"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2022/484 E., 2023/131 K.
Taraflar arasındaki alacak davasından dolayı yapılan yargılama sonunda, Mahkemece bozmaya uyularak davanın kabulüne karar verilmiştir.
Mahkeme kararı davalılar vekilleri tarafından temyiz edilip, davalı Dernek vekili tarafından temyiz incelemesinin duruşmalı olarak yapılması istenilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, 24.09.2024 tarihinde duruşma yapılmasına ve duruşma gününün taraflara davetiye ile bildirilmesine karar verilmiştir.
Belli edilen günde gelen davacı vekili Avukat ... ile davalı vekili Avukat ...'in sözlü açıklamaları dinlenildikten sonra işin incelenerek karara bağlanması için uygun görülen saat 14.00'de Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlenerek dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili; müvekkili ile davalı Dernek arasında 30.09.2006 tarihli “Van-Çatak Çevresel Kalitesinin Geliştirilmesi” başlıklı proje kapsamında 177.106,25 Euro’nun hibe edilmesine ilişkin proje sözleşmesi akdedildiğini, denetim elemanları tarafından yapılan kontrol sonucunda davalı Dernek tarafından sözleşme kapsamında taahhütte bulunulmasına rağmen atık değerlendirme ve dönüşüm tesisinin çalışır hale getirilmediğini, sözleşmede davalı Derneğin edimlerini yerine getirilmemesi halinde ödenen 177.106,25 Euro’nun iade edileceğinin belirtildiğini, sözleşme kapsamında davalı Derneğin atık değerlendirme ve dönüşüm tesisini diğer davalı ... Belediyesine ekipman mülkiyet devri belgesi ile devrettiğini, anılan belgenin 4. maddesinde ekipmanın sözleşmenin bitiş tarihinden itibaren en az beş yıl boyunca sözleşmede yazılı amaçlar doğrultusunda kullanılacağının taahhüt edildiğini, davalı Belediyenin 04.08.2009 ve 20.01.2010 tarihli yazıları ile de tesisi işler hale getirme taahhüdünde bulunduğunu, sonuç olarak iki davalının da tesisi işler hale getirmediğini ileri sürerek; tesis bedeli olarak 81.743,64 Euro ile hibe sözleşmesi kapsamında tesis bedeli dışında ödenen 95.362,61 Euronun temerrüt tarihinden itibaren, sözleşmenin 18. maddesinde belirlendiği şekilde, Avrupa Merkez Bankasının Euro ile yaptığı yeniden finansman işlerinde uyguladığı faiz oranına % 3,5 eklenmek suretiyle belirlenecek faiz oranı işletilmek suretiyle davalılardan sorumlulukları oranında tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
1. Davalı Dernek vekili; müvekkilinin sözleşme konusu projeyi eksiksiz yerine getirdiğini, proje kapsamında atıkların gübre haline getirilmesi için gerekli olan dava konusu tesisi kurarak çalışır hale getirdiğini, sözleşmede öngörüldüğü şekilde ekipmanı mülkiyet devir belgesiyle diğer davalı Belediyeye devrettiğini, ekipmanların mülkiyetinin bu şekilde devredilmesiyle müvekkili Derneğin sorumluluğunun sona ereceğini, sözleşmedeki diğer yükümlülüklerin de müvekkili Dernek tarafından aynen yerine getirildiğini, sözleşmenin tüm hükümlerini yerine getiren Dernekten ödenen miktarın talep edilemeyeceğini savunarak, davanın reddini istemiştir.
2. Davalı Belediye Başkanlığı vekili; hibe karşılığı proje anlaşmasının davacı ile davalı Dernek ve dava dışı Çatak Derneği arasında yapıldığını, sözleşme kapsamında hibe ödemesinin de bu derneklere yapıldığını, sözleşmede belirtilen tesisin kaba inşaat halinde henüz işlerlik kazandırılmadan davalı Belediyeye devredildiğini, bu haliyle zaten işletilmesinin mümkün olmadığını, davacı ile arasında kendisine sorumluluk yükleyen hiçbir sözleşme yapılmadığını, bunun yanında davacı tarafından gerek hibe şeklinde, gerekse başka şekilde hiçbir ödeme yapılmadığını savunarak, davanın reddini istemiştir.
III. MAHKEME KARARI
Mahkemenin 05.05.2015 tarihli ve 2011/364 E., 2015/198 K. sayılı kararıyla; proje kapsamında atık değerlendirme ve dönüşüm faaliyeti için sadece davalı Dernek tarafından işletilecek hale getirilmeyen inşaat yapıldığı, bu tesisin işletilmesinin proje kapsamında davalı Derneğe yükletilmesine rağmen işletilir hale getirilmediği, bu nedenle davalı Derneğin tesisin işler hale getirmesi için kendisine ödenen 81.743,64 Euro'yu davacıya ödemesinin gerektiği, davalı Derneğin proje kapsamındaki diğer faaliyetleri yerine getirmesi nedeniyle atık değerlendirme ve dönüşüm tesisi dışındaki faaliyetler için kendisine ödenen 95.362,00 Euro 'yu davacıya iade etmekle yükümlü bulunmadığı, davalı Derneğin sözleşmede belirtilen Çatak Belediyesine tesisi devretmesi ve bu tesisi bu şekilde işletmeyi yüklenen Çatak Belediyesinin atık değerlendirme ve dönüşüm projesi tesisinin işletilmemesinden sorumlu bulunduğu, dolayısıyla tesis bedeli olarak ödenen 81.743,64 Euro'dan davalı Belediyenin davalı Dernek ile birlikte müteselsilen sorumlu olduğu, davalı Derneğin atık değerlendirme ve dönüşüm tesisini henüz işler duruma getirmeden davalı Belediyeye devretmekle sorumluluktan kurtulamayacağı, bunun yanında sözleşmeye göre 5 yıl süre ile sözleşmedeki faaliyetlerin yerine getirilmesinden sorumlu olduğu gerekçesiyle; davanın kısmen kabulü ile 81.743,64 Euro'nun davalı Belediye için 15.07.2010 tarihinden itibaren, davalı dernek için 17.01.2011 tarihinden itibaren işleyecek yıllık %7,75 oranında faiziyle birlikte davalılardan müştereken ve müteselsilen tahsiline, fazlaya ilişkin talebin reddine karar verilmiştir.
IV. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Birinci Bozma Kararı
1. Mahkeme kararına karşı, süresi içinde taraf vekilleri temyiz isteminde bulunmuşlardır.
2. Yargıtay (Kapatılan) 13. Hukuk Dairesinin 24.01.2019 tarihli ve 2016/774 E., 2019/573 K. sayılı ilamıyla, Mahkeme kararının onanmasına karar verilmiş, taraf vekillerince kararın düzeltilmesinin istenilmesi üzerine Dairemizin 11.03.2021 tarihli ve 2020/8449 E., 2021/2595 K. sayılı ilamıyla; davalıların kararı düzeltme istemlerinin reddine karar verildikten sonra, davalı derneğin yürütmeyi taahhüt ettiği projenin ana konusu, atık değerlendirme ve dönüşüm tesisinin işletilmesi olduğu, buna göre anılan atık tesisin işletilmemesi halinde projenin kısmen tamamlandığının, dolayısıyla davalı derneğin sözleşme kapsamındaki yükümlülüklerini kısmen dahi olsa yerine getirdiğinin kabul edilemeyeceğini, Mahkemenin de kabulünde olduğu üzere, davalı Belediye, ekipman mülkiyet devri belgesi ile tesisi devralıp tesisi sözleşmenin (7.2.1.) maddesine göre işletmeyi taahhüt edip, ayrıca davacıya gönderdiği 26.05.2010 tarihli yazı ile de tesisin en kısa zamanda faaliyete geçirmeyi amaçladıklarını bildirdiğinden davacının tesis bedeli kapsamında hibe ettiği bedelden sorumlu hale geldiği, bu nedenle davacının talebi gibi atık değerlendirme ve dönüşüm tesisi için hibe edilen bedelin davalı Belediyeden, proje kapsamında tesis bedelin dışında ödenen hibe konusu bedeli ise davalı dernekten tahsilini talep edebileceği gerekçesiyle, onama ilamı kaldırılarak karar davacı yararına bozulmuştur.
B. İkinci Bozma Kararı
1. Bozmaya uyan Mahkemece verilen 18.06.2021 tarihli ve 2021/352 E., 2021/430 K. sayılı kararıyla; tesis bedeli olarak ödenen 81.743,64 Euro'dan ve Dairemizin bozma ilamı dikkate alınarak 95.362,61 Euro'nun davalı Belediyenin davalı dernek ile birlikte müteselsilen sorumlu olduğu gerekçesiyle; davanın kabulüne, 81.743,64 Euro'nun ve 95.362,61 Euro'nun davalı Belediye için 15.07.2010 tarihinden itibaren, davalı dernek için 17.01.2011
tarihinden itibaren işleyecek yıllık %7,75 oranında faiziyle birlikte davalılardan müştereken ve müteselsilen tahsili ile davacıya verilmesine karar verilmiş; karara karşı, süresi içinde davalılar vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Dairemizin 15.03.2022 tarihli ve 2021/8168 E., 2022/2318 K. sayılı ilamıyla; atık tesisin işletilmemesi halinde projenin kısmen tamamlandığının, dolayısıyla davalı derneğin sözleşme kapsamındaki yükümlülüklerini kısmen dahi olsa yerine getirdiğinin kabulünün mümkün olmadığı, ayrıca bozma ilamı gereği yerine getirilmeden tüm bedelin davalılardan müştereken ve müteselsilen tahsiline karar verilmiş olması doğru görülmediği gerekçesiyle, kararın bozulmasına karar verilmiştir.
C. Mahkemece Bozmaya Uyularak Verilen Karar
Mahkemenin ilam başlığında tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; davalı Derneğin yürütmeyi taahhüt ettiği projenin ana konusunun atık değerlendirme ve dönüşüm tesisinin işletilmesi olduğu, buna göre anılan atık tesisin işletilmemesi halinde projenin kısmen tamamlandığının, dolayısıyla davalı Derneğin sözleşme kapsamındaki yükümlülüklerini kısmen dahi olsa yerine getirdiğinin kabulünün mümkün olmadığı, davalı Belediyenin ekipman mülkiyet devri belgesi ile tesisi devralıp tesisi sözleşmenin (7.2.1.) maddesine göre işletmeyi taahhüt edip, ayrıca davacıya gönderdiği 26.05.2010 tarihli yazı ile de tesisin en kısa zamanda faaliyete geçirmeyi amaçladıklarını bildirerek, davacının tesis bedeli kapsamında hibe ettiği bedelden davalı Belediyenin sorumlu hale geldiği gerekçesiyle; davanın kabulüne, 81.743,64 Euro'nun davalı Belediyeden 15.07.2010 tarihinden itibaren, 95.362,61 Euro'nun davalı Dernekten 17.01.2011 tarihinden itibaren işleyecek yıllık %7,75 oranında faiziyle tahsili ile davacıya verilmesine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuran
Mahkemenin yukarıda belirtilen kararına karşı, süresi içinde davalılar vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
1. Davalı Dernek vekili; davanın Kanunda verilen hak düşürücü sürede açılmadığını, hak düşürücü süre kamu düzenini ilgilendirdiğinden bozma ilamından sonra usüle ilişkin kazanılmış hakkın korunmayacağını, hibe sözleşmesinde ödenen hibenin tamamının geri istenilmesi hallerinin sınırlı olarak sayılmış olmakla, bu haller dışında hibenin tamamının geri istenemeyeceğini, projenin amacının sadece katı atık tesisin işletilmesi olmadığını, hibe sözleşmesine göre sözleşmenin feshi halinde faydalanıcının, projenin uygulanmış kısmı için hibeden ödeme alma hakkına sahip olacağını, tesisin işletilme ihtimalinin düşük olduğu bilinerek onay verilen projede davacının kusurunun bulunmadığını, kabul anlamına gelmemek kaydıyla talep edilen alacak miktarının hakkaniyete uygun olarak belirlenmesi gerektiğini ileri sürerek; kararın bozulmasına karar verilmesini talep etmiştir.
2. Davalı Belediye vekili; davalıların sorumluluklarının farklı olduğunu, müşterek ve müteselsil sorumluluğunun mümkün olmadığını, buna rağmen Mahkemece müşterek ve müteselsil sorumluluğu karar verildiğini, davacı ile müvekkili arasında sorumluluk yükleyen hiçbir sözleşmenin yapılmadığı göz önüne alındığında husumetin yönetilemeyeceğini, hiçbir ödeme müvekkiline yapılmadığından sorumlu da olmadığını, bilirkişi raporunda açık bir şekilde belirtildiği üzere, sözleşmenin bir kısmına tekabül eden 95.362,61 Euro'nun davalılardan iade talebinin mümkün olmadığını, zira bu yöne ilişkin işlemlerin tamamlandığını ileri sürerek; kararın bozulmasına karar verilmesini talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, hibe karşılığı proje sözleşmesine aykırılık nedeniyle yapılan ödemelerin istirdadı istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
09.05.1960 tarihli ve 21/9 sayılı ile 04.02.1959 tarihli ve 13/5 sayılı Yargıtay İçtihadı Birleştirme Kararları.
3. Değerlendirme
Temyizen incelenen kararın bozma ilamlarında belirtilen hukuki esaslar gereğince verildiği anlaşılmakla, davalılar vekillerinin temyiz itirazlarının reddi ile hükmün onanmasına karar vermek gerekmiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeple,
6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun Geçici 3 üncü maddesi atfıyla, temyiz olunan mahkeme kararının 1086 sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu'nun (1086 sayılı Kanun) 439 uncu maddesi uyarınca ONANMASINA,
Aşağıda yazılı bakiye temyiz harçlarının temyiz edenlere yükletilmesine,
17.100,00 TL Yargıtay duruşması vekalet ücretinin davalılardan alınıp davacıya verilmesine,
1086 sayılı Kanun'un 440 ıncı maddesi gereğince kararın tebliğinden itibaren 15 günlük süre içerisinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere,24.09.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi