"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Konya Bölge Adliye Mahkemesi 1. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2023/226 E., 2023/532 K.
İLK DERECE MAHKEMESİ : Konya 7. Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2021/213 E., 2022/351 K.
Taraflar arasındaki Oda Üyeliğinin devam ettiğinin tespiti ve muarazanın giderilmesi davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davalı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun kabulü ile İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasına, yeniden esas hakkında davanın kabulüne karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili; müvekkilinin davalı birliğe üye olduğunu, davalı birliğin 28.07.2021 tarihli Yönetim Kurulu kararı ile ''davalı ... CİMER'e şikayet ettiği ve ticari defterler ile sır saklama yükümlülüğüne uymadığı'' gerekçesiyle müvekkilinin üyelikten çıkarılması yönünde karar alındığını, bu kararın 01.08.2021 tarihinde müvekkiline tebliğ edildiğini, müvekkilinin davalı ... CİMER'e şikayet etmediğini, kaldı ki üyelikten çıkarma sebepleri birlik tüzüğünde sınırlı şekilde sayılmış olup, bu sebepler arasında anılan gerekçenin yer olmadığını, CİMER'e birliği şikayet eden kişi müvekkilinin oğlu olmasına rağmen, üyeliğinin halen devam ettiğini, birlik yönetim kurulu üyelerinin kötü niyetli olarak müvekkilinin haklarını kullanmasına engel olduklarını, yönetim kurulunun vermiş olduğu bu kararın genel kurul tarafından da oylanmadığını, bu sebeple müvekkilinin üyelikten doğan hak ve yükümlülüklerinin çıkarılma kararı kesinleşinceye kadar yani genel kurulda bu çıkarılma kararı oylanıncaya kadar devam etmesi gerektiğini, oysa müvekkilinin üyelikten doğan haklarını kullanamadığını ileri sürerek; müvekkilinin üyelikten çıkarılma kararına karşı itirazların genel kurulda karara bağlanması ve bu kararın aleyhlerine olması halinde, açılacak iptal davasının sonuçlanıp kesinleşmesine kadar müvekkilinin üyelik ve üyelikten doğan haklarını kullanma hakkının devam ettiği, bu hususta davalı birlik ile müvekkili arasında yaşanan anlaşmazlığın giderilerek müvekkilinin birlik üyeliğinin devam ettiğinin tespiti ve muarazanın giderilmesine karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili; davacı ile ilgili yönetim kurulu karar başlığında her ne kadar '' üyelikten düşürme'' yazılmış ise de bu ifadenin sehven yazıldığını, tüzüğün 11. maddesine göre davacının üyelikten çıkarılması geçici ihraç olup ilk genel kurula kadar davacının üyeliği ve üyeliğe bağlı hak ve yükümlülüklerinin devam ettiğini, dolayısı ile üyeliğin tespitinin dava konusu edilmesinde hukuki yarar bulunmadıgını, davacının üyelikten doğan haklarını kullanamadığı iddiasının da doğru olmadığını savunarak, davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; davacının davalı meslek birliği üyesi iken 28.07.2021 tarihinde birlik üyeliğinden çıkarılmasına dair karar verildiği, davalı birlik kararında üyelikten düşürme şeklinde bir nitelendirme yapılmış ise de esasen bu kararın Üyelik Birliği Tüzüğü'nün 11. maddesi uyarınca '' üyelikten çıkarma'' işlemine dair olduğu, yine Tüzüğün 11. maddesinin devamında " Üyelikten çıkarılma birlik yönetim kurulu kararı ile geçici ihraç şeklinde olur. Üyenin hak ve yükümlülükleri çıkarılma kararı kesinleşinceye kadar devam eder. Çıkarılan üyenin durumu ilk genel kurulda görüşülerek karara bağlanır" şeklinde bir düzenlemenin yer aldığı, yönetim kurulunun 28.07.2021 tarihli çıkarma kararı henüz ilk genel kurulda görüşülmediğinden dava tarihi itibariyle üyeliğin hukuken devam ettiği, eldeki davada davacının birlik üyeliğinin devam ettiğinin tespiti bu surette muarazanın meni talep edilmekle öncelikle davacının bu talebinde hukuki yararının bulunup bulunmadığının irdelenmesi gerektiği, davacı tarafça dosyaya sunulan 30.07.2021 tarihli telefon mesaj suretine göre; davalı birlik tarafından, bu tarihte yönetim kurul kararı ile birlik üyeliği düşürüldüğünden tüm semt pazarlarındaki yerlerinin iptal edildiği yönünde davacıya bilgi mesajı gönderildiği, davalı tanığınca da mesaj içeriğinin doğrulandığı, bu durumda pazar yerinin iki hafta üst üste boş bırakılması vs. ile değil, açıkça üyeliğin düşürülmesi nedeniyle pazar yerlerinin iptal edildiği yazılı olduğundan davacının eldeki davayı açmakta hukuki yararının bulunduğu, davalı tanıklarının davacının evvelinde birlik yönetim kurulunda olduğunu, davacı kendisi yönetimde iken kura törenlerine dahil olmadan istediği pazar yerini istediği şekilde kullanır iken yönetim değişimi sonrası yönetim kurulu üyeleri dahil herkesin eşit olarak kuraya dahiline karar verildiği, böylece davacının bu imtiyazdan yoksun kaldığını, davacının kura ile kendisine isabet eden pazar yerlerini de beğenmediğini ve pazara çıkmadığını, bu davanın da bu sebeple ikame edildiğini bildirmiş iseler de; davalı birlik tarafından davacıya gönderilen mesaj içeriğinde açıkça birlik üyeliğinin düşürüldüğü gerekçesi ile pazar yerlerinin iptal edildiğine dair bir ihtarda bulunulduğu, bu surette davacının üyelik tespitini talep etmede hukuki yararının da bulunduğu gerekçesiyle, davacının davalı birlik üyeliğinin dava ve karar tarihi itibariyle devam ettiğinin tespiti suretiyle muarazanın giderilmesine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davalı vekili; davacının 28.07.2021 tarihli Yönetim Kurulu Kararı ile üyelikten çıkarıldığını, her ne kadar karar başlığında üyelikten düşürme yazılmış ise de bu ifadenin sehven yazıldığını, karar içeriğinde "oy birliği ile ihraç edilmiştir" şeklinde karar alınarak davacının üyelikten çıkarıldığını, Tüzüğün bu maddesi uyarınca, davacının üyelikten çıkarılmasının geçici ihraç olup ilk genel kurula kadar davacının üyeliği ve üyeliğe bağlı hak ve yükümlülüklerinin devam ettiğini, dolayısı ile üyeliğin tespitinin dava konusu edilmesinde bir hukuki yarar olmadığını, davacının üyelikten doğan haklarını kullanamadığı iddiasının tamamen mesnetsiz olduğunu, davacının bu iddiasına dayanak olarak kendisine pazar yeri kurası çektirilmediği iddia ettiğini, davacının muhacir pazarı için yapılan çekilişe kendisine bildirim yapılmasına rağmen katılmadığını, bu bildirime ilişkin belgelerin dava dosyasına sunulduğunu, davacının Yaka Pazarı için yapılan çekilişe katıldığını ve kendisine yer tahsis edildiğini, ancak davacının Tüzük gereği yasak olmasına rağmen kendisine kurada çıkan pazar yerini başkasına kiraladığını, bu usulsüzlüğün birlik tarafından öğrenilmesini müteakip davacıya yapılan pazar yeri tahsisinin iptal edildiğini, davacının birlik yetkililerine iftira attığını, ayrıca oğlu vasıtasıyla birliği mesnetsiz iddialarla CİMER'e şikayet ettiğini, bu sebeplerle davacının Tüzüğün 11 ve 17. maddeleri uyarınca üyelikten çıkarıldığını, davacının üyeliğinin Tüzüğün 11. maddesi uyarınca genel kurulun onayına kadar devam ettiğini, bu sebeple üyeliğin tespitinin dava konusu edilmesinde hukuki yarar olmadığını, davacının üyelikten kaynaklı tüm hak ve yetkilerinin de Tüzüğün 11. maddesi uyarınca genel kurulun onayına kadar devam ettiğini, davacının üyelik haklarının kullanılmasının engellemediğini, tüm haklarını diğer üyeler gibi kullandırdığını, mahkemece dinlenen davacı taraf tanıkları da dahil tüm tanıkların bu hususları teyid ettiklerini ileri sürerek; İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; somut olayda davacı tarafa üyelikten düşürüldüğü ( çıkarıldığı) ve semt pazarlarındaki yerlerinin iptal edildiğine ilişkin gönderilen 30.07.2021 tarihli mesaj dikkate alındığında davacının eldeki dava açmakta hukuki yararının olduğu, üyelikten çıkarılmaya Oda Tüzüğünün 11. Maddesi uyarınca genel kurul tarafından karar verileceği sabit olduğuna göre davacının dava tarihi itibariyle oda üyeliğinin devam ettiği sabit olup Mahkemenin buna ilişkin tespitinin yerinde olduğu, ancak davacının dava tarihi itibariyle oda üyeliğinin devam ettiğinin tespitine ve muarazanın bu şekilde giderilmesine karar verilmesi gerekirken "davacının karar tarihi itibariyle de üyeliğinin devam ettiğinin tespitine" karar verilmesinin yerinde olmadığı gerekçesiyle; davalı vekilinin istinaf başvurusunun kabulü ile İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasına, yeniden esas hakkında davacının davalı birlik üyeliğinin dava tarihi itibariyle devam ettiğinin tespitine, taraflar arasındaki muarazanın bu şekilde giderilmesine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalı vekili; istinaftaki sebeplerini tekrar ederek, kararın bozulmasını istemiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, oda üyeliğinin devam ettiğinin tespiti ve muarazanın giderilmesi istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) ''Tespit davası'' kenar başlıklı 106 ve 114 üncü maddeleri.
3. Değerlendirme
Dosyadaki bilgi ve belgelerden; davacı tarafa üyelikten düşürüldüğü ( çıkarıldığı) ve semt pazarlarındaki yerlerinin iptal edildiğine ilişkin gönderilen 30.07.2021 tarihli mesaj dikkate alındığında eldeki davayı açmakta hukuki yararının olduğu, üyelikten çıkarılmaya Oda Tüzüğünün 11. maddesine göre genel kurul tarafından karar verileceğinden davacının dava tarihi itibariyle oda üyeliğinin devam ettiği yönünde Bölge Adliye Mahkemesince kurulan hükümde isabetsizlik bulunmadığı anlaşılmakla davalı vekilinin temyiz itirazlarının reddi ile usul ve kanuna uygun bulunan kararın onanmasına karar vermek gerekmiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun'un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Aşağıda yazılı bakiye temyiz harcının temyiz edene yükletilmesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
25.04.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.