"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : ... Bölge Adliye Mahkemesi 24. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2022/677 E., 2022/791 K.
KARAR : Davanın kabulü
İLK DERECE MAHKEMESİ : ... 3. Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2019/409 E., 2022/63 K.
Taraflar arasındaki tazminat davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davacılar vekili ile davalılardan...ve... vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince; davalılar vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine, davacılar vekilinin istinaf başvurusunun kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın kabulüne karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacılar vekili ile davalılardan...ve... vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçelerinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacılar; 03.09.2009 tarihinde ... 61. Noterliğinin 9820 yevmiye numaralı satış sözleşmesi ile 06 J 2231 plakalı dolmuşu dava dışı Yener Karabacak'tan 875.000 TL bedelle satın aldıklarını, ... Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından yürütülen 2011/24187 sayılı soruşturma ile satın aldıkları aracın sahte vekaletler ile edinildiğini öğrendiklerini, bu arada satın aldıkları aracın dava dışı hak sahipleri adına tescil edildiğini, davalı ...'in sahte vekaletname tanzim ederek menfaat elde eden kişi olduğunu, kendilerinin ise iyi niyetli olup trafik siciline güvendiklerini, sahte vekaletler ile aleyhlerine işlem yapan davalı noterlerin de sorumlu olduklarını ileri sürerek; 875.000 TL ödenerek satın alınan ve dava tarihi itibariyle piyasa değeri 1.350.000 TL olan aracın hat ve kasa bedeli değeri tespiti yapılıncaya kadar fazlaya ilişkin haklarını saklı tutarak, şimdilik 54.167 TL ile birlikte her bir davacı için 15.000 TL manevi tazminatın davalılardan tahsilini talep etmiş, 08.11.2017 tarihli ıslah dilekçesi ile dava değerini 1.350.000 TL olarak artırmışlardır.
II. CEVAP
1. Davalılar... ve Emine; olayın gerçekleştiği dönemde...’in ... 23. Noteri, Emine’nin ise ... 45. Noteri olarak görev yaptığını, zararın meydana gelmesine neden oluşturan vekaletnamenin ...5. Noterliği adı kullanılarak düzenlendiği, noterlerin ancak kusurlu davranışları ile bir zarar meydana gelmesi halinde sorumlu tutulabileceğini, somut olayda işlemi yapanların, noterlerin çalışanları olup kendilerine kusur atfedilemeyeceğini, noterlerden her zaman belgenin sahte olup olmadığını anlamasının beklenilmesinin hakkaniyetli olmadığını, zarar ile eylemleri arasında uygun illiyet bağı olması gerektiğini, bu nedenle oluşan zararlardan sorumluluğu bulunmadığını savunarak, davanın reddini istemişlerdir.
2. Davalı ..., davaya cevap vermemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararıyla; davalı ... tarafından düzenlenen sahte vekaletname ile dava dışı Ali Özseyrek mirasçılarına ait aracın davacılara satıldığı, ancak satışın mahkeme kararı ile iptali sonucunda davacıların aracı hak sahiplerine iade ettiği, davalı ...’in bu eylemi nedeniyle ceza mahkemesince mahkumiyetine karar verildiği gerekçesiyle; 1.350.000 TL maddi tazminatın davalı ...’den tahsiline, davalı ... yönünden ise iğfal kabiliyetine haiz belge kullanıldığından sorumluluk şartının gerçekleşmediği gerekçesiyle, davanın reddine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı, süresi içinde davacılar vekili ile davalılardan...ve... vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
1. Davacılar vekili; davalı noterlerin kusursuz sorumlu olduklarını, bunun aksinin noterler tarafından ispat edilmesi gerektiğini, meydana gelen zarar ile noterlerin eylemi arasında illiyet bağının kesilmediğini, davalı ... yönünden ret kararının hatalı olduğunu ileri sürerek; İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasını istemiştir.
2. Davalılar...ve... vekili; davalılar hakkındaki davanın reddine ilişkin kararın doğru olduğunu ancak davalılar lehine maktu vekalet ücreti yerine nispi vekalet ücretine karar verilmesi gerektiğini ileri sürerek; kararın düzeltilmesini talep etmiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; noterlik işlemine konu teşkil eden sahte kimliklerin aslının ele geçirilememesi ve fotokopi belge üzerinde grafolojik inceleme yapılamaması hususları göz önüne alındığında ispat yükü üzerinde olan noterler yönünden de davanın kabulüne karar verilmesi gerektiği gerekçesiyle; İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasına, yeniden esas hakkında davanın kabulü ile 1.350.000 TL'nin davalılardan müştereken ve müteselsilen tahsili ile davacılara ödenmesine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuran
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı, süresi içinde davacılar vekili ile davalılardan...ve... vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
1. Davacı vekili; mahkemece faizin türüne ve başlangıcına dair karar verilmeden hüküm kurulduğunu ileri sürerek, kararın bu nedenle düzeltilmesine karar verilmesini talep etmiştir.
2. Davalılar... ve...vekili; kendilerine atfı kabil bir kusur bulunmadığını, dayanak vekaletin aslını görüp, bir örneğini alarak, onaylama şeklindeki noterlik işlemini titizlikle yerine getirdiklerini, özen yükümlülüğüne aykırı davranışlarının bulunmadığını, ayrıca kusursuz sorumluluk şartlarının meydana geldiğini, ispat yükünün davacı tarafa ait olduğunu, belgenin iğfal kabiliyetinin olduğunu, bu hususun bilirkişi raporları ile tespit edildiğini, yine zarar ile eylemleri arasındaki uygun illiyet bağının, aldatma yeteneğine haiz sahte vekaleti düzenleyen ve kullanan diğer davalı üçüncü kişinin ağır kusurlu eylemi ile kesilmiş olduğundan oluşan zarardan sorumlulukları bulunmadığını ileri sürerek; kararın bozulmasına karar verilmesini talep etmişlerdir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, sahte vekaletle yapılan yolsuz tescil nedeniyle uğranılan zararın tazmini istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 1512 sayılı Noterlik Kanunu’nun (1512 sayılı Kanun) 1 inci maddesinde; noterliğin bir kamu hizmeti niteliğinde bulunduğu, hukukî güvenliği sağlamak ve anlaşmazlıkları önlemek için işlemleri belgelendiren bir kurum olduğu belirtilmiştir. Görevi belge ve işlemlere resmiyet kazandırmak olan noterlerin yaptıkları işlemler dolayısıyla meydana gelecek zararlardan ötürü sorumlu tutulması bir zorunluluk olarak kendini göstermektedir. Kanun’un 162 inci maddesinde noterlerin hukukî sorumlulukları hüküm altına alınmış ve bu maddede kusurdan söz edilmemiştir. Bu sebeple noterlerin sorumluluğunun kusursuz sorumluluk olarak düzenlendiği anlaşılmaktadır.
2. 1512 sayılı Kanun’un 162 inci maddesi; stajyer, katip ve katip adayları tarafından yapılmış olsa bile noterler, bir işin yapılmamasından veya hatalı yahut eksik yapılmasından dolayı zarar görmüş olanlara karşı sorumludurlar.
3. Noterlerin kimlikleri inceleme konusunu düzenleyen aynı Kanun’un 72 nci maddesi; "Noterler, ilgililerin istemi üzerine, hukuki işlemleri belgelendirirler. Belgelendirme, bu kısım hükümleri ile diğer kanunlar ve yönetmelikte gösterilen şekilde yapılır.
İlgili, belgelendirme isteminde bulunan kişidir.
Noter, iş yaptıracak kimselerin kimlik, adres ve yeteneğini ve gerçek isteklerini tamamen öğrenmekle yükümlüdür." şeklindedir.
4. Usulü kazanılmış hak, anlam itibariyle, bir davada, mahkemenin ya da tarafların yapmış olduğu bir usul işlemi ile taraflardan biri lehine doğmuş ve uyulması zorunlu olan hakkı ifade etmektedir. Taraflar lehine istinaf veya temyiz edilmeksizin kesinleşmiş kısımlar, lehine olan taraf yararına usulü kazanılmış hak oluşturur (04.02.1959 gün ve 13/5 sayılı YİBK).
3. Değerlendirme
1. Temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere ve noterlik dışı düzenlenen ve sahte olduğu Mahkeme kararı ile tespit edilen ...5. Noterliğinin 22.12.2005 tarihli, 76438 ve 76459 yevmiye numaralı vekaletnameleri müstenit yapılarak işlem yapan davalı noterlerin, özen yükümlülüğüne aykırı davrandığı, müstenidatın ilgili notere ait mühür, imza, sayfa ve yazı şekli kaşesinin ilgili noterliğe ait olmadığı ve ilgili noterin 2005 yılı yevmiye numarasının 57173 de bittiğinin dosya kapsamı ile sabit olduğu, dolayısıyla basit bir kontrol ve denetim ile teyit ettirilmek suretiyle bu hususun ortaya çıkabileceği anlaşılmakla; kontrol ve denetim görevlerini ihmal eden davalı ... tarafından üçüncü kişinin ağır kusuru ile illiyet bağının kesildiğinin ve davalı noterlerin savunmalarını ispat edemediklerinin anlaşılmasına göre; davalılar...ve... vekilinin tüm, davacılar vekilinin aşağıdaki paragrafın kapsamı dışındaki sair temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
2. Davacı taraf dava dilekçesinde dava değerini 54.167 TL olarak göstermiş ve bu miktarın davalılardan tahsilini istemiş, 08.11.2017 tarihli ıslah dilekçesi ile davasını 1.350.000 TL olarak ıslah etmiş ve harcını yatırmıştır. İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararı ile davalı ... aleyhine açılan davanın kabulü ile 1.350.000 TL'nin dava tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte tahsiline karar verilmiş olup, davalı ... tarafından bu hükme yönelik istinaf talebinde bulunulmamış olması nedeniyle davacı lehine usuli kazanılmış hak doğmuştur. Hal böyle olunca, Bölge Adliye Mahkemesince; davalı ... aleyhine hükmedilen tutarın dava tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte tahsiline karar verilmesi gerekirken, yazılı şekilde karar verilmiş olması bozmayı gerektirir.
Ne var ki bu yanlışlığın giderilmesi yeniden yargılama yapılmasını gerektirmediğinden 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 370 inci maddesinin ikinci fıkrası hükmü uyarınca Bölge Adliye Mahkemesi kararının düzeltilerek onanması gerekir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1. Davalılar...ve... vekilinin tüm, davacılar vekilinin sair temyiz itirazlarının reddine,
2. Davacı tarafın davalı ...'e yönelik temyiz itirazının kabulü ile Bölge Adliye Mahkemesi kararının hüküm fıkrasının (A) bendinin (1) numaralı alt bendinin çıkartılarak yerine "1. Davanın kabulü ile 1.350,000 TL maddi tazminatın davalılardan (davalı ... yönünden davanın açıldığı 28.03.2013 tarihinden işleyecek yasal faizi ile birlikte) müştereken ve müteselsilen tahsili ile davacılara ödenmesine," ibaresinin yazılması suretiyle DÜZELTİLEREK ONANMASINA,
Aşağıda yazılı bakiye temyiz harcının temyiz eden davalılara yükletilmesine,
Peşin alınan temyiz harcının istek halinde temyiz eden davacılara iadesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
21.03.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.