"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Gaziantep Bölge Adliye Mahkemesi 12. Hukuk Dairesi
Yukarıda tarih ve numarası yazılı Bölge Adliye Mahkemesince verilen kararın müddeti içinde temyizen tetkiki davacılar tarafından istenmesi üzerine bu işle ilgili dosya daireye gönderilmiş olup, dava dosyası için Tetkik Hakimi ... tarafından düzenlenen rapor dinlendikten ve dosya içerisindeki tüm belgeler okunup incelendikten sonra işin gereği görüşülüp düşünüldü :
Dosyadaki bilgi ve belgelerden, şikayetçilerin ... İcra Dairesinin 2018/221 Tal. sayılı dosyasında (... 1. İcra Müdürlüğünün 2018/2483 E.) satışı yapılan ... İli, ... İlçesi ... 1972 Ada 2 parsel 4. kat 12 no'lu bağımsız bölüm, ... 4796 Ada 12 parsel C blok 2. kat 8 no'lu bağımsız bölüm ile ... 6649 Ada 3 parsel 1. kat 2 no'lu bağımsız bölümün ihalelerinin feshi istemiyle icra mahkemesine başvurdukları,
İlk Derece Mahkemesince yapılan yargılama sonunda şikayetin reddine ve davacılardan ihale bedelleri toplamının %5'i oranında para cezasının tahsiline karar verilmiştir.
Şikayetçiler tarafından, işbu karara karşı istinaf yoluna başvurulmuş, Bölge Adliye Mahkemesince şikayetçilerin istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
Kararı şikayetçiler vekili temyiz etmiştir.
A) Şikayetçi ... Taah. Proje Isıtma Soğutma Tic. Ve San. Ltd. Şirketinin temyiz itirazlarının incelenmesinde;
Tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararında yazılı gerekçelere göre şikayetçi Şirketin yerinde bulunmayan tüm temyiz itirazlarının REDDİNE,
B) Şikayetçi ...'nun temyiz itirazlarının incelenmesinde;
Dosyadaki bilgi ve belgelerden şikayetçi ...'nun taşınmazlardan ... ili ... 4796 Ada 12 parsel C blok 2. kat 8 no' lu bağımsız bölüm ile ... 6649 Ada 3 parsel 1. kat 2 no'lu bağımsız bölümün maliki olmadığı, başka bir deyişle İİK'nın 7343 sayılı Kanun ile değ. 134. maddesindeki istisna taraflar dışında kaldığı ve yukarıda belirtilen iki taşınmaz yönünden açacağı ihalinin feshi davasının nispi harca ve teminata tabi olduğu anlaşılmıştır.
İcra takibi sırasında, 2004 sayılı İİK'ya göre yapılan ihalenin feshine ilişkin hususlar Kanun'un 134 vd. maddelerinde düzenlenmiştir.
İhalenin feshi davaları daha önce başvuranın kim olduğuna bakılmaksızın maktu harca tabi iken 2004 sayılı İİK'nın 134. maddesinde değişiklik yapan ve 30.11.2021 tarihinde yürürlüğe giren 7343 sayılı Kanun'un 27/4. maddesi ile ihalenin feshi davasını "Satış isteyen alacaklı, borçlu, resmî sicilde kayıtlı ilgililer ile sınırlı ayni hak sahipleri dışında kalan kişilerin" açması halinde ihale bedeli üzerinden nispi harca tabi kılınmıştır.
Ayrıca ihalenin feshi talebinde 7343 sayılı Kanun'un 27/5. maddesi ile davayı “Satış isteyen alacaklı, borçlu, resmî sicilde kayıtlı ilgililer ile sınırlı ayni hak sahipleri dışında kalan kişiler" teminat yatırmakla yükümlü kılınmıştır.
Kanun koyucunun bu değişiklikteki amacı, ilgisiz kişilerin ihalenin feshini talep etmesini zorlaştırmak, davanın reddi halinde verilecek para cezasını yatırılacak teminat ile güvence altına almak ve ihalelerin bir an önce neticelenmesini sağlamaktır.
Kanun koyucu dava açılırken yatırılması gereken harcı, ihale bedeli üzerinden nispi olarak ve genel uygulamanın aksine 1/4 yerine 1/2 oranında belirlemiş, ancak harcın alınmasına ve tamamlatılmasına ilişkin işlemlere ve harcın tamamlanmamasının sonuçlarına yönelik özel bir düzenleme yapmamıştır.
Yatırılması gereken bu harcın dava harcı olduğu kuşkusuzdur. Dava harcına ilişkin aksine bir kanuni düzenleme olmadığı sürece uygulanacak kanun, 492 sayılı Harçlar Kanunudur.
Yargı harçları, 492 sayılı Harçlar Kanunu'nda düzenlenmiş olup, dava açarken harçtan muaf olanlar dışındaki davacının harç yatırması zorunluluğu, HMK'nın 114. maddesinde belirtilen dava şartlarından değildir.
Kanunun "Noksan tesbit edilen değer üzerinden harcın ödenmesi" başlıklı 30. maddesi "Muhakeme sırasında tesbit olunan değerin, dava dilekçesinde bildirilen değerden fazla olduğu anlaşılırsa, yalnız o celse için muhakemeye devam olunur, takip eden celseye kadar noksan değer üzerinden peşin karar ve ilam harcı tamamlanmadıkça davaya devam olunmaz. Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu'nun 409 uncu (HMK. md.150) maddesinde gösterilen süre içinde dosyanın muameleye konulması, noksan olan harcın ödenmesine bağlıdır.
" hükmünü içermektedir.
HMK'ya göre bir şartın tamamlatılması, Mahkeme tarafından ilgilisine usulüne uygun şekilde süre verilmesi halinde mümkündür.
Verilecek süre yasal düzenlemeye uygun değil ise hukuki sonuç doğurmaz.
Ayrıca nispi harca tabi bir dava, nispi harç tamamlanmadıkça görülemez ve davanın görülmesi için yatırılması şart olan noksan nispi harç, harçlar kanununa aykırı biçimde dava yürütülüp, nispi harç karar anında tamamlatılamaz.
İİK'nın 7343 sayılı Kanun'un 27. maddesi ile değişik 134. maddesi bu yasal düzenlemelere göre değerlendirildiğinde;
İhalenin feshi talebinin değişikliğin yürürlüğe girdiği 30.11.2021 tarihinden sonra, kanunda belirtilen istisnai taraflar dışında kalan gerçek yada tüzel kişiler tarafından yapılması halinde ihale bedeli üzerinden nispi harca tabi olduğu ve nispi harcın yarısının peşin yatırılacağı tartışmasızdır.
Aynı şekilde ihale bedelinin %5'i oranında teminat yatırılması da şarttır.
Yukarıda da açıklandığı üzere dava açılırken alınması gereken harç, dava harcı olup, Harçlar Kanuna göre dava açılırken alınır.
Noksan yatırılmış ise Harçlar Kanunu'nun 30. maddesinde belirtilen usul ile tamamlatılır. Harç tamamlanmaz ise yaptırımı da yine aynı maddede düzenlenmiştir.
%5 teminat ise yine harç gibi dava açılırken yatırılmalıdır.
Teminat, HMK'nın 114/2. maddesi kapsamında dava şartıdır. Dava açılırken yatırılmayan teminatın tamamlanması için (harcı tamamlanmayan davaya devam edilemeyeceğinden) öncelikle harç tamamlatılmalı, sonra teminatın yatırılması için davacıya HMK'nın 115. maddesinde belirtilen dava şartlarının tamamlatılmasına ilişkin usule göre süre verilmelidir.
Harcın yatırılmamasının yaptırımı, "...davanın açılmamış sayılması," harç yatırılmakla birlikte teminatın yatırılmamasının yaptırımı ise "...davanın dava şartı noksanlığından usulden reddidir." Açılmamış sayılma ve usulden ret kararlarının hukuki sonuçlarının farklı olduğu izahtan varestedir.
Şikayetçi ...'nun yukarıda belirtilen 4796 Ada 12 parsel ile 6649 Ada 3 parselin maliki olmadığı ve bu nedenle İİK'nın 7343 sayılı Kanun'un 27. maddesi ile değişik 134/3. maddesinde belirtilen kişilerden olmadığı anlaşıldığından bu iki parsel yönünden açılan davanın nispi harca tabi olup, teminat yatırılması gerektirdiği tartışmasızdır.
Bu nedenle, Mahkemece, kanunda belirtilen istisnai kişiler dışında kaldığı anlaşılan Şikayetçi ...'na öncelikle Harçlar Kanunu'nun 30. maddesindeki usül uygulanarak nispi harcı yatırması için süre verilmesi ve harç yatırılırsa akabinde HMK'nın dava şartlarına ilişkin 114. maddesi uygulanarak ihale bedelinin %5'i oranında teminat yatırtılarak sonuca gidilmesi gerekirken bu usulü eksiklik giderilmeden karar verilmesi ve Bölge Adliye Mahkemesince hususlar dikkate alınmadan istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmesi hatalı olup, Bölge Adliye Mahkemesi kararının kaldırılması ile İlk Derece Mahkemesi kararının bozulması gerekmiştir.
Mahkemece yapılacak iş, öncelikle şikayetçi ... açısından yukarıda belirtilen iki parsel yönünden nispi peşin harcı tamamlaması için Harçlar Kanununun 30. maddesi uyarınca işlem yapmak ve harç tamamlanır ise akabinde teminatı yatırtıp, sonuca gitmektir.
SONUÇ: Yukarıda yazılı nedenlerle, Gaziantep Bölge Adliye Mahkemesi 12. Hukuk Dairesinin 27.09.2023 tarih ve 2023/282 E. 2023/1349 K. sayılı kararının 5311 sayılı Kanun ile değişik İİK'nın 364/2. maddesi göndermesiyle uygulanması gereken 6100 sayılı HMK'nın 373/1. maddeleri uyarınca KALDIRILMASINA,
... İcra Hukuk Mahkemesinin 09.11.2022 tarih ve 2022/773 E. 2022/1106 K. sayılı kararının re'sen BOZULMASINA, bozma nedenine göre şikayetçi ...'nun esasa ilişkin temyiz itirazlarının bu aşamada incelenmesine yer olmadığına, peşin alınan temyiz harcının istek halinde ilgiliye iadesine, dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin de Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine, 12.03.2024 tarihinde oy birliği ile karar verildi.