"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : ... Bölge Adliye Mahkemesi 49. Hukuk Dairesi
İLK DERECE MAHKEMESİ : ... ... 5. Sulh Hukuk Mahkemesi
Taraflar arasındaki muarazının giderilmesi ve menfi tespit davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın reddine karar verilmiştir.
Kararın davacı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı vekili tarafından duruşma istemli temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyize konu kararın niteliği gereği duruşma isteğinin reddine, temyiz dilekçesinin kabulü ile incelemenin dosya üzerinde yapılmasına karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı; davalı ile 01.09.2012 başlangıç tarihli ve 30 yıl süreli kira sözleşmesi düzenlediğini, sözleşmede kira bedellerinin davalı Vakfın iktisadi işletmesine ödeneceğinin hüküm altına alındığını, sözleşmeye uygun olarak kira bedelleri davalı Vakfın iktisadi işletmesine ödenmeye devam edilirken davalı Vakıf tarafından 29.12.2106 tarihli yazı ile Vakfa bağlı iktisadi işletmenin 31.12.2016 tarihi itibariyle kapanış kararı alındığı belirtilerek 01.01.2017 tarihinden itibaren kira bedellerinin Vakfa ödenmesinin bildirildiğini, bunun üzerine 2017 Ocak ayı kirasının 250.000 USD karşılığı 742.725,00 TL’den davalı Vakıf adına ödenecek % 20 stopaj tutarı 148.545,00 TL düşülerek 594.180,00 TL olarak ödendiğini, kira bedelinin bu şekilde ödenmesini müteakip davalı tarafından ihtarname keşide edilerek kira bedelinin eksik ödendiği ileri sürülerek eksik kira bedelinin ödenmemesi halinde kira sözleşmesinin feshedileceğinin ihtar edildiğini, tahliye davasına muhatap olmamak adına davalının talep ettiği ödemeyi ihtirazi kayıtla yaptığını ancak davalının bu talebi ile aylık kira bedelinin sözleşme ve Yasa hükümlerine aykırı şekilde stopaj tutarı kadar arttırılmış olduğunu, kira sözleşmesinde açıkça kiraların KDV ilavesi ile ödeneceğinin hüküm altına alındığını, ileride Vakfın ödeme yerini değiştirebileceği, bu nedenle doğacak gelir vergisi stopajının da kira bedeline ilave edilebileceğine ilişkin herhangi bir hüküm bulunmadığını ileri sürerek; taraflar arasındaki 01.08.2012 tarihli kira sözleşmesine göre 01.01.2017 tarihinden itibaren ödenen aylık kira bedellerinden kaynaklı Gelir Vergisi Stopajı ödeme yükümlülüğünün olmadığının tespitine karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı; kira sözleşmesinde kira bedelinin net olarak kiracı tarafından ödeneceğinin kararlaştırıldığını, davacı tarafından kira bedelinden stopaj kesintisi yapılarak ödenmesinin hukuken mümkün olmadığını savunarak davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; kira sözleşmesinde kararlaştırılan aylık kira bedellerinin net olup KDV tutarının kira bedeline ilave olarak kiracı tarafından ayrıca ödeneceğinin düzenlendiği, Gelir Vergisi Kanunu uyarınca yapılan bilirkişi incelemesi ve kira sözleşmesinin özel hükümleri göz önüne alındığından davacının stopaj ödeme yükümlülüğünün bulunmadığına yönelik iddialarının gerçeği yansıtmadığı gerekçesiyle, davanın reddine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı tarafından istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davacı; tarafların kira bedelinin doğrudan kiraya veren Vakıf yerine Vakfın iktisadi işletmesine ödenmesine özellikle karar verdiklerini, bunun nedeninin kira bedeline ilişkin KDV avantajından yararlanmak olduğunu, 01.01.2017 tarihinden itibaren kira bedellerinin Vakfa ödenmesi gerektiğinin bildirildiğini, ihtilafın kira bedelinin Vakfa ödenmesi halinde brüt tutarının hangi miktarda olması gerektiği noktasında toplandığını, davacının Vakfın iktisadi işletmesine ödediği aylık tutarın 742.725,00 TL kira bedeli + 133.690,50 TL % 18 KDV olmak üzere toplam 876.415,50 TL olduğunu, kiranın iktisadi işletme yerine Vakfa ödenmesi halinde, Vakıf, kurumlar vergisinden muaf olup gelir vergisi stopajına tabi olduğundan, bu durumda da Gelir Vergisi Kanunu'nun 94 üncü maddesi gereğince kiracının aylık kira bedelinden tevkifat yapması zorunluluğu doğduğunu, davalının talebinin kabulünün 742.725,00 TL üzerinden davalı Vakfın ödemesi gereken gelir vergisi stopajının davacı kiracıya yüklenmesi anlamına geleceğini, bu tutar herhangi bir şekilde indirim konusu yapılamayacağından, davacı açısından gider sayılacak aylık kira bedelinin 928.406,25 TL’ye çıkarılmış olması anlamına geleceğini ileri sürerek, kararın kaldırılmasını istemiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; taraflar arasında imzalanan kira sözleşmesinin 3.5 inci maddesinde " ... bu sözleşmede kararlaştırılan aylık kira bedelleri net olup KDV tutarı kira bedeline ilave olarak kiracı tarafından ayrıca olarak ödenecektir." hükmünün düzenlendiği, ayrıca Gelir Vergisi Kanununun 94 üncü maddesi 5.D bendi "Vakıflar ( mazbut vakıflar hariç) ve derneklere ait menkulleri kiralanması karşılığında bunlara yapılan kira ödemelerinden %20 oranında stopaj kesintisi yapılır" hükmü bulunduğu, stopaj ödeme yükümlüğünün davacıya ait olduğu, Mahkeme kararının usul ve esas yönünden hukuka uygun olduğu gerekçesiyle, istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davacı; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü sebepleri tekrar ederek, kararın bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, davacı kiracının, stopaj ödeme yükümlülüğü olup olmadığının tespiti ile bu konuda taraflar arasındaki muarazanın giderilmesi istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1.193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu'nun 70 inci maddesi, ... yeri kiralama işlemi nedeniyle gayrimenkul sermaye iradı elde edilen hallerde kazançların vergilendirilmesinde stopaj usulünü getirmiştir. Stopaj, kira bedelinden yasada belirtilen orandaki miktarın kiracı tarafından kiraya veren adına Vergi Dairesine ödenmesi gereken meblağdır. Stopajda yükümlü kiraya veren, sorumlu ise kiracıdır. Kiraya veren Kurumlar Vergisine tabi ise kira parası, kira bedeli +KDV olarak belirlenir.
2. Dairemizin 09.02.2017 tarihli ve 2017/1390 E., 2017/1046 K. sayılı ilamının ilgili kısmı “Kira ilişkisinin devamı sırasında sözleşmeye konu taşınmazın el değiştirmesi ile birlikte önceki malikin kurumlar vergisine tabi bir mükellef iken, satın alma ile birlikte yeni malikin kurumlar vergisine değil, gelir vergisine tabi olması halinde yeni malike ödenecek kira parası net kira bedeli ve onun stopajıdır. Bu durumda Mahkemece, yukarıda anlatılan ilkeler ışığında kiraya veren yönünden KDV yükümlülüğünün kalkarak stopaj yükümlülüğünün doğmuş olması dikkate alınarak ödenmesi gereken net kira bedeli tespit edilerek net kira bedeli+stopaj bedeli hesaplandıktan sonra sonucuna göre bir karar vermek gerekirken ” şeklindedir (Yargıtay (Kapatılan) 6. Hukuk Dairesinin 21.09.2016 tarihli ve 2016/7112 E., 2016/5337 K. sayılı ilamıda aynı yöndedir).
3. Değerlendirme
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararında; hukuki ilişkinin ve bu ilişki nedeniyle ortaya çıkan uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kurallarının doğru şekilde belirlendiği, kira sözleşmesinde kararlaştırılan kira bedelinin net olduğu, KDV tutarının kira bedeline ilave olarak kiracı tarafından ayrıca ödeneceğinin düzenlendiği, kiraya verenin davalı Vakıf olduğu ve kira bedellerinin kendisine ödenmesini istemesinin sözleşmeye aykırılık oluşturmayacağı, kiraya verenin gelir vergisine tabi olması nedeniyle ödenecek kira bedelinin net kira bedeli ve onun stopajı olduğu anlaşılmakla, davacının temyiz itirazlarının reddi ile usul ve kanuna uygun bulunan kararın onanmasına karar vermek gerekmiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeple;
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Aşağıda yazılı bakiye temyiz harcının temyiz edene yükletilmesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
10.10.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.