"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Ankara Bölge Adliye Mahkemesi 4. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2021/908 E., 2022/2772 K.
İLK DERECE MAHKEMESİ : Ankara 6. Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2018/599 E., 2020/619 K.
Taraflar arasındaki alacak davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kısmen kabul kısmen reddine karar verilmiştir.
Kararın taraf vekilleri tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince davacının istinaf başvurusunun esastan reddine, davalının istinaf başvurusunun kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı taraf vekillerince temyiz edilmekle; davalı vekili tarafından temyiz incelemesinin duruşmalı olarak yapılması istenmiş olup; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, 05.02.2024 tarihinde duruşma yapılmasına ve duruşma gününün taraflara davetiye ile bildirilmesine karar verilmiştir.
Belli edilen günde gelen davacı vekili Avukat ... ile davalı vekili Avukat ...'un sözlü açıklamaları dinlenildikten sonra işin incelenerek karara bağlanması için uygun görülen saat 14.00'te Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlenerek dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili; davalı ile Ankara İl Sağlık Müdürlüğü arasında imzalanan17.07.2006 tarihli protokolde tarafların maddi katkılarıyla birlikte inşa edilen hastanenin yapı kullanım izninin davalı tarafından alınacağını, hiçbir ücret talep edilmeksizin Ankara İl Sağlık Müdürlüğüne devredileceğini, davalının kullanılacak hastane binası için bir ücret talep etmeyeceğini, protokolün amacına uygun olarak kullanıldığı sürece sözleşmenin feshedilemeyeceği ve hak talebinde bulunulamayacağını, hastane binasının sağlık hizmeti dışında başka bir amaçla kullanılamayacağını, devredilemeyeceğini, özelleştirilemeyeceğini, isim değişikliği yapılamayacağını, iş bu protokolün imzalandığı tarihten itibaren 49 yıl geçerli olacağının imza altına alındığını, ancak davalının protokole rağmen hastane binasını 23.05.2016’da 2.551.593,92 TL karşılığında BR Emlak Otomotiv İnş. Tic. Ltd. Şti.’ye sattığını, yeni malikin Bakanlığa verdiği 22.12.2016 tarihli dilekçesinin kabul edilerek aylık KDV hariç yasal kullanım bedelinin 33.500,00 TL, yıllık kullanım bedelinin 402.000,00 TL+KDV, 3 yıllık değerinin 1.423.080,00 TL olarak belirlenip sözleşme yapıldığını, protokolün yapıldığı tarihten itibaren 49 yıl süre ile hastane amacına uygun olarak bedelsiz kullanımına devam edileceği halde davalının bina ve araziyi satması nedeniyle protokole aykırı davrandığını, kamu hizmetinin devamının sağlanması için yeni malike kira ödemeyi kabul etmek zorunda kaldıklarını, davalının idarenin zararını gidermekle yükümlü olduğunu ileri sürerek, fazlaya ilişkin hakları saklı kalmak kaydıyla 1.423.080,00 TL'nin ödeme tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte davalıdan tahsilini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili; ... ile arasında imzalanmış herhangi bir protokol veya sözleşme bulunmadığını, davacının aktif husumet ehliyetinin de olmadığını, İl Sağlık Müdürünün imzasına havi protokolün de geçersiz olduğunu, davanın zaman aşımına uğradığını, protokol hükümlerinde hastane binasının bulunduğu taşınmazın maliki olmasının kendisine sağladığı tasarruf ve devir hakkını kısıtlayıcı hiçbir hüküm bulunmadığını, hastane binasının başkasına devredilemeyeceği şeklindeki hükmün Ankara İl Sağlık Müdürlüğünün yükümlülükleri arasında olduğunu, bir başkasına devrettikleri taşınmaz üzerinde davacıya ya da bir başkasına hak ihdasının söz konusu olamayacağını, protokolde belirtildiği gibi gayrimenkulü kullandıkları sürece davacıdan ya da Ankara İl Sağlık Müdürlüğünden hiçbir bedel talep etmediklerini ve almadıklarını, dolayısıyla taşınmazın mülkiyeti vakıflarında bulunduğu sürece davacının taşınmazı bedelsiz olarak yıllarca kullandığını, vakıflarının gelir sağlayıcı faaliyette bulunurken iktisadi işletmesinin borç içine düştüğünü, borcun ödenememesi nedeniyle icra takibi riskine girdiğini, gayrimenkuldeki hissenin satışı ve buradan gelen tutarla borcun kapatıldığını ve vakfın bekasının sağlandığını, satış işleminin mecburiyet sonucu olduğunu, mülkiyet hakkını satış yoluyla devretmesini engelleyen bir hukuk normu olmadığı gibi protokol maddesinin de bulunmadığını, ‘kullanım bedeli protokolü’ başlıklı belgeye dayalı olarak ödendiği belirtilen tutarın fahiş olduğunu savunarak davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; taraflar arasında akdedilen 17.07.2006 tarihli protokol gereğince tarafların katkılarıyla inşa edilen hastanenin davacıya devredileceği, davalı tarafça herhangi bir hak ve ücret talep edilemeyeceğinin kararlaştırıldığı, ancak davalı tarafça hastane binasının dava dışı BR Emlak Otomotiv'e satıldığı, davacının dava dışı BR Emlak Otomotive kira ödemek zorunda kaldığı, davalının bu şekilde protokole aykırı davranarak davacının zararına sebebiyet verdiğinin tespit edildiği, denetime elverişli bilirkişi raporu gereğince davanın kısmen kabulüne, 881.698,22 TL asıl alacak 62.555,75 TL işlemiş faizi olmak üzere toplam 944.253,97 TL'nin davalıdan tahsiline, asıl alacağa dava tarihinden itibaren yasal faiz işletilmesine, fazlaya ilişkin talebin reddine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı, süresi içinde taraf vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuşlardır.
B. İstinaf Sebepleri
1. Davacı vekili; ayrıntılı olarak dönemleri ve miktarları da belirtilen toplam 1.582.021,39 TL ödeme yapıldığını, dava konusu kira bedellerinin ödenmeye de devam ettiğini, dava konusu talepleri gibi karar verilmesi gerekirken davanın kısmen kabulüne karar verildiğini, mahkemece gerek görülmesi haline güncel olan ödeme miktarlarının hesaplaması için dosyanın yeniden bilirkişiye gönderilmesini talep ettiklerini ileri sürerek; İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasına karar verilmesini talep etmiştir.
2. Davalı vekili; vakıflarının ayrı bir tüzel kişiliği olan Ankara 1. Bölge Kamu Hastaneleri Birliği Genel Sekreterliği ve davacı ... ile aralarında herhangi bir sözleşme veya protokol bulunmadığını, aktif husumet yokluğu nedeniyle davanın reddini, alacağın zaman aşımına uğradığını, protokolün Hasvak'ın yükümlülüklerini düzenleyen hükümlerin hiçbir yerinde, hastane binasının bulunduğu taşınmazın maliki olmasının kendisine sağladığı tasarruf ve devir hakkını kısıtlayıcı bir hüküm bulunmadığını, mülkiyet hakkından doğan tasarruf ve devir haklarını kullanmasının önünde engel olan hiçbir hükmün bulunmadığını, davacıya herhangi bir zararlarının bulunmadığını, vakfın gelir sağlayıcı faaliyette bulunurken iktisadi işletmesinin borç içine düştüğünü, borcun ödenememesi nedeniyle icra takibi riskine girdiğini, gayrimenkuldeki hissenin satışı ve buradan gelen tutarla borcun kapatıldığını, hiçbir şekilde kabul anlamına gelmemek kaydıyla kullanım bedeli protokolünde belirlenen aylık kira bedelinin çok fahiş olduğunu, yasal faiz hesaplanmasının kabul edilemeyeceğini ileri sürerek; İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasına karar verilmesini talep etmiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; her ne kadar davalının protokol hükümlerine uygun olarak hastane binasını ücretsiz olarak davacıya devrettiği ve mülkiyeti kendisinde iken davacı tarafından kullanıldığı sürece herhangi bir ücret talep etmediği sabit ise de, anılan protokolün" Süre" başlıklı 6 ncı maddesinde düzenlenen ''İş bu protokol imzalandığı tarihten itibaren 49 yıl geçerlidir'' hükmüne aykırı olarak, hastane binasını 23.05.2016 tarihinde BR Emlak Otomotiv İnş. Tic. Ltd. Şti.'ye satış yolu ile devretmek suretiyle protokol hükümlerinin ifasını imkansız hale getirmiş olması, taraflar arasında imzalanan protokolde davalının mülkiyet hakkını kısıtlayıcı bir hüküm bulunmaması ve hastane binasının başkasına devredilemeyeceğine dair yükümlülüğün Ankara Valiliği İl Sağlık Müdürlüğüne ait olmasının, davalının protokol hükümlerinin ifasını imkansız hale getirmesi nedeni ile davacının uğradığı zararın tahsiline engel teşkil etmemesi, tarafların serbest iradeleri ile düzenlemiş oldukları protokol hükümlerinin kendilerini bağlaması, hükme esas alınan bilirkişi raporundaki değerlendirmelerin yeterli, denetime ve somut olayın özelliklerine uygun olması ve ileri sürülen istinaf sebepleri dikkate alındığında, davacı tarafından, davalının dava tarihinden önce temerrüde düşürüldüğü iddia ve ispat edilmediğine göre işlemiş faize ilişkin bölümünün düzeltilmesine karar verilerek davacı vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine, davalının istinaf başvurusunun kısmen kabulü ile Ankara 6. Asliye Hukuk Mahkemesinin 01.12.2020 tarih ve 2018/599 E., 2020/619 K. sayılı kararının kaldırılmasına, davanın kısmen kabulü ile, 881.698,22 TL'nin dava tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte davalıdan tahsiline, fazlaya ilişkin talebin reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı, süresi içinde taraf vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
1. Davacı vekili; davalı tarafla kira bedellerinin ödenmesi hususunda defalarca yazışmalar yapıldığını, protokol kapsamında sulh komisyonu oluşturularak dava açmadan önce davalı tarafla dava konusu edim hakkında görüşmeler yapıldığını, dosya münderecatında olan 04.09.2018 tarihli tutanakta tarafların söz konusu ihtilafa ilişkin olarak görüşme yaptıklarını, anlaşamadıklarını, bunu da tutanağa bağladıklarını, dolayısıyla davalının temerrüte düştüğünün açık olduğunu ileri sürerek; kararın bozulmasına karar verilmesini talep etmiştir.
2. Davalı vekili; istinaf dilekçesinde bildirdiği itirazları tekrar ederek kararı temyiz etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, taraflar arasında imzalanan 17.07.2006 tarihli protokole aykırılık nedeni ile uğranılan zararın tahsili istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu'nun 26 ncı ve 117 nci maddeleri.
3. Değerlendirme
1. Taraflar arasında düzenlenen ''Protokol 2006'' başlıklı protokolün "Yükümlülükler ve Haklar" başlıklı 3 üncü maddesinin a bendinde ''... ve Ankara İl Sağlık Müdürlüğü'nün maddi katkıları ile birlikte inşa edilen HASVAK Gölbaşı Hastanesini yapı kullanma izni alındıktan sonra HASVAK, Ankara Valiliği İl Sağlık Müdürlüğüne herhangi bir ücret talep etmeksizin devredecektir.''; aynı maddenin b bendinde ''Hayırsever HASVAK Vakfı, Ankara Valiliği İl Sağlık Müdürlüğünden kullanılacak Hastane binası için herhangi bir ücret talep etmeyecektir.'' hükümleri düzenlenmiş olup anılan protokolün "Süre" başlıklı 6 ncı maddesinde düzenlenen ''İş bu protokol imzalandığı tarihten itibaren 49 yıl geçerlidir.'' şeklindedir.
2. Buna göre, temyizen incelenen karar, tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere, ödemenin davacı Bakanlık tarafından yapıldığının anlaşılmasına göre, taraf vekilleri tarafından ileri sürülen temyiz itirazlarının reddi ile kararın onanması gerekmektedir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle,
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun'un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
17.100,00 TL Yargıtay duruşması vekalet ücretinin davalıdan alınıp davacıya verilmesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
05.02.2024 tarihinde oybirliği ile karar verildi.