"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Antalya Bölge Adliye Mahkemesi 4. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2022/1462 E., 2022/1753 K.
İLK DERECE MAHKEMESİ : Isparta 2. Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2021/40 E., 2022/46 K.
Taraflar arasındaki kiralananın iadesi davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın reddine karar verilmiştir.
Kararın davacı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili; mülkiyet hakkı sahibi ..., kullanıcısı müvekkili olan PR150926230 şase nolu beton santralinin, davalı ...'e 55.000,00 TL karşılığında 4 aylığına kiraya verildiğini, davalı ... tarafından ciro edilerek verilen 55.000,00 TL bedelli çekin vadesi geldiğinde karşılıksız çıkması üzerine müvekkilinin daha fazla mağdur olmamak için dava konusu beton santralini getirmek için Şanlıurfa’ya gittiğini ancak santralin oradan sökülerek diğer davalı olan... İnşaatın işinde kullanılmak üzere Isparta'ya getirildiğini öğrendiğini, müvekkilinin sözleşme süresince finansal kiralama konusu malın yasal zilyedi olduğunu ve dava açmakta hukuki yararı olduğunu ileri sürerek; dava konusu beton santralinin mülkiyetinin Yapı Kredi Kiralama Finansal Kiralama A.Ş.ye, kullanım hakkının davacıya ait olduğunun tespitine, dava konusu malın müvekkiline teslimine karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
1.Davalı şirket vekili; müvekkilinin mülkiyetinde olan ve kullanımında bulunan beton santralinin davacının idida ettiği beton santrali ile bir ilgisi bulunmadığını, müvekkilinin Tarık Aziz isimli kişiden veya şirketinden beton santrali almadığını, kullandığı beton santralini dava dışı Beypa San. Tic. Ltd. Şti.den 128.000,00 TL bedelle satın aldığını savunarak, davanın reddini istemiştir.
2.Diğer davalı ..., davaya cevap vermemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; davacının dava konusu beton santralini davalı ...'e kiraladığını yazılı delillerle ispat edemediği ayrıca davalılar arsında ticari ilişki olduğuna dair delil de sunulmadığı, davalıların elinde olan beton santralinin kendisine ait olduğunu iddia eden davacının ispat yükü altında olduğunu, davacının iddiasını usulüne uygun delillerle ispatlayamadığı gerekçesiyle, davanın reddine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davacı vekili; dava konusu beton santralinin davalı şirketin uhdesinde olduğunu fakat keşfin geç yapılması nedeniyle santralin keşif zamanına kadar bulunduğu yerden kaçırıldığını, davalı şirketin dosyaya sunduğu faturanın sahte olduğunu ileri sürerek, kararın kaldırılmasını istemiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; davacının iddialarının somut ve inandırıcı objektif delillerle ispat edilememiş olduğu gerekçesiyle, istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davacı vekili; istinaf sebeplerini tekrar ederek, kararın bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, kiralananın iadesi istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu'nun 299 uncu maddesi,
2. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi
3. Değerlendirme
1.6100 sayılı Kanun'un 4/1-a maddesine göre; kiralanan taşınmazların, 09.06.1932 tarihli ve 2004 sayılı İcra ve İflas Kanununa göre ilamsız icra yoluyla tahliyesine ilişkin hükümler ayrık olmak üzere, kira ilişkisinden doğan alacak davaları da dâhil olmak üzere tüm uyuşmazlıkları konu alan davalar ile bu davalara karşı açılan davalarda, Sulh Hukuk Mahkemesi görevlidir. Yine aynı Kanun'un 33 üncü maddesi uyarınca, Türk hukukunu resen uygulamakla yükümlü olan hâkim, tarafların ileri sürdükleri maddi olay ve netice talepleri ile bağlı olup, onların hukuki nitelendirmesi ile bağlı değildir. Olayların hukuksal açıdan değerlendirilmesi ve nitelendirilmesi mahkeme hakimine aittir.
2. Davacı, dava konusu beton santralinin davalı ...’e kiraya verildiğini iddia etmekte olup, davacının talebi kira ilişkisine dayalı olduğundan davanın sulh hukuk mahkemesince görülüp karara bağlanması gerekir.
3. Görevle ilgili düzenlemeler kamu düzenine ilişkin olup, taraflar ileri sürmese dahi yargılamanın her aşamasında re'sen gözetilir. Taraflar da yargılama bitinceye kadar görev itirazında bulunabilirler. Görev itirazı yapılmamış olsa bile resen Mahkeme, ilk önce görevli olup olmadığını inceleyip karara bağlamalıdır.
4. Bu sebeple, İlk Derece Mahkemesince; uyuşmazlığın çözümünde sulh hukuk mahkemesinin görevli olduğu gözetilerek, görevsizlik nedeniyle davanın usulden reddine karar verilmesi gerekirken, bu yön gözardı edilerek davanın esası hakkında hüküm kurulması, usul ve kanuna aykırı olup bozmayı gerektirmiştir.
5. Bozma nedenine göre, davacının temyiz itirazlarının incelenmesine şimdilik gerek görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1. Temyiz olunan İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusunun reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun'un 373 üncü maddesinin birinci fıkrası uyarınca ORTADAN KALDIRILMASINA,
2. İlk Derece Mahkemesi kararının aynı Kanun'un 371 inci maddesi uyarınca usulden BOZULMASINA,
3.Bozma sebebine göre, davacının temyiz itirazlarının incelenmesine şimdilik yer olmadığına,
Peşin alınan temyiz harcının istek halinde temyiz edene iadesine,
Dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine, bozma kararının bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
27.02.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.