ... adına 41. sınıfta tescil edildiğini, davalı ...’in davalı şirket aracılığıyla kitap kisvesi altında kuralları dahi müvekkili ...’a ait oyunu sattığını, bu haliyle müvekkilinin marka hakkını ihlal ettiğini, kitapta müvekkili ... adına tescilli oyun kurallarını içeren açıklamalarının izinsiz, haksız, kötü niyetle kullanıldığını, öte yandan davalıların kitabın yanında oyunu %1 Katma Değer Vergisi (KDV) oranı ile sattığını, %18 KDV oranı ile satan müvekkili ... ile haksız rekabet ettiğini ileri sürerek marka hakkına tecavüz teşkil eden fiillerin durdurulmasını, mangala isminin kullanımının ve oyun kurallarının işlenmesinin yasaklanmasını, 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’nun (5846 sayılı Kanun) 68 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca tespit edilecek rayiç bedelin ve üç kat tazminat bedeli olarak şimdilik 10.000,00 TL’nin ticari faiziyle, 50.000,00 TL manevi tazminatın faiziyle birlikte davalılardan müştereken ve müteselsilen tahsilini talep etmiştir.
2.Davacılar vekili karşı dava dilekçesinde; karşı davalıların müvekkillerinin ürünlerinin satışının yapıldığı bazı kitabevi ve mağazalara mailler atılıp sözlü tacizlerde bulunduklarını, bu eylemlerin haksız rekabet niteliği taşıdığını ileri sürerek bu fiillerin 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun (6102 sayılı Kanun) 54 vd. maddeleri uyarınca haksız rekabet teşkil ettiğinin tespitini, 50.000,00 TL manevi tazminatın tahsilini talep etmiştir.
II. CEVAP
1.Davalılar vekili cevap dilekçesinde; davacıların sessiz kalma yoluyla hak kaybına uğradıklarını, uyuşmazlık konusu mangala oyununun davacıların bir ticari emtiası değil bir dünya mirası olduğunu, kimsenin tekeline verilemeyeceğini, 2014/41509 sayılı markanın 41. sınıfta değil 35. sınıfta tescilli olduğunu, 2014/28090 sayılı Mangala ibareli markanın 16. sınıf emtia için müvekkili şirket adına tescil edildiğini, bu marka kapsamında kitabın satışa sunulduğunu, kitap ve ekindeki oyunun davaya ait oyun konsolunun tasarım ve görselleri ile benzerlik göstermediğini, müvekkili Nilüfer tarafından kaleme alınan, uzun yıllar çalışmanın mahsulü olan kitabın 5846 sayılı Kanun kapsamında eser niteliği taşıdığını, oyunun yüzlerce alternatifinin bulunduğunu savunarak davanın reddini istemiştir.
2.Davalılar vekili karşı davaya cevap dilekçesinde; karşı davaya ilişkin beyanların haksız ve hukuki dayanaktan yoksun olduğunu savunarak karşı davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesince, bozma ilamında, eser olmadığı kabul edilen davacılara ait iş ürününden davalıların yetkisiz yararlanıp yararlanmadığı ve yine sunulu broşür, video kayıtları ve CD'lerin de incelemesi yapılarak haksız rekabetin değerlendirilmesi gerektiği ifade edilmiş ise de, dosya kapsamı incelendiğinde, dava konusu ait oyunun eser niteliğine haiz olmadığının tartışmasız hale geldiği, bilirkişi raporunda haksız rekabet başlığı altında bu hususta dava konusu oyunun eser sıfatına haiz olup olmadığından bağımsız olacak şekilde haksız rekabet yönü ile de inceleme yapıldığı, dosya kapsamına alınan usul ve yasaya uygunluk ihtiva eden bilirkişi raporunda tespit edildiği üzere; Mangala oyunu 4000 yıllık geçmişi ve farklı coğrafyalarda oynanması sebebiyle somut olmayan kültür mirası sayıldığı, anonim eser olan oyunun işlenme yoluyla yeni bir eser sayılması için yeterli kanıtlara desteklenmediği aynı zamanda Piyasaya sunulan oyunların iltibas oluşturacak derecede benzemediği ve haksız rekabet oluşturmadığı dava konusu olan “Mangala" oyununun binlerce yıldır oynanan bir oyun olduğu, Mangala oyunu ile ilgili Türkçe yayınlanan ilk bilimsel çalışmanın Prof. Dr. ... tarafından yapıldığı, oyun ile ilgili tarihsel sürecin yüzyıllardır var olduğu, davalı ve davacı tarafların oyun kurallarını belirleme noktasındaki sahiplenişlerinin ise bilimsel ve tarihi altyapıdan uzak olduğu, Mangala oyununun, dünya kültür mirasının süreklilik gösteren önemli örneklerinden biri olarak değerlendirilmesi gerektiği, oyunun dünyanın farklı coğrafyalarında değişik isimlerle oynandığı, kural ve taş sayısı açısından değişiklik gösterdiği, davacının oyuna kendisinin eklediği 4 kuralın oyunu özgün hale getirdiğinin yani hususiyet olgusunun somut olayda ispat edilemediği, davacı tarafın söz konusu oyuna kazandırdığı kuralların oyuna farklı bir hususiyet getirmediği, somut olmayan geleneksel kültürel miras ürünleri arasında yer alan "MANGALA adlı oyunun farklı yörelerde pek çok farklı kural ve şekillerde oynandığı ve davacıların özgün eseri niteliği kazandıracak seviyede bulunmadığı aynı zamanda piyasaya sunulan oyunların iltibas oluşturacak derecede benzemediği işbu sebeple haksız olarak iş ürününden yetkisiz yararlanma durumunun somut olayda sağlanmadığı, haksız rekabetin söz konusu olmadığı gerekçesiyle eski hükümde direnilmesine, bu çerçevede asıl ve karşı davanın reddine karar verilmiş, hüküm davacılar/karşı davalılar vekilince temyiz edilmiştir.
IV. TEMYİZ İNCELEMESİ
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Asıl dava, markaya tecavüzün önlenmesi, işlemenin yasaklanması, maddi ve manevi tazminatın tahsili, karşı dava haksız rekabetin önlenmesi manevi tazminatın tahsili istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri, 5846 sayılı Kanun'un 1 ve 6 ncı maddesi, 6102 sayılı Kanun'un 55 inci maddesinin birinci fıkrasının (c) bendi.
3. Değerlendirme
6100 sayılı Kanun’un 373 üncü maddesinin beşinci fıkrası gereğince Dairemizce yeniden yapılan incelemede; yapılan yargılama ve saptanan somut uyuşmazlık bakımından uygulanması gereken hukuk kuralları gözetildiğinde İlk Derece Mahkemesince verilen direnme kararında bir isabetsizlik olmadığının anlaşılmasına göre, davacılar/karşı davalılar vekilinin bütün temyiz itirazları yerinde değildir.
V. SONUÇ: Yukarıda açıklanan nedenlerle, davacılar/karşı davalılar vekilinin tüm temyiz itirazlarının reddi reddi ile İlk Derece Mahkemesince verilen kararın 6100 sayılı Kanun'un 370 inci maddesinin birinci ve 373 üncü maddesinin beşinci fıkraları uyarınca ONANMASINA, aynı Kanun'un 372 nci maddesi uyarınca işlem yapılmak üzere dava dosyasının İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine, temyiz harcı peşin alındığından başkaca harç alınmasına mahal olmadığına, 25.12.2024 tarihinde kesin olarak oybirliğiyle karar verildi.