"İçtihat Metni"
İNCELENEN KARARIN
MAHKEMESİ : Sakarya Bölge Adliye Mahkemesi 2. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2023/1352 E., 2023/1180 K.
KARAR : Esastan ret
İLK DERECE MAHKEMESİ : Gebze 5. Aile Mahkemesi
SAYISI : 2023/5 E., 2023/236 K.
Taraflar arasındaki mal rejiminin tasfiyesinden kaynaklanan alacak davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın reddine karar verilmiştir.
Kararın davacı kadın vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı kadın vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı kadın vekili dava dilekçesinde; müvekkilinin taşınır ve taşınmazlardaki payı, davalının boşanmadaki kusuru da gözetilerek evlilik birliği içinde edinilmiş olan taşınır ve taşınmazların müvekkil adına kayıt ve tescilini, bankada yer alan mevduatın kusur durumununa göre paylaştırılmasını, taşınır ve taşınmamazların müvekkil adına tescilini, mümkün olmaması halinde taşınırlar için 50,00 TL, taşınmazlar için 100,00 TL ve bankadaki mevduat için 50,00 TL olmak üzere bilirkişi raporu ile birlikte ileride artırılmak üzere şimdilik harca esas değer olarak bildirilen 200,00 TL katılma ve değer artış payı alacağının tasfiye tarihinden itibaren işleyecek en yüksek mevduat faizi ile birlikte tahsilini talep ve dava etmiştir.
II. CEVAP
Davalı erkek vekili cevap dilekçesinde; davanın reddini savunmuştur.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
1. İlk Derece Mahkemesinin 25.11.2021 tarih ve 2021/289 Esas, 2021/710 Karar sayılı kararı ile; mal rejiminin tasfiyesine yönelik alacak davasının görülebilirlik şartı olan derdest bir boşanma davası olduğuna dair belgenin sunulmadığı veya kesinleşmiş bir boşanma ilamı sunulmadığı, davacının işbu davayı açmakta hukuki yararı olmadığı gerekçesiyle, davanın reddine karar verilmiştir. İş bu kararın davacı kadın vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemenin 21.12.2022 tarih ve 2022/110 Esas, 2022/1908 Karar sayılı kararı ile; Mahkemece, her iki tarafın kabulündeki Fransa'da yargılaması yapılan boşanma davasının uzlaşmama kararı sonrası mevcut (derdest) olup olmadığının tespiti için taraflara bu boşanma davasına ilişkin evrakları ve tercümelerini sunmaları için süre verilmesi, davanın varlığı halinde ise bekletici mesele yapılması gerektiği gerekçesiyle, davacı kadın vekilinin başvurusunun kabulü ile İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasına, dosyanın İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine karar verilmiştir.
2. İlk Derece Mahkemesinin yukarıdaki başlıkta tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; mal rejiminin tasfiyesine yönelik alacak davasının görülebilirlik şartı olan derdest bir boşanma davası olduğuna dair belgenin sunulmadığı veya kesinleşmiş bir boşanma ilamı sunulmadığı, davacının işbu davayı açmakta hukuki yararı olmadığı gerekçesiyle, hukuki yarar yokluğu nedeniyle davanın usulden reddine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı kadın vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davacı kadın vekili istinaf dilekçesinde; taraflar arasında açılmış yurtdışında boşanma davası olduğunu belirterek istinaf yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda başlıkta tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; somut olayda Mahkemece kaldırma kararından sonra, davacıya verilen süre içerisinde iddia konusu yurtdışında boşanma davasının derdest olduğu hususunda herhangi bir delil ve belge ibraz edilmediği, Mahkemece kararda yazılı nedenlerle davanın hukuki yarar bulunmadığından dava şartı yokluğu nedeniyle usulden reddine karar verilmesinde bir isabetsizlik görülmediği gerekçesiyle, başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı kadın vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davacı kadın vekili temyiz dilekçesinde; taraflar arasında açılmış yurtdışında boşanma davası olduğunu belirterek kararın bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, dava şartlarının oluşup oluşmadığı, bekletici mesele noktasında toplanmaktadır. Dava, mal rejiminin tasfiyesinden kaynaklanan alacak istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 26 ncı maddesi, 30 uncu maddesi, 33 üncü maddesi, 114 üncü maddesi, 115 inci maddesi, 165 nci maddesi, 190 ıncı maddesi, 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri; 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu'nun (4721 sayılı Kanun) 6 ncı maddesi, 179 uncu maddesi, 202 nci maddesi, 225 nci maddesi; 5718 sayılı Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanun'un 50 ve devamı maddeleri.
3. Değerlendirme
1. 4721 sayılı Kanun'un 225 inci maddesine göre; mal rejimi, eşlerden birinin ölümüyle, başka bir mal rejiminin kabulüyle, mahkemece boşanmaya, evliliğin iptaline veya mal ayrılığına geçilmesine karar verilmesiyle sona erer. Yargıtayın ve Dairemizin devam eden uygulamalarına göre, mal rejiminin tasfiyesi ile alacak hakkında bir karar verilmesi için eşler aralarındaki mal rejiminin sona ermesi gerekir. Başka bir anlatımla, şahsi hak niteliğindeki mal rejiminin tasfiyesinden kaynaklanan alacak hakkının dava konusu yapılabilmesi için muaccel (istenebilir) hale gelmesi gerekir, bu da mal rejiminin sona ermesi ile gerçekleşir.
2. Mal rejiminin sona ermesi, mal rejiminin tasfiyesiyle katkı payı, değer artış payı ve artık değere katılma alacağı davalarının görülebilirlik ön koşuludur. Mal rejimini sona erdiren boşanma davasının derdest olduğunun anlaşılması durumunda usul ekonomisi gereğince (6100 sayılı Kanun'un md.30) bekletici mesele yapılmalıdır (6100 sayılı Kanun md. 165/1).
3. Ayrıca, Mahkemece, dava şartı noksanlığı davanın esasına girilmesinden önce fark edilmemiş, taraflarca ileri sürülmemiş ve fakat hüküm anında bu noksanlık giderilmişse, başlangıçtaki dava şartı noksanlığından ötürü, dava usulden reddedilemez (6100 sayılı Kanun md. 115/3).
4. Somut olayda, taraflar arasında İlk Derece Mahkemesi karar tarihinden önce 08.08.2022 tarihinde yurtdışında açılan boşanma davasının olduğu, 01.06.2023 tarihinde boşanmaya karar verildiği, ancak nüfus kaydına göre boşanma kararının henüz kesinleşmediği, yurtdışı boşanma dava dosyasının tanınmasına yönelik bir dava bulunduğuna yönelik dava dosyası kapsamında bir bilgi de olmadığı anlaşılmaktadır. O halde, İlk Derece Mahkemesince karar tarihinden önce açılmış taraflar arasında görülen ve karar çıkmış bir boşanma davası olduğunun, yurtdışı boşanma dava dosyasının tanınmasına yönelik bir dava bulunduğuna yönelik dava dosyası kapsamında bir bilgi olmadığının anlaşılmasına göre, usul ekonomisi gereğince Mahkemece, davacı tarafa yurtdışı boşanma davasında verilen kararın tanınmasına yönelik dava açılması için kesin süre verilerek sonucunun bekletici mesele yapılması gerekirken yazılı şekilde davanın reddine karar verilmesi hatalı olmuş, bozmayı gerektirmiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1. Temyiz olunan, İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının ORTADAN KALDIRILMASINA,
2. Temyiz olunan İlk Derece Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Peşin alınan harcın istek halinde yatırana geri verilmesine,
Dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine, bozma kararının bir örneğinin kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
16.10.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.