"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 18. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2020/2298 E., 2023/408 K.
İLK DERECE MAHKEMESİ : İstanbul 1. Tüketici Mahkemesi
SAYISI : 2018/493 E., 2020/36 K.
Taraflar arasındaki sözleşmenin ve senetlerin iptali isteminden dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davalılardan Turkland Bank A.Ş. vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun kabulü ile İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılarak esas hakkında yeniden hüküm kurulmasına karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı vekili ve davalılardan Bank A.Ş., Turkish Bank A.Ş. vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçelerinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili, müvekkil ile davalı Neo Yapı A.Ş. arasında 08.05.2018 tarihli ve “...Düzenleme Şeklinde Gayrimenkul Satış Vaadi ve İnşaat Yapım Sözleşmesi...” başlıklı olarak imzalanan sözleşmenin İstanbul Amavutköy Taşoluk Mahallesi Sıvat Mevkii 420 Parsel İle 428 parselin tevhit edilmesi üzerine oluşacak yeni parsel üzerine inşa edilecek “Neo Solluca 6” isimli Projeden tüm vergi ve harçlar dâhil 350,000,00 Türk Lirası bedel karşılığında bağımsız bölüm satışına ilişkin olduğunu, davalıya toplam 5 adet ve 250.000.00 TL'şer değerindeki senetlerin teslim edildiğini davalı inşaat şirketinin, senetlerden 15.10.2018 vadeli olanı davalı Türklandbank'a ve 15.1L2018 vadeli, 15,12,2018 ve 15.01.2019 vadeli 3 adet senedi de Turkishbank’a sözleşmeye ve kanuna aykırı olarak beyaz ciro ile devrettiğini ve davalı bankalar tarafından da senet vadelerinde ödenmek üzere tarafına ödeme ihbarnameleri gönderildiğini sözleşmeye dayalı olarak davalıya teslim edilen dava konusu senetlere ilişkin ödeme ihbarnamelerinin tebellüğünden sonra yapılan araştırmada, davalının arsa sahipleri ile kat karşılığı ya da başka bir içerikte sözleşme imzalamadığı, arsalarda tevhit işlemini yapmadığı, ilgili belediye nezdinde inşaat imalatına yönelik İdari başvurulan yapmadığı, herhangi bir ruhsat başvurusunda bulunmadığı ya da diğer herhangi bir yükümlülüğün yerine getirilmediğinin tespit edildiğini, senetlerin devredilmesinin sözleşmeye aykırı olduğunu belirterek, yargılama sonucunda 08.05.2018 tarihli sözleşmenin geçersizliğinin tespiti ile iptaline, sözleşme gereğince teslim edilen her biri 50.000,00 TL değerinde 15.10.2018. 15.11.2018.15.12.2018.15.01.2019 ve 15.02.2019 vadeli toplam 250.000,00 TL değerindeki senetlerin iptaline ve davalıların zimmetinde bulunan senetlerin müvekkile iadesine karar verilmesini istemiştir.
II. CEVAP
1. Davalı ...Ş. vekili; Asliye Ticaret Mahkemesinin görevli olduğunu, nisbi harcın yatırılması gerektiğini, 6 adet senedin davalılardan Neo Yapı A.Ş.nin kredi borcuna mahsup edilmek üzere temlik cirosu ile devralındığını, üçüncü kişi konumunda olup iyi niyetli olduklarını, senetlerin tahsil edilmediğini savunarak, davanın reddi ile kötüniyet tazminatına hükmedilmesini istemiştir.
2.Davalı Turkishbank A.Ş. vekili, davacı tarafından keşide edilen ve lehtarı diğer davalı Neo Yapı A.Ş. olan 15.11.2018 vadeli 50.000,00 TL tutarlı, 15.12.2018 vadeli 50.000.- TL tutarlı, 15.01.2019 vadeli 50.000,00 TL tutarlı emre yazılı senetlerin lehtar tarafından vekil eden bankaya beyaz ciro ile devredildiği, vekil eden banka tarafından da Hadice Semizoğlu'na söz konusu senetlerin vadesinde ödenmesi için ihbarname gönderildiği, bankanın pasif dava ehliyeti bulunmadığını savunarak davanın reddini dilemiştir.
3.Davalı Neo Yapı A.Ş. vekili; cevap dilekçesi sunmamıştır.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; davalı ile adi yazılı satış vaadi sözleşmesi kapsamında, davacıdan 100.000,00-TL peşinat alındığı, kalan bedel için 5 adet emre yazılı bono düzenlendiği, davacının taşınmazın adına tescil edilmemiş olması ve geçersiz sözleşmeye ve fesih protokolüne dayanarak seçimlik haklarından sözleşmenin feshini talep edebileceği, bonoların nama yazılı düzenlenmesi gerektiği halde bonoların emre yazılı düzenlendiği anlaşıldığında davacının davasının kabulüne, 15.10.2018 vade tarihli 50.000,00 TL bedelli bononun iptaline, 15.11.2018 vade tarihli 50.000,00 TL bedelli bononun iptaline, 15.12.2018 vade tarihli 50.000,00 TL bedelli bononun iptaline, 15.01.2019 vade tarihli 50.000,00 TL bedelli bononun iptaline, 15.02.2019 vade tarihli 50.000,00 TL bedelli bononun iptaline karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı, süresi içinde davalılardan Turkland Bank A.Ş.,vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davalı ...Ş. vekili Yerel Mahkeme kararında sanki bütün senetler müvekkili bankada imiş gibi dava ve masrafların ve vekalet ücretinin müştereken ve müteselsilen tahsiline karar verilmesinin yanlış ve hukuki dayanaktan yoksun olduğunu, davanın açılmasına müvekkilinin sebebiyet vermediğini, borca mahsuben kendisine ciro edilen kambiyo senedini iyniyetli hamil olmasından kaynaklandığını, TMK m.3'ün dikkate alınmasının gerektiğini, davacı tarafın diğer davalı Neo Yapı A.Ş ile imzaladığını iddia ettiği sözleşmenin kanunun aradığı esas ve şekil şartlarına uygun olmadığını, davacının kendisinden beklenen özen yükümlülüğünü yerine getirmediğini, ayrıca yerel mahkemenin senedin iptali yönünde verdiği kararın da ortadan kaldırılmasının gerektiğini, müvekkili bankanın söz konusu senede temlik cirosu ile sahip olan 3.şahıs olup senedin haklı ve yasal hamili olduğunu, bu nedenle müvekkili banka yönünden senedin iptaline karar verilmesinin yasal bir dayanağının bulunmadığını belirterek İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasına karar verilmesini istemiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; somut olayda, takip konusu senetlerin, davacı ile davalı müteahhit firma arasındaki gayrimenkul satış vaadi sözleşmesine dayalı olarak taksitlerin teminatını teşkil edecek şekilde düzenlendiğini, senetlerde keşideci davacı ..., lehtar Neo Yapı Arazi Geliş. İnş. San. Tic. A.Ş. olduğu ve emre muharrer olarak düzenlendiği, 6502 Sayılı Yasa'nın 4/5. fıkrası gereğince tüketici işlemi nedeniyle düzenlenen senedin nama düzenlenmemiş olması sebebiyle geçersiz olduğu bu nedenle davacı tüketici bakımından iptaline (geçersizliğine) karar verilmesi gertiği gerekçesiyle İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılarak esas hakkında yeniden hüküm kurulmasına karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı, süresi içinde davacı vekili, davalılardan Turkland Bank A.Ş. vekili, Turkishbank A.Ş. vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalı ...Ş. vekili; istinaf dilekçesinde sunduğu nedenleri temyiz dilekçesinde de tekrar ederek, kararın bozulmasını talep etmiştir.
Davacı vekili; davalı bankalarca, işbu menfi tespit davası açılmadan önce dava konusu geçersizliğinin tespiti talep edilen senetlere ilişkin olarak ihbarname, protesto ve ihtarname keşide ederek ilgili senetlerde yer alan bedelin tahsilinin istendiği, bu durumda, bahsi geçen bankaların yargılama giderinden sorumlu olması için, "takip başlatmaları" gerekmediğini, ilgili bankaların yargılama gideri ve vekalet ücretinden sorumlu tutulmaması yönündeki talebin açıkça hukuka aykırı olduğunu belirterek Bölge Adliye Mahkemesi kararının bu yönden bozulmasına karar verilmesini istemiştir.
Davalı Turkısh Bank A.Ş. vekili; kendileri açısından pasif husumet yokluğu nedeniyle davanın reddine karar verilmesi gerekirken yazılı şekilde karar verilmesiin hatalı olduğunu belirterek Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulmasını istemiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, harici konut satışı sözleşmesi sırasında peşin ödenen paranın iadesi ile kalan miktar için düzenlenen emre yazılı senetlerin iptali ve iadesi istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 361 inci maddesinde; (1) Bölge Adliye Mahkemesi hukuk dairelerinden verilen temyizi kabil nihai kararlar ile hakem kararlarının iptali talebi üzerine verilen kararlara karşı tebliğ tarihinden itibaren iki hafta içinde temyiz yoluna başvurulabilir.
(2) Davada haklı çıkmış olan taraf da hukuki yararı bulunmak şartıyla temyiz yoluna başvurabilir.
2. 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun'un Temel İlkeler başlıklı 4 üncü maddesinin 5 inci fıkrasında "Tüketicinin yapmış olduğu işlemler nedeniyle kıymetli evrak niteliğinde sadece nama yazılı ve her bir taksit ödemesi için ayrı ayrı olacak şekilde senet düzenlenebilir. Bu fıkra hükümlerine aykırı olarak düzenlenen senetler tüketici yönünden geçersizdir." denilmektedir.
3. Değerlendirme
1. 5311 sayılı Kanunla değişik 2004 sayılı İcra İflas Kanunu'nun 364 üncü maddesinin 2 nci cümlesi göndermesi ile uygulanması gereken 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 361 inci maddesi uyarınca kural olarak istinaf yoluna başvurmayan taraf temyiz yoluna başvuramaz. Ancak hukuki yararının bulunması halinde temyiz yoluna başvurabilir. Bir başka deyişle, diğer tarafın istinaf başvurusu üzerine, Bölge Adliye Mahkemesi tarafından aleyhine hüküm kurulması halinde temyiz yoluna başvurabilecektir. Somut olayda, İlk Derece Mahkemesi kararı davalı Turkısh Bank A.Ş. vekiline tebliğ edilip sonrasında istinaf harcının tamamlanması hususunda muhtıra da tebliğ edilmiş olmasına rağmen süresinde istinaf harcını tamamlamadığı için istinaf etmemiş sayılmasına karar verildiğinden, bu durumda İlk Derece Mahkemesi kararı davalı Turkısh Bank A.Ş. yönünden kesinleşmiştir.
2. Davacı ile davalılardan Neo Yapı A.Ş. arasında imzalanan taşınmaz satış vaadi sözleşmesi resmi şekilde yapılmadığından geçersizdir. Geçersiz sözleşmeye istinaden de tarafların aldıklarını iadesi gerektiği, sözleşmeye konu senetlerin "emre yazılı senet" vasfında olduğu ve yukarıda yazılan madde hükmünde belirtildiği üzere senetlerin tüketici yönünden geçersiz olduğu, bu geçersizliğin senedi ciroyla devralan iyiniyetli olsun veya olmasın üçüncü kişileri de bağlayacağı, senetlerin davacı tüketici yönünden iptali gerektiği, senetler kambiyo senedi olması ve geçersizlik-iptal hususunun sadece davacı yönünden söz konusu olması sebebiyle senetlerin davacıya iadesi talebinin reddi gerektiği ancak davaya konu senetlerin davalı Neo A.Ş. ile yapılan taşınmaz satış vaadi sözleşmesine istinaden verildiği, diğer davalılar ile davacı arasında doğrudan bir ilişkinin olmadığı da nazara alınarak temyiz olunan kararın usul ve kanuna uygun olduğu anlaşılmakla, temyiz itirazlarının reddi ile kararın onanmasına karar vermek gerekmiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Davalı Turkısh Bank A.Ş. vekilinin temyiz dilekçesinin REDDİNE,
Kararı temyiz eden davacı ve davalı ...Ş. yönünden Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 Sayılı Kanun’un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Aşağıda yazılı bakiye temyiz harçlarının temyiz eden davalı ...Ş.'ye yükletilmesine,
Kararı temyiz eden davacı (harçtan muaf olduğundan) ve davalı ...Ş. peşin alınan temyiz harcının istek halinde iadesine,
07.03.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.