"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2021/20 E., 2022/396 K.
Taraflar arasında İlk Derece Mahkemesinde görülen ve istinaf incelemesinden geçen Kurum işleminin iptali davasında verilen karar hakkında yapılan temyiz incelemesi sonucunda Dairece Bölge Adliye Mahkemesi kararının kaldırılmasına ve İlk Derece Mahkemesi kararının bozulmasına karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesince bozmaya uyularak yapılan yargılama sonunda davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararı davacı vekili ve davalı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili; davalı Kurumun 05.08.2013 tarihli işlemi ile davacı eczacı hakkında 2012 yılı Protokolü'nün; (5.3.9) maddesi uyarınca, incelemeye konu kırk sekiz adet reçetenin, hekim tarafından yazılmayan ilacın ve yazılan kutu adedinin üzerinde gerçeğe aykırı olacak şekilde provizyon sistemine kaydının yapıldığından, reçete bedeli olan 32.373,96 TL’nin on katı tutarında 323.739,60 TL cezai şart uygulanmasına ve uyarılmasına, (5.3.10) maddesi uyarınca iki adet reçetenin Kurum sigortalısının bilgisi dışında şeklen uygun ancak içerik olarak sahte düzenlendiğinin tespiti ile 11.413,21 TL reçete bedelinin on katı tutarında 114.132,10 TL cezai şart uygulanmasına ve uyarılmasına karar verildiğini; reçetede yazılı ilacın yanlış okunması nedeniyle kasıt bulunmaksızın farmasotik eşdeğer olmayan ilaçların verildiğini, provizyon sistemine kasten gerçeğe aykırı reçete kaydının yapılmadığını, sahte olarak fatura edilmiş herhangi bir reçetenin de bulunmadığını, cezai şart uygulanmasına rağmen haksız olarak reçete bedelinin de tahsil edildiğini, cezai şartın fahiş olup davacının mahvına sebebiyet vereceğini ileri sürerek; davalı kurum işleminin haksızlığının tespiti ile iptaline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı Kurum vekili; Kurum müfettişlerince yapılan inceleme sonucu düzenlenen raporda davacının usulsüz işlemlerin tespit edildiğini, davacının sözleşme şartlarına uymadığını, davaya konu Kurum işleminin yasal mevzuat ve sözleşme hükümlerine uygun olduğunu savunarak, davanın reddine karar verilmesini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI:
İlk Derece Mahkemesinin 15.03.2018 tarihli ve 2013/205 E., 2018/131 K. sayılı kararıyla; hüküm kurmaya elverişli bulunan 06.03.2018 tarihli ek rapora göre; 9 adet reçetede yer alan ilaçların yerine verilen ilaçların farmasötik eş değer ilaç olarak kabulünün mümkün olmadığından 5.396,80 TL'lik cezai işlemin yerinde olduğu, (5.3.5.) maddesi gereğince uygulanan cezai işlemin, Mahkemece tanık olarak dinlenen hastaların duruşmadaki beyanları dikate alındığında ... adlı hastaya ait reçete dışındaki reçeteler için uygulanın cezai şartın yerinde olmadığı, uygulanması gereken cezai şartın 293,60 TL olması gerektiği ve 46.362,30 TL'lik cezai şartın kaldırılması gerektiği, (5.3.9.) ve (5.3.10.) maddeleri gereğince uygulanan cezai işlem yönünden, davacı hakkında kamu Kurum ve kuruluşlarının zararına, dolandırıcılık ve resmi belgede sahtecilik suçlarından kovuşturmaya yer olmadığına dair verilen karar karşısında, cezai şartın uygulanmaması gerektiği ancak ...'e ait reçete bedeli olan 11.070.08 TL ve reçetede yazmadığı halde verilen ilaç bedellerinden davacı eczacının sorumlu olduğu, toplamda 76.693,26 TL bedelin davacı eczacıdan tahsilinin gerektiği gerekçesiyle; davanın kısmen kabulüne, taraflar arasında imzalanan 2012 yılı tip sözleşmenin (5.3.4) maddesi gereğince uygulanması gereken cezai şartın 5.396,80 TL olarak belirlenmesine, (5.3.5) maddesi gereğince uygulanması gereken cezai şartın 293,60 TL olarak belirlenmesine, (5.3.9) ve (5.3.10) maddeleri gereğince herhangi bir cezai şart uygulanmaması gerektiğinin tespitine, Sağlık Uygulama Tebliğine uygun olmayan reçete bedelinin 34.535,82 TL, yersiz ödenen reçete bedelinin ise 36.467,04 TL olarak tespitine, sözleşmenin (5.3.4) ve (5.3.5) maddeleri uyarınca eczacının birinci kez yazılı olarak uyarılması işlemlerinin hukuka uygun olduğunun, (5.3.9) ve (5.3.10) maddeleri gereğince eczacının birinci kez yazılı olarak uyarılması işlemlerinin hukuka aykırı olduğunun tespitine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı Kurum vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin 31.01.2019 tarihli ve 2018/1688 E., 2019/187 K. sayılı kararıyla; kararın usul ve yasaya uygun bulunduğu gerekçesiyle, istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Bozma Kararı
1. Bölge Adliye Mahkemesinin 31.01.2019 tarihli kararına karşı, davalı Kurum vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Dairece verilen 24.11.2020 tarihli ve 2020/1243 E., 2020/7003 K. sayılı ilamla; davalı vekilinin sair temyiz itirazlarının reddine karar verildikten sonra, hukuk hakiminin, savcılıkça verilen kovuşturmaya yer olmadığı kararı ile bağlı olmadığı göz önünde bulundurularak, 2012 yılı Protokolünün (5.3.9) ve (5.3.10) maddesi hükümlerinin yeniden değerlendirilmesi suretiyle, önceki bilirkişiler dışında oluşturulacak konusunda uzman üç kişilik bilirkişi kurulundan, davalının itirazlarını da karşılar şekilde, Yargıtay ve taraf denetimine elverişli rapor alınarak, hasıl olacak sonuca göre bir karar verilmesi gerektiğinden bahisle, Bölge Adliye Mahkemesi kararının kaldırılarak İlk Derece Mahkemesi kararının bozulmasına karar verilmiştir.
B. Mahkemece Bozmaya Uyularak Verilen Karar
Mahkemenin ilam başlığında tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; 2012 yılı Protokolünün (5.3.9) ve (5.3.10) maddesi hükümlerinin yeniden değerlendirilmek suretiyle alınan hüküm kurmaya uygun, denetime elverişli 31.08.2022 tarihli bilirkişi heyet raporunda reçetede yazılı olmamasına rağmen 34 adet şeker ölçüm cihazının, 3 adet Şeker Ölçüm Stripinin Kuruma fatura edildiği, ... isimli hastanın Remicade ilaç içeren 2 adet reçetesinin hayali listede yer aldığı, ayrıca 9 adet reçetenin
reçetedeki yazılı kutu adedinden fazla giriş yapıldığının ve reçetede yazılı olmayan ilacın da
sisteme kayıt edilerek ‘hayali giriş’ yapıldığının belirlendiği, ... isimli hastanın Mahkeme huzurunda, reçete
arkasında imzasız olan reçeteye ait ilaçları
teslim almadığını ifade etmesi, adedinden fazla ilaç verilmesi, reçetede yazılı olmayan ilaç verilmesi ve karekodsuz reçete girişi yapılması nedenleriyle, (5.3.9) maddesi gereğince yapılan Kurum işlemleminin yerinde olduğu, yine ... isimli hastanın Mahkemede reçete arkasında imzasının bulunduğu ilaçları teslim aldığını dile getirdiği, bu maddeye göre yapılan işlem kısmen uygun olduğundan reçete tutarının 21.303,88 TL, Protokolün (5.3.9) maddesi gereği uygulanması gereken cezai şart tutarının ise 213.038,80 TL olduğu kanaatine varıldığı, Kurum tarafından sahte olduğu iddia edilen reçeteler nedeniyle, hak sahiplerinin Mahkemede ve cumhuriyet savcılığında soruşturması sırasında alınan beyanlarında bu reçetelere konu ilaçların kendileri tarafından yazdırıldığını, ilaçları ... Eczanesinden teslim alarak kullandıklarını söylemiş olmaları nedeniyle Protokolün (5.3.10) maddesi gereği davalı Kurum tarafından tesis edilen işlemin yerinde olmadığı gerekçesiyle; davanın kısmen kabulüne, taraflar arasında imzalanan 2012 yılı protokolü'nün (5.3.4) maddesine göre 5.396,80 TL, (5.3.5) maddesine göre 293,60 TL, (5.3.9) maddesine göre 213.038,80 TL cezai şart uygulanması gerektiğinin tespitine, (5.3.10) maddesi gereğince herhangi bir cezai şart uygulanmaması gerektiğinin tespitine, Sağlık Uygulama Tebliğine uygun olmayan reçete bedelinin 34.535,82 TL, yersiz ödenen reçete bedelinin 36.467,04 TL olarak tespitine, sözleşmenin (5.3.4), (5.3.5) ve (5.3.9) maddeleri uyarınca uyarma işleminin hukuka uygun olduğunun, (5.3.10) maddesi gereğince uyarılma işleminin hukuka aykırı olduğunun tespitine, yukarıda tespit edilen miktarların üzerinde kalan cezai şart ve mahsup işleminin iptaline, fazlaya ilişkin talebin reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı, süresi içinde taraf vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
1. Davacı vekili; hastalara reçetelerde şeker stribi yazılı olduğundan sehven ölçüm cihazı da verildiğini, kamu zararının oluşmadığını, reçete sahibi ...'in 12.09.2012 tarihli reçeteyi teslim aldığını söylediğini, savcılığa sununlan raporda ve bozma öncesi raporlarda reçetelerdeki hataların sehven meydana geldiğinin tespit edildiği halde Mahkemece kabul edilmediğini, raporda da bu hususun denetime uygun olacak şekilde açıklanmadığıni, 2020 Protokolünün (5.3.9) maddesinde reçete bedelinin 5 katı tuarında cezai şart uygulanmasının kararlaştırıldığını, hükme esas alınan raporun 11. sahifesinde 5 kat ceza uygulamasından bahsedilse de sonuç kısmında 10 kat cezai şart uygulaması yapıldığını, hastaların Mahkemece alınan beyanları karşısında muhakkiklerce alınan beyanlarına itibar edilemeyeceğini ileri sürerek, hükmün davacı yararıına bozulmasını talep etmiştir.
2. Davalı Kurum vekili; raporda sigortalı hak sahiplerine teslim edilmeyen ilaç bedeli olan 4.665,59 TL ve 10 katı cezanın hak sahiplerinin beyanlarına göre uygun olmadığı belirtilmiş ise de, muhakkiklerce dinlendikten sonraki aşamalarda beyanlarını değiştirdiklerini, Mahkemede ve savcılıktaki beyanları çelişkili olan tanıkların beyanlarının esas alınmaması gerektiğini, 11.070,08 TL reçete bedeli ve 10 katı cezanın ... isimli hastanın ilacı kullandığını beyan etmesi nedeniyle uygun olmadığı tespitinin hatalı olduğunu, bu ilacın hastane ortamında kullanılması gerektiğini, bu ilacın ... tarafından reçete tarihlerine yakın zamanda hastane ortamında kullanılıp kullanılmadığının davacı tarafından ispat edilmesi gerektiğini, ilacın 19.07.2012 tarihinde ve 12.09.2012 tarihinde alınmış gözüktüğünü, hastanın 12.09.2012 tarihinde ilacı almadığını beyan ettiğinden işlem yapıldığını ileri sürerek, kararının bozulmasına karar verilmesini talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, davalı Kurum tarafından Sosyal Güvenlik Kurumu Kapsamındaki Kişilerin Türk Eczacıları Birliği Üyesi Eczanelerden İlaç Teminine ilişkin 2012 yılı Protokolü'nün (5.3.9) ve (5.3.10) maddeleri gereğince davacı aleyhine düzenlenen cezai şart bedelinin tahsili ve davacının uyarılması yönünde tesis edilen işlemin iptali istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 09.05.1960 tarihli ve 21/9 sayılı ve 04.02.1959 tarihli ve 13/5 sayılı Yargıtay İçtihadı Birleştirme Kararları,
2. 5510 sayılı kanunun "Sağlık hizmetlerinin sağlanma yöntemi ve sağlık giderlerinin ödenmesi" başlıklı 73 ncü maddesi,
3. 6643 sayılı Türk Eczacılar Birliği Kanun'un merkez heyetinin görevlerini düzenleyen 39 uncu maddesinin birinci fıkrası,
4. Sosyal Güvenlik Kurumu Kapsamındaki Kişilerin Türk Eczacılar Birliği Üyesi Eczanelerden İlaç Teminine İlişkin 2012 yılı Protokolünün (2012 yılı Protokolü) (5.3.9) ve (5.3.10) maddeleri,
5. Sosyal Güvenlik Kurumu Kapsamındaki Kişilerin Türk Eczacılar Birliği Üyesi Eczanelerden İlaç Teminine İlişkin 2020 yılı Protokolü'nün (2020 yılı Protokolü) (5.3.9) maddesi.
3. Değerlendirme
1. Temyiz olunan Mahkeme kararında belirtilen gerekçeye ve yukarıda yer verilen yasal mevzuata, özellikle bozmaya uyulmakla karşı taraf yararına kazanılmış hak durumunu oluşturan yönlerin ise yeniden incelenmesine hukukça imkân bulunmamasına göre; davalı vekilinin tüm, davacı vekilinin aşağıdaki bendin kapsamı dışında kalan sair temyiz itirazlarının reddi gerekmiştir.
2. Mahkemece, ... isimli hastanın Mahkeme huzurunda, arkasında imza bulunmayan reçeteye ait ilaçları
teslim almadığını ifade etmesi, adedinden fazla ilaç verilmesi, reçetede yazılı olmayan ilaç verilmesi ve karekodsuz reçete girişi yapılması nedenleriyle, 2012 yılı Protokolü'nün (5.3.9) maddesi gereğince yapılan Kurum işleminin kısmen yerinde olduğu gerekçesiyle, bu madde kapsamında uygulanan cezai şartın 47 adet reçete bedeli olan 21.303,88 TL'nin 10 katı tutarındaki 213.038,80 TL olarak uygulanması gerektiğinin tespitine karar verildiği, davacı vekilinin 29.03.2022 tarihli ve 21.09.2022 tarihli dilekçelerinde ve temyiz dilekçesinde, 2020 Protokolünün (5.3.9) maddesinde yapılan ve davacı lehine olan reçete bedelinin 5 (beş) katı tutarında cezai şart uygulanmasına ilişkin değişikliğin davaya konu cezai işleme uygulanmasını talep ettiği anlaşılmaktadır.
3. Taraflar arasında imzalanan 2012 yılına İlişkin Protokolü'nün (5.3.9) maddesi; "Kurumca yapılan incelemeler neticesinde Provizyon sistemine gerçeğe aykırı reçete kaydı yapılarak Kuruma fatura edildiğinin tespiti halinde reçete bedelinin 10 (on) katı tutarında cezai şart uygulanarak eczacı uyarılır.." şeklinde iken,
4. 2020 yılı Protokolü'nün (5.3.9) maddesi ile; Kurumca yapılan incelemeler neticesinde provizyon sistemine gerçeğe aykırı reçete kaydı yapılarak Kuruma fatura edildiğinin tespiti halinde reçete bedelinin 5 (beş) katı tutarında cezai şart uygulanarak eczacıya ilk uyarı tebliğ edilir.. "hükmü getirilmiştir.
5. 2020 yılı Protokolü'nün (6.12) maddesi ve bu doğrultuda yerleşen Dairemiz uygulamasına göre; davacının cezai işleme karşı açtığı bu davanın, hakkında lehine olan sonraki protokolün uygulanması talebi olarak kabul edilmesi gerekmektedir.
6. Hal böyle olunca İlk Derece Mahkemesince; dava konusu cezai işlemin dayanağı olan 2012 yılı Protokolü'nün (5.3.9) maddesinde reçete bedelinin 10 (an) katı olarak bulunan cezai şart tutarının, 2020 Protokolü'nün (5.3.9) maddesi ile reçete bedelinin 5 (beş) katı tutarında cezai şart uygulanması olarak değiştirildiği dikkate alınarak yeniden bir değerlendirme yapılması ve sonucuna göre bir karar verilmesi gerekirken, yanılgılı değerlendirme ile yazılı şekilde hüküm tesisi doğru görülmemiş bozmayı gerektirmiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1. Davalının tüm, davacının sair temyiz itirazlarının reddine,
2. Temyiz olunan İlk Derece Mahkemesi kararının 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 371 inci maddesi uyarınca davacı yararına BOZULMASINA,
Peşin alınan temyiz karar harcının istek halinde temyiz edene iadesine,
30.09.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.