"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 16. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2022/598 Esas, 2023/1729 Karar
HÜKÜM : Kısmet kabul
İLK DERECE MAHKEMESİ : İstanbul Anadolu 1. Asliye Ticaret Mahkemesi
SAYISI : 2016/460 E., 2021/767 K.
Taraflar arasındaki menfi tespit ve istirdat davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın davalılardan ... ... Ltd Şti yönünden husumetten reddine, diğer davalılar yönünden esastan reddine karar verilmiştir.
Kararın davacı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince istinaf başvurusunun kısmen kabulüne, İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasına, bir kısım çekler yönünden davanın ... Faktoring ... A.Ş. yönünden husumetten reddine, diğer davalılar yönünden davanın esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı, davacı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve tetkik hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü.
KARAR
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; davacının lehtar olduğu ... Bankası ... şubesine ait 1275-00001571 nolu hesabından keşideci dava dışı ... Yapı İnş. Taah. Yapı Malz. San. ve Tic.Ltd.Şti.'ne ait 3171590 çek nolu, 31.01.2016 tarihli, 392.000,00 TL. bedelli, 3171591 çek nolu, 18.02.2016 tarihli, 392.000,00 TL. bedelli, 3171587 çek nolu, 18.03.2016 tarihli, 300.000,00 TL. bedelli olmak üzere toplam 3 adet çeki 30.10.2015 tarihinde davacı şirketin ... Mahallesi, Fatih Bulvarı No:349/C .../İstanbul adresinde bulunan merkezinden çalındığını, bu çeklerin daha sonra sırasıyla ... Yapı Malz.ve İnş. San. Tic. Ltd. Şti., ... Makine ve Elektronik San.Tic.A.Ş.ile ... Faktorıng A.Ş. tarafından bankaya ibraz edilerek bedellerinin tahsil edildiğini, davacı şirket yetkilisi ...'ün annesinin rahatsızlandığını, bu dönemde şirket yetkilisinin şirket işleriyle yeterince ilgilenmediğini, şirket hesaplarında büyük miktarlarda açıklar verildiğini öğrendiğini yapılan araştırmada bu çalınan çekler dışında 3171586 çek seri nolu, 31.03.2016 tarihli, 3171588 çek seri nolu 18.04.2016 tarihli, 3171585 çek seri nolu 30.04.2016 tarihli çeklerin çalındığını fark ettiğini, daha sonra çalılan bu 6 adet çekle ilgili İstanbul Anadolu Cumhuriyet Başsavcılığının 2016/47872 soruşturma nolu dosyası ile suç duyurusunda bulunduklarını, çalınan bu çekleri cirolayarak bedellerini tahsil eden davalılardan sadece ... ... Şti.'ni tanıdıklarını, ancak bu şirketle de aralarında herhangi bir alacak/borç ilişkisi bulunmadığını, diğer davalı şirketlerin ise davacı davacı tarafından hiçbir şekilde tanınmadıklarını, gerek davacı şirketin gerekse davalıların tüm ticari defter ve kayıtlarının incelendiğinde davacı şirket ile davalılar arasında hiçbir alacak/borç ilişkisinin bulunmadığının ortaya konulacağını, davalılar tarafından davacı şirketin hamili olduğu çeklerin çalıntı olduğu ve davacı şirketten hiçbir alacaklarının olmadığını bilinmesine rağmen tamamen kötü niyetli bir şekilde cirolandığını sonra da bankaya ibraz edilerek bedellerinin tahsil edildiğini ve davacı şirketin büyük bir ekonomik zarara uğratıldığını beyan ederek davacı şirketin davalılara 3 adet çek bedeli olan 1.084.000 -TL tutarında bir borcunun bulunmadığının tespiti ile davalı ...Ş. tarafından tahsil edilen çek bedellerinin tahsil tarihlerinden itibaren ticari faizleriyle müştereken ve müteselsilen davalılardan tahsili ile davacı müvekkili şirkete iadesine karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı ... vekili cevap dilekçesinde; dava konusu çeklerin üzerinde bulunan ciro silsilesinde bulunan kaşeler ve bu kaşelerin üzerinde bulunan imzaların kesinlikle davalı şirkete ve davalı şirketin yetkililerine ait olmadığını, davalı şirkete ait kaşenin kimliğini bilmedikleri kişiler tarafından önce kopyalandığını, sonra da dava konusu çeklerin bu kopya kaşe ile kaşelendikten sonra üzerileri yine kimliğini bilmedikleri kişiler tarafından imzalandığını, bu çekler üzerinde bilirkişi incelemesi yapıldığında bu kaşelerin davalı şirkete ait olmadıklarının kesin olarak ortaya çıkacağını, davanın taraflarından sadece davacıyı tanıdıklarını ve davacı şirket ile de aralarında hiçbir alacak/borç ilişkisi bulunmadığını beyanla davanın reddini istemiştir.
Davalı ... cevap dilekçesinde; davacı firmanın çeklerin çalındığı iddiasının gerçek olmadığını, davacı firmanın bu çekleri keşide ettiğini ve hatır çeki olarak verdiğini, davacı şirket yetkilisinin çok yakın arkadaşı ...'ün akrabası ...'ın sahibi olduğu ... Tekstil ... A.Ş.'ne yardımcı olmak maksadıyla çekin keşide ettiğini, kendisinin bir ciro silsilesi düzenlediğini ve en sonunda çeklerin davalı şirkete teslim edildiğini, bu işlemin ardından davalı şirketin çekleri ... Faktorıng A.Ş.'ye verdiğini, daha sonra ödenen bu paraların tamamının ...'e elden ödendiğini, ... Faktorıng'ün çekler ile ilgili ödemeyi yapmadan önce ... ile görüştüğünü, çeklerin ödemesi ile ilgili teyit aldığını ve ödemeleri bu teyit neticesinde yaptığını, bu ses kayıtlarının ... Faktorıng'te bulunduğunu, çekler ve ciro silsilesinde bulunan şirketlerin imza örnekleri incelendiğinde çeklerin çalınmadığını, çeklerin ... tarafından hazırlanarak veya hazırlattırılarak davalı şirkete ulaştırıldığını, dava dışı ... Tekstil ... Şti.'ye yardımcı olunmak istenildiğini beyanla davanın reddini istemiştir.
Davalı ... cevap dilekçesinde; davalı şirket ile davalılardan ... makine arasında 19.02.2015 tarihli 500.000,00 TL hacimli olarak yürürlükteki kanun ve yönetmeliklere uygun şekilde faktorıng işlemi gerçekleştirildiğini, akabinde 07.04.2015 tarihinde azami hacim 10.000.000,00 TL'dan devamında 21.05.2015 tarihinde 15.000.000,00 TL arttırıldığını, davaya konu edilen çeklerden ... Bankasının 3171587 nolu, 18.02.2016 tarihli ve 392.000,00 TL bedelli çekte ciranta vasfı ile yer alan diğer davalı ve müvekkili şirketin faktorıng müşterisi ... Makine A.Ş. ile diğer ciranta ve davalılardan ... Yapı Ltd.Şti. arasındaki ticari ilişki kapsamında alınan mal ve hizmet ticaretine konu faturanın davalı müvekkili şirkete temlik edildiğini ve bu kapsamda dava konusu çeklerden bu çekin ciro edildiğini, 26.11.2015 tarihli çek teslim bordrosunda da görüleceği üzere belirtilen çekin davalı şirkete teslim edildiğini, davalı şirketin yasal hamili olduğunu, bu çek haricinde dava dilekçesinde yazılı çekler ile davalı şirketin hiçbir işlemi bulunmadığını, ayrıca çek cirantosunun keşideci yahut lehtar ile bire bir ilişki içinde olmaları ya da tanışıyor olmalarının da gerekmediğini, davalı şirketin davacının çalıntı iddialarını bilmesinin mümkün olmadığını beyanla davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesince; davaya konu çeklerin tamamında lehtar davacının cirosunun bulunduğu, çekteki ciroda bulunan imzaya açıkça herhangi bir itirazlarının bulunmadığı, bu çeklerden dolayı borçlu olmadıklarını, davalılarla aralarında herhangi bir alacak/borç ilişkisi bulunmadığını iddia ettikleri, davalılardan ...'in davacı ile aralarında herhangi bir alacak/borç ilişkisi olmadığını açıkça beyan ettiği ve kendi cirosu altındaki imzaya itiraz ettiği, alınan Adli Tıp Raporuna göre; davalılardan ... şirketinin cirosunun altında bulunan imzanın bu şirketin yetkilisine ait olmadığı tespit edilmiş olmakla, şirketin bu çekle ilgili menfi tespit isteminde pasif husumetinin bulunmadığı kanaatine varıldığı, davacının cirosunda herhangi bir sahtelik iddiası olmadığı, imzalı halde çalındığını iddia ettiği, çalınarak kendi iradesi dışında el değiştirdiğini ispatlayamadığı, bu durumda imzaların istiklali prensibi uyarınca diğer davalılara karşı sorumlu olacağı, diğer davalıların kötü niyetinin ispatlanamadığı anlaşılmakla, davanın, davalılardan ... Yapı Malzemeleri ... Şti. yönünden husumetten reddine, davanın, diğer davalılar yönünden esastan reddine karar verilmiş, karar davacı vekilince istinaf edilmiştir.
IV. BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ KARARI
Bölge Adliye Mahkemesince; somut uyuşmazlıkta davacı şirketin, dava konusu üç çekte lehtar konumunda olduğu ve imzasını inkar etmediği, çeklerde görünürde düzgün ciro silsilesi olduğu, davalıların iktisapta kötüniyetli olduklarına ilişkin herhangi bir delil ibraz edilmediği dikkate alındığında davanın esastan reddi kararında usul ve esas yönünden hukuka aykırılık görülmemiştir. Ancak, dava konusu 3171590 seri nolu, 31.01.2016 tarihli, 392.000,00-TL. bedelli çekte ve 3171587 seri nolu, 18.03.2016 tarihli, 300.000,00 TL bedelli çekte davalı ... AŞ'in cirosu bulunmadığı gibi davalı ... tarafından bir takip başlatıldığı da iddia edilmediğinden bu çekler yönünden davalı ... AŞ'ye yönelik davanın husumet yönünden reddine karar verilmesi gerekirken esastan reddine karar verilmesi yerinde görülmemiş, bununla birlikte davalılardan ... şirketi, dava konusu çeklerde 2nci ciranta konununda olmakla menfi tespit davasında pasif husumeti bulunmaktadır. Mahkemece çeklerdeki 2nci ciranta imzasının davalı şirkete ait olmadığı gerekçesi ile davalı yönünden pasif husumetten davanın reddi kararı verilmesi yerinde değil ise de ... Faktoring şirketinin sunduğu istinafa cevap dilekçesinde yer alan iddianamede davacı şirket yetkilisinin çeklerin ... şirketine borca mahsuben verildiğinin açıkça beyan ettiğine yer verilerek iftira suçundan kamu davası açıldığı da dikkate alındığında adı geçen davalı yönünden menfi tespit isteminin reddine karar verilmesi gerektiğinden neticeten davacının bu yöndeki istinafı yerinde görülmemiştir. Açıklanan nedenle davacı vekilinin istinaf isteminin kısmen kabulüne, İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasına,
Dava konusu ... Bankası ... Şubesi'ne ait 3171591 seri nolu, 18.02.2016 tarihli, 392.000,00 TL bedelli çek yönünden davanın tüm davalılar yönünden esastan reddine,
Dava konusu 3171590 seri nolu, 31.01.2016 tarihli, 392.000,00 TL bedelli çek ve davaya konu 3171587 seri nolu, 18.03.2016 tarihli, 300.000,00 TL bedelli çek yönünden davalı ... AŞ'e yönelik davanın husumetten reddine, diğer davalılar yönünden davanın esastan reddine karar verilmiş, karar davacı vekilince temyiz edilmiştir.
V. TEMYİZ İNCELEMESİ
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Dava, menfi tespit ve istirdat istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
3. Değerlendirme
İlk Derece Mahkemesince verilen karara yönelik olarak yapılan istinaf başvurusunun üzerine 6100 sayılı Kanun'un 355 vd. maddeleri kapsamında yöntemince yapılan inceleme sonucunda Bölge Adliye Mahkemesince esastan verilen nihai kararda, dosya kapsamına göre saptanan somut uyuşmazlık bakımından uygulanması gereken hukuk kurallarına aykırı bir yön olmadığı gibi aynı Kanun'un 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ve 371 inci maddelerinin uygulanmasını gerektirici nedenlerin de bulunmamasına göre usul ve yasaya uygun Bölge Adliye Mahkemesi kararının onanmasına karar vermek gerekmiştir.
VI.SONUÇ: Yukarıda açıklanan nedenlerle, davacı vekilinin temyiz itirazlarının reddi ile Bölge Adliye Mahkemesince verilen kararın 6100 sayılı Kanun'un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA, aynı Kanun'un 372 nci maddesi uyarınca işlem yapılmak üzere dava dosyasının İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine, temyiz harcı peşin alındığından başkaca harç alınmasına mahal olmadığına, 10.12.2024 tarihinde kesin olarak oybirliğiyle karar verildi.