"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : ... Bölge Adliye Mahkemesi 3. Hukuk Dairesi
Taraflar arasındaki alacak davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın reddine karar verilmiştir.
Kararın davacı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili; davalı şirketin Ocak-Aralık 2016 dönemi mizan ve gelir tablosunun incelenmesi neticesinde 184.958,61 TL ... enerji payı , 29.735,15 TL faiz olmak üzere toplam 214.693,76 TL borcun en geç 09.02.2018 tarihine kadar ödenmesi gerektiğinin bildirildiğini, davalı şirketçe 09.02.2018 tarihinde 2.314,28 TL ana para ve 218,90 TL faiz yatırıldığını, kalanın muhasebe kayıtlarına alınan ancak faturalandırılmamış tüketimlerden kaynaklandığı gerekçesiyle yatırılmadığını, davalı şirketçe yatırılan
paranın gecikme faizine mahsup edilmesi neticesinde 184.958,61 TL ... enerji payı ve 09.02.2018 vade tarihinden 27.12.2018 dava tarihine kadar 3093 sayılı Kanun'un 5/c-3 yollamasıyla 6183 sayılı Kanun'da öngörülen gecikme zammı olarak 60.480,23 TL gecikme faizi olmak üzere toplam 245.438,84 TL borcu kaldığını ileri sürerek; söz konusu ... payı alacağının işleyecek faizi ile birlikte davalıdan tahsilini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili; zamanaşımı süresinin dolduğunu, faturalandırılmamış tüketimlerin vergi, fon ve payların tahakkuk edilmesi gereken aşamaya geçilmediğinden davacının talebinin haksız olduğunu, faiz talebinin kabul edilmediğini savunarak; davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; davadaki uyuşmazlığın çözümünün davalının teslim ettiği mal bedelinin tahakkuk tarihinin ay sonu mu yoksa fatura tarihi mi olduğu noktasına dayandığı, 3093 sayılı Kanun'un 4 üncü maddesinin c bendinde nihai tüketiciye elektrik enerjisi satışı yapan tüzel kişilerin iletim, dağıtım ve perakende satış hizmetlerine ilişkin bedeller hariç olmak üzere elektrik enerjisi satış bedelinin %2 si tutarındaki katkı payının faturalarında ayrıca gösterileceğinin düzenlendiği, 5 inci maddesinin c bendinde de nihai tüketiciye elektrik enerjisi satışı yapan lisans sahibi tüzel kişilerce, bu Kanun'un 4 üncü maddesinin (c) bendine göre hesaplanacak bedeller en geç tahakkuku takip eden ikinci ayın yirmibeşinde ... Radyo Televizyon Kurumunun göstereceği banka hesabına ödenir ve tahakkuk cetvelleri aynı süre içinde ... Radyo Televizyon Kurumuna gönderileceğinin düzenlendiği, hükme esas alınan ayrıntılı, gerekçeli, denetime elverişli bilirkişi raporunda davalı şirketin tüketicilerden alacağının tahakkuku diğer ifadeyle tahsil edilebilir hale gelmesi için fatura düzenlenmesi gerektiği, mal tesliminden önceden gerçekleştirilmesinin tek başına mal bedelinin tahakkuk ettiği anlamına gelmeyeceği, davalı şirketin düzenlediği faturada ... payını ayrıca göstermesi gerektiği ve bu nedenle aysonu itibariyle henüz faturalandırılmamış tutar üzerinden ... payı alacağı tahakkuk ettirilmesinin mümkün görünmediğinin mütalaa edildiği gerekçesiyle, davanın reddine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı, süresi içinde davacı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davacı vekili; hatalı olan, bilirkişi raporuna yapılan itirazların yeterince irdelenmediğini, başka bir heyetten rapor alınması talebinin reddedildiğini, bilirkişilerce teknik inceleme yerine hukuki değerlendirme yapıldığını, faturalanmış ve faturada ... payının gösterilmiş şekilde tahakkukun gerçekleşeceğinin tespitinin 3093 sayılı Kanun'un lafzına ve ruhuna aykırı olduğunu, zira muhasebe kayıtlarına alınan ancak faturalanmamış tüketimlerin de hesaplamaya dahil edilmesi gerektiğini, teslim ile tahakkukun gerçekleştiğini, teslimi takip eden ikinci ayın 25 inde ... paylarının kuruma ödenmesi ve tahakkuk cetvellerinin gönderilmesi gerektiğini, ... enerji payının ait olduğu dönemi belirlerken kullanılacak ölçütün Kanun tarafından açıkça tahakkuk olarak belirlenmiş olduğunu, muhasebe sistemleri yönünden mükellefiyetin doğumu, tarh tahakkuk gibi konularda uzmanlığı olan mali bilirkişilerin de katılımıyla farklı bir heyetten yeniden rapor aldırılması yönündeki taleplerinin Mahkemece reddedildiğini ileri sürerek, kararın kaldırılmasını talep etmiştir.
. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; davalı şirketin yaptığı satış bedeli üzerinden davacı kuruma %2 pay ödemesi gerektiğinin dosya kapsamı ile sabit olduğu, davalı şirketin tüketicilerden alacağının tahakkuku diğer bir ifadeyle tahsil edilebilir hale gelmesi için fatura düzenlenmesi gerektiği, mal tesliminin önceden gerçekleştirilmesinin tek başına mal bedelinin tahakkuk ettiği anlamına gelmeyeceği, davalı şirketin düzenlediği faturada ... payını ayrıca göstermesi gerektiği ve ay sonu itibariyle henüz faturulanmamış tutar üzerinden ... payı alacağı tahakkuk ettirilmesinin mümkün olmadığına dair tespitler içeren bilirkişi raporunun ayrıntılı, gerekçeli, dosyadaki bilgi, belgelerle uyumlu olduğu, anılan rapor doğrultusunda verilen davanın reddine ilişkin kararın usul ve yasaya uygun bulunduğu gerekçesiyle, davacı vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı, süresi içinde davacı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davacı vekili; istinaf dilekçesinde sunduğu nedenleri tekrar ederek, kararın bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, davalı şirket tarafından davacı kuruma vadesinde ödenmediği iddia edilen ... payının tahsiline yönelik alacak istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
3093 sayılı ... Radyo-Televizyon Kurumu Gelirleri Kanunu'nun (3093 sayılı Kanun) 4 ve 5 inci maddeleri.
3. Değerlendirme
3093 sayılı Kanun'un 4 üncü maddesinin (c) bendinde; "...iletim dağıtım perakende satış hizmetlerine ilişkin bedeller hariç olmak üzere elektrik enerjisi satış bedelinin %2'si tutarındaki payı faturalarında ayrıca gösterir ve bu kapsamdaki bedelleri ... Radyo Televizyon Kurumuna intikal ettirirler...."; 5 inci maddesinin (c) bendinde ise; "....bu Kanunun 4 üncü maddesinin (c) bendine göre hesaplanacak bedeller en geç tahakkuku takip eden ikinci ayın yirmibeşinde ... Radyo Televizyon Kurumunun göstereceği banka hesabına ödenir ve tahakkuk cetvelleri aynı süre içinde ... Radyo Televizyon Kurumuna gönderilir. Nihai tüketiciye elektrik enerjisi satışı yapan lisans sahibi tüzel kişiler üçer aylık dönem bilançoları kesinleştiğinde, o dönemin ödemeleri ile bilançoya göre ortaya çıkacak farklar müteakip ayın sonuna kadar taraflarca mutabakatı yapılarak tasfiye edilir..." hükmünü içerdiği, açıklanan bu hükümler birlikte değerlendirildiğinde, davalı şirketin düzenlediği faturalarda ... payının ayrıca gösterilmesi gerektiği, bu nedenle ay sonu itibariyle henüz faturalandırılmamış tutar üzerinden ... payı alacağı tahakkuk ettirilmesinin doğru olmadığı anlaşılmakla, davacı vekilinin temyiz itirazlarının reddi ile sulu ve kanuna uygun bulunan kararın onanmasına karar vermek gerekmiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
09.11.2023 tarihinde oy çokluğuyla karar verildi.
KARŞI OY
1. Dava, ... payının tahsili istemine ilişkindir.
2. Davacı Kurum, 21.12.2021 T. Kanun ile ilga edilen ve ancak olaya uygulanacak olan 3093 sayılı ... Kanunu’nun 5/1-c maddesinde yer alan;
“Nihai tüketiciye elektrik enerjisi satışı yapan lisans sahibi tüzel kişilerce, bu Kanunun 4 üncü maddesinin (c) bendine göre hesaplanacak bedeller en geç tahakkuku takip eden ikinci ayın yirmibeşinde ... Radyo-Televizyon Kurumunun göstereceği banka hesabına ödenir ve tahakkuk cetvelleri aynı süre içinde ... Radyo-Televizyon Kurumuna gönderilir.
Nihai tüketiciye elektrik enerjisi satışı yapan lisans sahibi tüzel kişiler üçer aylık dönem bilançoları kesinleştiğinde, o dönemin ödemeleri ile bilançoya göre ortaya çıkacak farklar müteakip ayın sonuna kadar taraflarca mutabakatı yapılarak tasfiye edilir.
Ödemelerin geciktirilmesi halinde, her geçen ay ve kesri için, nihai tüketiciye elektrik enerjisi satışı yapan lisans sahibi tüzel kişilere 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanunda öngörülen gecikme zammı oranında gecikme faizi uygulanır. Kurum alacağı 9/6/1932 tarihli ve 2004 sayılı İcra ve İflas Kanunu hükümlerince takip ve tahsil olunur” ile
Aynı Kanun ile ilga edilen, 4/1-c maddesinde yer alan;
“Nihai tüketiciye elektrik enerjisi satışı yapan lisans sahibi tüzel kişiler, iletim, dağıtım ve perakende satış hizmetlerine ilişkin bedeller hariç olmak üzere, elektrik enerjisi satış bedelinin (sanayi sicil belgesine sahip sanayi işletmelerine yapılan elektrik enerjisi satışı hariç) yüzde ikisi tutarındaki payı (Katma Değer Vergisi, diğer vergiler, fon ve paylar ile benzeri kesintiler hariç) faturalarında ayrıca gösterir ve bu kapsamdaki bedelleri ... Radyo-Televizyon Kurumuna intikal ettirirler”
Şeklindeki düzenlemeler birlikte düşünüldüğünde, davalı elektrik dağıtım şirketinin öncelikle %2 ... payını bu gelirin elde edileceği üçüncü kişilerin faturalarında ayrıca göstermesi ve bu bedelleri en geç tahakkuku takip eden ikinci ayın 25’inde ...’ye göndermesi, ayrıca üçer aylık bilanço yapması ve arada fark doğması halinde bu bedelleri de ödemesi gerektiği, 5/1-c uyarınca öngörülen takvimin geçirilmesi halinde ise ödemelere 6183 S. Kanune göre gecikme cezası uygulanması gerekmektedir.
3. TBK’nın 175. Maddesinde yer alan “Taraflardan biri, koşulun gerçekleşmesine dürüstlük kurallarına aykırı olarak engel olursa, koşul gerçekleşmiş sayılır.
Taraflardan biri, koşulun gerçekleşmesini dürüstlük kurallarına aykırı biçimde sağlarsa, koşul gerçekleşmemiş sayılır.”
Düzenlemesi uyarınca gerçekleşmesi koşula bağlı hukuki işlem bir taraf keyfi olarak engel olursa o şart gerçekleşmiş sayılır.
4. Vergi Usul Kanunu’nun 231/5. Maddesi uyarınca, tacirlerin faturalarını mal veya hizmetin teslim/yapım tarihinden itibaren en geç 7 gün içersinde tanzim edilmesi zorunluluğu bulunmaktadır.
Somut olayda davalı dağıtım şirketinin bir yandan faturaları geç tanzim edip, tahakkuku da geç yaptıktan ve buna bağlı olarak ... payını geç ödedikten sonra geriye dönüp, ben tahakkuktan itibaren yasal süre içerisinde ... payını ödedim savunması yapması dürüstlük kuralıyla bağdaşmaz. Ödeme tahakkuk yapılması şartına bağlı olmakla birlikte davalı tahakkuku geç yapması nedeniyle TBK’nın 175. Maddesi hükmü karşısında tahakkukun engeç fatura tanzim tarihinde yapılmış sayılması ve buna göre davacı lehine gecikme bedeline hüküm olunması gerektiğini düşündüğümden, davanın reddi kararını onayan sayın çoğunluk görüşüne katılmıyorum.