"İçtihat Metni"
İNCELENEN KARARIN
MAHKEMESİ : Ankara Bölge Adliye Mahkemesi 25. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2021/1166 E., 2022/1512 K.
İLK DERECE MAHKEMESİ : Ankara 7. Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2019/209 E., 2020/492 K.
Taraflar arasındaki rücuen tazminat davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davacı ve davalı tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince davacının istinaf başvurusunun esastan reddine, davalının istinaf başvurusunun kabulü ile İlk Derece Mahkemesi kararı kaldırılarak yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı; Ankara Keçiören Eğitim ve Araştırma Hastanesi ve Ankara Atatürk Göğüs Hastalıkları ve Göğüs Cerrahisi Eğitim ve Araştırma Hastanesi ile davalı eğitim kurumu arasında yapılan protokol ve sözleşmeler gereğince, davalı okulda öğrenim gören öğrencilerin 3308 sayılı Kanun uyarınca stajlarının, Ankara Keçiören Eğitim ve Araştırma Hastanesi'nde 2017 yılı Ocak- Şubat- Mart- Nisan- Mayıs- Haziran aylarında, Ankara Atatürk Göğüs Hastalıkları ve Göğüs Cerrahisi Eğitim ve Araştırma Hastanesi'nde 2017 yılı Nisan- Mayıs- Haziran- Temmuz- Ağustos aylarında yaptırılarak staj ücretlerinin ödendiğini, bahsi geçen protokollerin 14 üncü maddesinde, protokol hükümlerinin hastanelere herhangi bir mali mükellefiyet terettüp ettirmeyeceğinin düzenlendiğini, 07.08.2013 tarihli protokolün 5/1-d maddesinde de, müdürlüğün öğrencilerin staj ücretlerini ödeyeceğinin kararlaştırıldığını, 3308 sayılı Kanunda staj ücretlerinden işletmenin sorumluluğu düzenlenmiş ise de sözleşmeden kaynaklı davalıya rücu hakkının bulunduğunu, davalının öğrencilerden tahsil ettiği eğitim ücreti içerisinde uygulamalı eğitim gideri de bulunduğundan staja ilişkin mali hak ve sorumlulukların davalıya ait olduğunu ileri sürerek, fazlaya ilişkin hakları saklı kalmak üzere şimdilik 100,00 TL'nin ödeme tarihlerinden itibaren işleyecek yasal faiziyle birlikte davalıdan tahsiline karar verilmesini talep etmiş; 21.05.2019 tarihli dilekçesi ile, davanın "...- ... ..." aleyhine açıldığını ancak MYM Eğitim Hizmetleri İnşaat Turizm Sanayi Ticaret Limited Şirketi ile davalı arasında organik bağ bulunması nedeniyle taraf konusunda hataya düşüldüğünü belirterek 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 124 üncü maddesi gereğince davalının MYM Eğitim Hizmetleri İnşaat Turizm Sanayi Ticaret Limited Şirketi olarak değiştirilmesini istemiş; 31.12.2019 havale tarihli dilekçesinde de, dava değerini 140.686,69 TL'ye ıslah etmiştir.
II. CEVAP
Davalı; söz konusu protokolleri ... ...'ın şahsı adına değil, ... ile imzaladığını, lisenin MYM Eğitim Hizmetleri İnşaat Turizm Sanayi Ticaret Limited Şirketi'ne ait bir kurum olduğundan davanın husumetten reddini, protokollerin idarece ... taraflı hazırlanan tip sözleşmeler olduklarını ve zorunlu olarak imzalandığını, protokollerin imzalanmaması halinde öğrencilerin ve benzer durumdaki diğer eğitim kurumları öğrencilerinin staj eğitimi yapabileceği kurum bulamayacaklarını, işletmenin staj ücretlerinden sorumlu olmayacağına dair düzenlemenin 6098 sayılı Kanun'un 21/1 ... maddesine göre geçersiz sayılması gerektiğini, staj ücretinin staj yerindeki işletmece ödenmesine dair yargı ve tavsiye niteliğindeki kararlar bulunduğunu savunarak davanın husumetten ve esastan reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; 32 nolu protokol kapsamında davacı talebinin yerinde olmadığı, 07.08.2013 tarihli protokolün 5.1/d maddesi çerçevesinde staj ücretlerinden davalının sorumlu olduğu, davalıya gönderilen ihtarname olmaması nedeniyle dava ve ıslah tarihinden itibaren faiz işletilmesi gerektiği, protokolün okul müdürü tarafından imzalanmış olmasından dolayı davalıyı bağlayacağı, okul müdürünün ticari temsilci niteliğinde olduğu gerekçeleriyle davanın kısmen kabulüne, 71.481,04 TL alacağın, 100,00 TL'sinin dava tarihinden, 71.381,04 TL'nin 31.12.2019 tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte davalıdan tahsiline, fazlaya ilişkin talebin reddine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı, süresi içinde davacı ve davalı istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
1. Davacı; davanın kısmen reddi kararının doğru olmadığını, tarafların kendi ... iradeleri ile düzenledikleri ve imza altına aldıkları protokol hükümlerinin yerine getirilmesi gerektiğini, davalının tüm eğitim aşamaları dahil olmak üzere öğrencilerden eğitim ücreti aldığından sorumluluğu bulunduğunu belirterek İlk Derece Mahkemesi'nin aleyhine olan kısmının kaldırılmasını talep etmiştir.
2. Davalı; cevap dilekçesini tekrar ederek, ayrıca hizmetten davacının yararlandığını, bir menfaat elde edilmediğini, stajın zorunlu olduğunu belirterek İlk Derece Mahkemesi kaldırılarak davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; ... okul öğrencilerinin staj veya tamamlayıcı eğitime devam etmelerinin zorunluluk arz ettiği, davacı idare tarafından hazırlanıp davalıya sunulan protokollerin genel işlem koşulları içeren ... tip sözleşme niteliğinde olduğu, aynı amaçla düzenlenen sözleşmelerin metinlerinin özdeş olmamasının bu sözleşmelerin içerdiği hükümlerin, genel işlem ... sayılmasını engellemeyeceği, 3308 sayılı Mesleki Eğitim Kanunu'nun 25 ... maddesinde staj ücretlerinden doğrudan staj yapılan işletmenin sorumlu olduğunun belirlendiği, yasa ile işletmeye yüklenen bu sorumluluğun hazırlanan ... tip sözleşme ile ... okula aktarılmasının doğru olmadığı, 6098 sayılı TBK’nın 21/1 ... maddesine göre protokollerin bu hususa ilişkin ilgili hükümlerinin yazılmamış sayılması gerektiği ve geçersiz olduğu, davacının ödenen staj ücretlerini ... eğitim kurumundan rücuen talep etmekte haklı olmadığından davanın reddine karar verilmesi gerekirken kısmen kabulünün hatalı olduğu gerekçeleriyle, davacı vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine, davalı vekilinin istinaf başvurusunun kabulü ile İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasına, yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı, süresi içinde davacı temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davacı; dava dilekçesindeki hususları aynen tekrar ederek Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozularak davanın kabulüne karar verilmesini talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, 3308 sayılı Mesleki Eğitim Kanunu kapsamında staj yapan ... okul öğrencilerine ödenen staj ücretinin protokol hükümlerine dayalı olarak eğitim öğretim yapılan okuldan rücuen talep edilip edilmeyeceğine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1.3308 sayılı Mesleki Eğitim Kanunu'nun (3308 sayılı Kanun) "Ücret ve Sosyal Güvenlik" başlıklı 25 ... maddesinin birinci fıkrasında; "(Değişik: 2/12/2016-6764/45 md.) Aday çırak ve ... ile işletmelerde mesleki eğitim gören, staj veya tamamlayıcı eğitime devam eden öğrencilere işletmeler tarafından ödenecek ücret ve bu ücretlerdeki artışlar, düzenlenecek sözleşme ile tespit edilir. Ancak, işletmelerde mesleki eğitim gören öğrenciler ile mesleki ve teknik ortaöğretim okul ve kurumlarında staj veya tamamlayıcı eğitim gören öğrencilere asgari ücretin net tutarının; yirmi ve üzerinde personel çalıştıran işyerlerinde yüzde otuzundan, yirmiden az personel çalıştıran işyerlerinde yüzde onbeşinden, aday çırak ve çırağa yaşına uygun asgari ücretin yüzde otuzundan, kalfalık yeterliğini kazanan mesleki eğitim merkezi 12’nci sınıf öğrencilerine asgari ücretin yüzde ellisinden ... ücret ödenemez. Bu amaçla kamu kurum ve kuruluşları gerekli tedbirleri alır. Staj yapacak işletme bulunamaması nedeniyle stajını okulda yapan ortaöğretim öğrencileri ile yükseköğretim kurumları ve birimlerinde yapan yükseköğretim öğrencilerinin yaptıkları stajlar bu fıkra hükmü kapsamı dışındadır." denilmiştir.
2. 3308 sayılı Kanunun "Eğitim giderleri" başlıklı 36 ncı maddesinde; "Aday çırak, çırak, kalfa ve işletmelerde mesleki eğitimde kamu ve ... kuruluşlarca yapılan teorik ve pratik eğitim giderleri kendi kurum ve kuruluşlarınca, işyerlerinde yapılan pratik eğitimin giderleri ise işyerlerince karşılanır." düzenlemesi mevcuttur.
3. 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu'nun (6098 sayılı Kanun) 20 nci maddesinde; "Genel işlem koşulları, bir sözleşme yapılırken düzenleyenin, ileride çok sayıdaki benzer sözleşmede kullanmak amacıyla, önceden, ... başına hazırlayarak karşı tarafa sunduğu sözleşme hükümleridir. Bu koşulların, sözleşme metninde veya ekinde yer alması, kapsamı, yazı türü ve şekli, nitelendirmede önem taşımaz.
Aynı amaçla düzenlenen sözleşmelerin metinlerinin özdeş olmaması, bu sözleşmelerin içerdiği hükümlerin, genel işlem ... sayılmasını engellemez.
Genel işlem koşulları içeren sözleşmeye veya ayrı bir sözleşmeye konulan bu koşulların her birinin tartışılarak kabul edildiğine ilişkin kayıtlar, ... başına, onları genel işlem ... olmaktan çıkarmaz.
Genel işlem koşullarıyla ilgili hükümler, sundukları hizmetleri kanun veya yetkili makamlar tarafından verilen izinle yürütmekte olan kişi ve kuruluşların hazırladıkları sözleşmelere de, niteliklerine bakılmaksızın uygulanır." denilmiştir.
4. 6098 sayılı Kanun'un "Yazılmamış sayılma" başlıklı 21 ... maddesi; "Karşı tarafın menfaatine aykırı genel işlem koşullarının sözleşmenin kapsamına girmesi, sözleşmenin yapılması sırasında düzenleyenin karşı tarafa, bu koşulların varlığı hakkında açıkça bilgi verip, bunların içeriğini öğrenme imkânı sağlamasına ve karşı tarafın da bu koşulları kabul etmesine bağlıdır. Aksi takdirde, genel işlem koşulları yazılmamış sayılır...", aynı Kanun'un "Yazılmamış sayılmanın sözleşmeye etkisi" başlıklı 22 nci maddesinde ise; "Sözleşmenin yazılmamış sayılan genel işlem koşulları dışındaki hükümleri geçerliliğini korur. Bu durumda düzenleyen, yazılmamış sayılan koşullar olmasaydı diğer hükümlerle sözleşmeyi yapmayacak olduğunu ileri süremez." hükmünü içerir.
5. 6098 sayılı Kanunun "İçerik denetimi" başlıklı 25 ... maddesinde; "Genel işlem koşullarına, dürüstlük kurallarına aykırı olarak, karşı tarafın aleyhine veya onun durumunu ağırlaştırıcı nitelikte hükümler konulamaz." ve "Sözleşme özgürlüğü" başlıklı 26 ncı maddesinde ise; "Taraflar, bir sözleşmenin içeriğini kanunda öngörülen sınırlar içinde özgürce belirleyebilirler." denilmiştir.
3. Değerlendirme
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararında; hukuki ilişkinin ve bu ilişki nedeniyle ortaya çıkan uyuşmazlığa yukarıda yer verilen hukuk kurallarının doğru şekilde uygulandığı, staj yapılan hastanenin 3308 sayılı Kanun kapsamında işletme olduğu, davanın "...-... ..." aleyhine açıldığı halde ilk derece mahkemesi ve bölge adliye mahkemesi kararlarında sadece " ..." ifadelerine yer verilmesinin mahallinde düzeltilebilir maddi hatadan kaynaklandığının anlaşılmasına göre, davacının temyiz itirazlarının reddi ile kararın onanmasına karar vermek gerekmiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 370 ... maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Davacı ... harçtan muaf olduğundan harç alınmasına yer olmadığına,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
14.09.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.