"İçtihat Metni"
İNCELENEN KARARIN
MAHKEMESİ : Ankara Bölge Adliye Mahkemesi 15. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2022/476 E., 2022/2629 K.
DAVA TARİHİ : 12.11.2020
KARAR : Davanın kabulü
İLK DERECE MAHKEMESİ : Ankara 1. Sulh Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2020/1184 E., 2021/1393 K.
Taraflar arasındaki kiralananın tahliyesi davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davalı Kampet A.Ş. aleyhine açılmış olan davanın tefrikine, davalı ...Ş. yönünden davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davalılar vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı taraflarca temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin ikinci fıkrası gereğince davalı ...Ş. vekilinin duruşma isteğinin mahiyetten reddine karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı; dava konusu akaryakıt istasyonunu 08.11.2010 düzenleme, 05.02.2011 başlangıç tarihli kira sözleşmesiyle 5 yıl süreliğine davalı ...ye kiraladığını, diğer davalı şirketinin ise alt kiracı olduğunu, 05.02.2016 tarihinde asıl sözleşmenin sona ermesine rağmen kiralananın tahliye edilmediğini, ilerleyen süreçte karşılıklı yazışmalarda davalı tarafça sözleşmenin sona erdiğinin ve 15.10.2016 tarihine kadar taşınmazın tahliye edileceğinin bildirildiğini, 19.10.2016 tarihinde düzenlenen ihtarnamede taşınmazın tahliyesinin bir kez daha talep edildiğini, TBK'nın belirsiz süreli kira sözleşmelerinde fesih bildirimini düzenleyen 328 inci ve 329 uncu maddelerine uygun olarak altı aylık kira döneminin sonu olan 04.02.2020 tarihi için üç aylık fesih bildirim süresine uyularak fesih beyanında bulunulduğunu ileri sürerek; kiralananın tahliyesini talep etmiştir.
II. CEVAP
1. Davalı ...Ş.; davanın görevsiz mahkemede açıldığını, taraflar arasında görülen Ankara 12. Sulh Hukuk Mahkemesinin 2020/940 E. sayılı dosyası nedeniyle derdestlik itirazı olduğunu, taraflar arasında geçerli olan 05.02.2011 başlangıç tarihli kira sözleşmesinin halen yürürlükte olduğunu, yasal bildirim sürelerine uygun ihbar olmadığından akdin yenilenmiş olması sebebiyle kiracılık sıfatının devam ettiğini savunarak, davanın reddini istemiştir.
2. Davalı Kampet A.Ş.; yetki, görev, derdestlik ve pasif husumet itirazında bulunarak, davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; taşınmaz üzerinde akaryakıt istasyonu, market, idari bina ve kafeterya bulunduğu, taşınmazın 2556,40 m² yüzölçümlü olduğu, toplam 220 m² kapalı alanlı market ve idari bina ile 567,29 m² kapalı alanlı kafeterya kısmının bulunduğu, diğer kısımların açık alan olduğu, bu hali ile taşınmazın niteliği itibari ile genel hükümlere tabi olduğu ve kira sözleşmesinin bitiminde sözleşmenin sona erdiğinin kabulü gerektiği, sözleşmenin sona ermesinden sonra davalı kiracı ile diğer davalı alt kiracının taşınmazı tahliye etmemesinin kira sözleşmesinin devamını sağlamayacağı, davacı tarafın her gönderdiği ihtarnamede kira sözleşmesinin devam etmemesi yönündeki iradesini karşı tarafa bildirdiği, bu hali ile süre sonunda sona eren kira sözleşmesi sebebi ile davalılardan kiracı TP Petrol şirketinin taşınmazdan tahliyesi gerektiği, diğer alt kiracı ile davacı arasında doğrudan kira sözleşmesi bulunmadığından alt kiracının yetki itirazının incelenmesi yönünde davanın tefriki gerektiği gerekçesiyle; davanın davalı ...Ş. yönünden kabulü ile davalının tahliyesine, davalı Kampet A.Ş. aleyhine açılmış olan davanın tefriki ile ayrı bir esasa kaydına karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı, süresi içinde davalılar vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
1. Davalı Kampet A.Ş. vekili; davacı tarafça feshi ihbar sürelerine uyulmadığı gibi davanın süresinde açılmadığını ileri sürerek; İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasını istemiştir.
2. Davalı ...Ş. vekili; TBK’nın 328 inci ve 329 uncu maddelerinde öngörülen hususlara ve sürelere riayet edilmeden gönderilen ihtarname ve açılan davanın usulsüz olduğunu ileri sürerek; İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasını istemiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; kiralananın hakim vasfının arsa niteliğinde açık alan olup genel hükümlere tabi olduğu, genel hükümlere tabi kira sözleşmelerinde kira süresinin sona ermesi halinde sözleşme süresinin belirsiz hale geleceği, davalı kiracıya 08.10.2019 tarihinde tebliğ edilen ihtarname ile kira sözleşmesinin yenilenmeyeceği hususu bildirildiğinden kira sözleşmesinin 05.02.2016 tarihinden itibaren süresiz olarak uzadığı, bu durumda TBK’nın 329 uncu maddesinde düzenlenen feshi ihbar sürelerine uyularak açılan davanın süresinde olduğu, Mahkemece kiralananın tahliyesine ve davalı Kampet Petrol Ürünleri Dağıtım Pazarlama ve Tic. A.Ş. aleyhine açılmış davanın tefrikine karar verilmesinde usul ve yasaya aykırı bir durum bulunmadığı gerekçesiyle, davalılar vekillerinin istinaf başvurularının ayrı ayrı esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı, süresi içinde taraf vekillerince temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
1. Davacı vekili; Bölge Adliye Mahkemesinin dava konusu kira sözleşmesinin belirsiz süreli kira sözleşmesine döndüğüne ilişkin tespitinin hatalı olduğunu, dava konusu kira sözleşmesinin genel hükümlere tabi belirli süreli bir kira sözleşmesi olduğunu ve davalı kiracı ile yapılan yazışmalarla kira sözleşmesinin uzatılmayacağı iradesini ortaya koyduğundan kira sözleşmesinin belirsiz süreli sözleşmeye dönüşmediğini, kira sözleşmesinde belirtilen sürenin sonunda sözleşemenin sona erdiği hususunun İlk Derece Mahkemesince doğru olarak tespit edildiğini ileri sürerek; Bölge Adliye Mahkemesi kararının bu yönden düzeltilerek onanmasını talep etmiştir.
2. Davalı Kampet A.Ş. vekili; Bölge Adliye Mahkemesinin kabulüne göre feshi ihbar süresine uyulmadığı gibi davanın da süresinde açılmadığını, hakkında yetki itirazı incelemesi yönünden tefrik kararı verilmeden önce dava şartı niteliğindeki görevsizlik, pasif husumet ve derdestlik itirazlarımız incelenerek davanın tüm yönleri ile reddine karar verilmesi gerektiğini ileri sürerek; kararın bozulmasını talep etmiştir.
3. Davalı ...Ş. vekili dilekçesinde; istinaf dilekçesinde bildirdiği sebepleri tekrar ederek, kararın bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, süre bitimi nedeni ile kiralananın tahliyesi istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
Bölge Adliye Mahkemelerinin duruşma yapmaksızın esas hakkında istinaf incelemesi yapmaları durumuna dair karar verme usulü 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 353/1-b-2 nci maddesinde düzenlenmiştir. Buna göre Bölge Adliye Mahkemesi; yargılamada eksiklik bulunmamakla beraber, kanunun olaya uygulanmasında hata edilip de yeniden yargılama yapılmasına ihtiyaç duyulmadığı veya kararın gerekçesinde hata edildiği durumlarda düzelterek yeniden esas hakkında karar verir. Bölge Adliye Mahkemesi kararlarında yer alması gereken hususlar ise aynı Kanun'un 359 uncu maddesinde belirtilmiş olup buna göre kararda; “Tarafların iddia ve savunmalarının özeti”, “İlk Derece Mahkemesi kararının özeti”, “İleri sürülen istinaf sebepleri” ve “Taraflar arasında uyuşmazlık konusu olan veya olmayan hususlarla bunlara ilişkin delillerin tartışması, ret ve üstün tutma sebepleri, sabit görülen vakıalarla bunlardan çıkarılan sonuç ve hukuki sebep” yer alması gereken zorunlu unsurlardır. Aynı maddenin 2 nci fıkrasında ise "Hükmün sonuç kısmında gerekçeye ait herhangi bir söz tekrar edilmeksizin, taleplerden her biri hakkında verilen hükümle taraflara yüklenen borç ve tanınan hakların, sıra numarası altında, açık, şüphe ve tereddüt uyandırmayacak şekilde gösterilmesi gereklidir" düzenlemesine yer verilmiştir.
3. Değerlendirme
1. Somut olayda; İlk Derece Mahkemesince kira sözleşmesinin bitiminde sözleşmenin sona erdiği kabul edilerek hüküm kurulmuş olmasına rağmen, Bölge Adliye Mahkemesince sözleşmenin belirsiz süreli sözleşmeye dönüştüğü ve feshi ihbar sürelerine uyularak açılan davanın süresinde olduğu kabul edildikten sonra davalılar vekillerinin istinaf başvurularının esastan reddine dair karar verilmesi usule aykırıdır. Diğer bir anlatımla, Bölge Adliye Mahkemesince, istinaf başvurusunun kısmen dahi olsa kabul edildiği durumlarda öncelikle İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasına karar verilmesi, ardından yeniden tüm talepler bakımından hüküm kurulması gerekmektedir.
2. O halde Bölge Adliye Mahkemesince, yukarıda yer verilen hükümler gözetilerek, davanın esası hakkında yeniden hüküm kurulması gerekirken, yazılı şekilde karar verilmesi hatalı olup, hükmün bu nedenle bozulması gerekmiştir.
3. Bozma nedenine göre, taraf vekillerinin sair temyiz itirazlarının incelenmesine şimdilik gerek görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle,
1. Temyiz olunan İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının ORTADAN KALDIRILMASINA,
2. İlk Derece Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
3. Bozma nedenine göre, taraf vekillerinin sair temyiz itirazlarının incelenmesine şimdilik yer olmadığına,
Peşin alınan temyiz karar harçlarının istek halinde temyiz edenlere iadesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, bozma kararının bir örneğinin kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
13.04.2023 tarihinde oy birliği ile karar verildi.