"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ :İcra Hukuk Mahkemesi
Yukarıda tarih ve numarası yazılı İlk Derece mahkemesince verilen kararın müddeti içinde temyizen tetkiki şikayetçi borçlu tarafından istenmesi üzerine bu işle ilgili dosya daireye gönderilmiş olup, dava dosyası için Tetkik Hakimi ... tarafından düzenlenen rapor dinlendikten ve dosya içerisindeki tüm belgeler okunup incelendikten sonra işin gereği görüşülüp düşünüldü:
Borçlunun icra mahkemesine başvurusunda; sair iddiaları ile birlikte, alacaklının talebi üzerine icra müdürlüğünce 26.8.2019 tarihinde, borçlunun hisselerinin bulunduğu ... ... A.Ş.’de yapılan haciz işlemi ile bu şirketteki hisselerine haczin pay defterine işlemesinin istenmesi suretiyle haciz uygulandığını, ancak haciz yapılmadan önce ilgili Ticaret Odasından hissenin bulunup bulunmadığına dair bir belge alınmadığından haczin usulsüz olduğunu ileri sürerek haczin kaldırılmasını talep ettiği, İlk Derece Mahkemesince, icra müdürlüğünce yapılan hisse haczinin usule uygun olduğu gerekçesi ile şikayetin reddine karar verildiği, kararın şikayetçi borçlu tarafından istinaf edilmesi üzerine Bölge Adliye Mahkemesince, başvurunun esastan reddine hükmedildiği, kararın şikayetçi tarafından temyiz edilmesi sonucunda Dairemizce; şikayetçi borçlunun, 3. kişi ... ... A.Ş.’deki hisselerinin türünün belirlenmesi maksadıyla uzman bilirkişi aracılığıyla adı geçen şirketin resmi kayıt, defter ve belgeleri incelenmek suretiyle, haczin yapıldığı tarih olan 26.8.2019 itibariyle pay senedi çıkarılıp çıkarılmadığının araştırılması ile sonuca gidilmesi gerektiğinden bahisle Bölge Adliye Mahkemesi kararı kaldırılarak İlk Derece Mahkemesi kararının bozulmasına karar verildiği, İlk Derece Mahkemesince yaptırılan bilirkişi incelemesi neticesinde şikayetin reddine hükmedildiği ve kararın şikayetçi borçlu tarafından temyiz edildiği görülmüştür.
İİK'nın 94/1. maddesi "...Anonim şirketlerde paylar için pay senedi veya pay ilmuhaberi çıkarılmamışsa, borçlunun şirketteki payı icra dairesi tarafından şirkete tebliğ olunarak haczedilir..." hükmünü amirdir.
Anonim şirkette, payın (hissenin) hisse senedine bağlanması zorunlu değildir. Eğer pay, hisse senedine (veya ilmuhabere) bağlanmazsa, çıplak pay olarak kalır. Hisse senedine (veya ilmuhabere) bağlanmamış (çıplak) pay da hisse senedi gibi her çeşit işlemin konusu yapılabilir, devredilebilir, rehnedilebilir, üzerinde intifa hakkı tanınabilir, haczedilebilir.
Anonim şirketlerde, paylar için pay senedi veya pay ilmuhaberi çıkartılmamışsa, borçlunun şirketteki (çıplak) payı, icra dairesi tarafından şirkete tebliğ olunarak haczedilir (İİK. m. 94/1 c. 3). Buna göre, çıplak pay hissesinin haczine karar veren icra müdürü, bu hacizle ilgili muhafaza tedbiri almak için mahalline (anonim şirket merkezine) gitmek zorunda değildir. İcra müdürü, İİK m. 94/l c. 3 hükmüne göre, anonim şirkete bir ihbarname (bildiri) göndermekle de yetinebilir. Bu ihbarnamede (bildiride), borçlunun anonim şirketteki çıplak payının haczedildiği, bu haczin pay defterine işlenmesi, ilerde hisse senedi (veya ilmuhaber) çıkarılması halinde, borçlunun (çıplak) payına düşen hisse senetlerinin (veya ilmuhaberlerin) borçluya verilmeyip, icra dairesine (dosyasına) teslim edilmesi, borçluya çıplak payı ile ilgili bütün tebligatın bundan böyle icra dairesine yapılması ve borçlunun muvafakatinin alınması gereken bütün müşterek tasarruflar ve kararlar için, borçlu ortak yerine icra dairesinin muvafakatinin alınması gerektiği (anonim şirkete) ihbar edilir (bildirilir). Böylece, borçlunun, haczedilen çıplak payı üzerindeki tasarruf yetkisinin kısıtlanmış olduğu (İİK. m. 86. m. 94/1 c. 6) anonim şirkete bildirilmiş ve buna aykırı davranışlara karşı gerekli muhafaza tedbirleri (İİK m. 90) alınmış olur.
İcra dairesinin bu ihbarnamesini (haciz bildirisini) alan anonim şirket, çıplak payın haczedildiğini şirket pay defterine işlemek zorundadır; ancak, çıplak pay haczi, şirket pay defterine işlenmemiş olsa bile, haciz bildirisinin anonim şirkete tebliğ edildiği tarihte yapılmış sayılır (İİK. m. 94/1 c. 4 Prof. Dr. Baki Kuru, İcra ve İflas Hukuku El Kitabı, 2004 baskı, s. 392, 393).
İİK'nın 88. maddesinin birinci fıkrasına göre ise; haczolunan paraları, banknotları, hamiline ait senetleri, poliçeler ve sair cirosu kabil senetlerle altın ve gümüş ve kıymetli şeyleri icra dairesi muhafaza eder. Bu fıkrada yazılan şeylere icra dairesi tarafından el konulması, bunların haczi için geçerlik şartıdır. Anonim şirket hisselerini temsil etmek üzere çıkarılan geçici pay senedi ilmuhaberlerinin, 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu'nun 486/2, 490, 645, 647 ve 654. maddeleri uyarınca kıymetli evraktan sayılması nedeniyle, bu evrakın haczi için İİK'nın 88. maddesinin yukarıda belirtilen hükmü uyarınca, evraka fiilen el konulması zorunludur.
Somut uyuşmazlıkta; şikayetçi borçlu ...’ın ... A.Ş.'deki şirket hissesi üzerine konulan haczin, şirket adresinde haczin pay defterine işlenmesinin istenmesi ve ticaret sicil müdürlüğüne müzekkere yazılması suretiyle yapıldığı görülmüş olup, Dairemizin bozma kararı üzerine mahkemece alınan 04.01.2024 tarihli bilirkişi raporunda, şikayete konu haciz tarihi itibariyle hisse senetlerinin nama yazılı olduğunun tespit edildiği anlaşılmıştır. Mahkemenin gerekçeli kararında da haciz tarihi itibariyle hisselerin nama yazılı olduğuna işaret edilmekle birlikte, bu hisse senetlerinin kıymetli evrak niteliğinde olması nedeniyle, icra müdürü tarafından İİK’nın menkul mallarla ilgili haciz ve muhafaza hükümlerini düzenleyen 88. maddesine göre fiilen el konulması ile haczin gerçekleşeceği tabi olup söz konusu düzenlemeye aykırı yapılan haczin geçersiz olduğu gerekçesi ile şikayetin kabulüne karar verilmesi gerekirken, İİK’nın 94. maddesine göre uygulanan haczin yasaya uygun olduğu belirtilerek şikayetin reddine hükmedilmesi isabetsizdir.
SONUÇ : Şikayetçi borçlunun temyiz itirazlarının kabulü ile İstanbul Anadolu 18. İcra Hukuk Mahkemesinin 02.4.2024 tarih ve 2023/406 E.- 2024/299 K. sayılı kararının yukarıda yazılı nedenlerle, 5311 sayılı Kanun ile değişik İİK'nın 364/2. maddesi göndermesiyle uygulanması gereken 6100 Sayılı HMK'nın 373/4. maddeleri uyarınca (BOZULMASINA), peşin alınan temyiz karar harcının istek hâlinde ilgiliye iadesine, dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine, 10.10.2024 gününde oy birliğiyle karar verildi.