"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 3. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2023/3753 E., 2024/230 K.
İLK DERECE MAHKEMESİ : İstanbul 13. Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2023/85 E., 2023/257 K.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı, davacılar vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacılar vekili; müvekkillerinin murisi ....'nın 03.10.2014 tarihinde vefat ettiğini, muris ....'nın 03.07.1978 tarihinde Kağıthane Belediyesine o dönemin kayıtlarına göre İstanbul ili, ... İlçesi, ... Mahallesi, ... Sokağı, 39 Pafta, 3493 parselde kayıtlı taşınmaz için 8.880,00 TL ödeme yaptığını, bu ödeme ile belirtilen taşınmazın bedelinin %30'unun ödendiğini, davalı Belediyenin taşınmazın satışı için ihtarda bulunması üzerine daha önceden muris tarafından yatırılan bedelin mahsubu için başvuran davacıların bu isteminin kabul edilmediğini, bu nedenle davacıların satış bedeli olarak 469.000,00 TL'nin kararlaştırıldığı satış sözleşmesini imzalamak durumunda kaldıklarını, müvekkillerinin murisi tarafından taşınmazın değerinin %30'u dönemin mevzuatı uyarınca idareye ödenerek bu konuda hak iktisap edildiğinin açık olduğunu ileri sürerek; müvekkilleri tarafından mükerrer ödenen taşınmaz bedelinin rayiç değerinin şimdilik 140.700,00 TL'sinin dava tarihinden itibaren işleyecek faizi ile birlikte davalılardan müştereken ve müteselsilen tahsili ile davacılara miras payları oranında ödenmesine, mükerrer ödenen taşınmaz bedelinin dava tarihine uyarlanarak hüküm altına alınması taleplerinin kabul edilmemesi halinde 140.700,00 TL'nin 17.08.2018 tarihinden itibaren işleyecek en yüksek mevduat faizi ile birlikte davalılardan müştereken ve müteselsilen tahsili ile davacılara miras payları oranında ödenmesine karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
1. Davalı ... vekili; yapıldığı iddia edilen ödemenin üzerinden 45 yıl geçmesi nedeniyle alacağın zamanaşımına uğradığını, Belediyelerinin işlem dosyasında davacıların murisi .... tarafından 1978 tarihinde herhangi bir ödeme yapıldığına dair bir makbuz olmadığı gibi davacıların murisine o tarihte arsa satışı yapıldığına ilişkin herhangi bir belge de bulunmadığını, davacıların murisinin Belediyeye başvurarak 3493 parselin kendisine satılarak tapunun verilmesini istediğini, taşınmaz işlem dosyasındaki bilirkişi raporuna göre muris ....'nın Belediyeye dilekçe vererek 1 yıl içinde tekrar kendisine iade edilmek şartıyla 8.880,00 TL paranın Belediyenin emanet hesabına alınmasını talep ettiğini, davacıların murisine Belediye tarafından o tarihte herhangi bir taşınmaz satışı yapılmadığından iddia edilen 8.880,00 TL ödemenin emanet hesabına yatırılmış para olması nedeniyle bu paranın taşınmazın satış bedelinin %30'u olduğu yönündeki iddianın geçersiz olduğunu, 1978 tarihinde ödendiği iddia edilen paranın 4706 sayılı Kanun'a göre yapılan satıştan mahsup edilemeyeceğini savunarak, davanın reddini talep etmiştir.
2. Davalı ... Hazinesi, davaya cevap vermemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; davacıların murisi tarafından ödemenin Kağıthane Belediyesine yapıldığı, taşınmazın Belediye adına olduğu, bu nedenle davalılardan Maliye Hazinesine husumet yöneltilemeyeceği, davacıların murisi tarafından davalı Belediyeye yapılan ödemenin tarihi ile eldeki davanın açılma tarihi nazara alındığında yasal on yıllık zamanaşımı süresinin geçtiği gerekçesiyle; davanın davalı ...bakımından pasif husumet yokluğu nedeniyle, davalı ... bakımından zamanaşımı nedeniyle reddine karar verilmiş; karara karşı süresi içinde davacılar vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
IV. İSTİNAF
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; dava konusu ödemenin 1978 yılında davalı Belediyeye yapıldığı, davanın 09.03.2023 tarihinde açıldığı, sebepsiz zenginleşmeye ilişkin iki ve on yıllık sürelerin ödeme tarihinden itibaren dava tarihine kadar dolduğu, söz konusu bedelin davalı Belediyeye ödendiği, diğer davalı Hazineye aktarıldığına dair kayda rastlanmadığı gerekçesiyle, istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiş; karara karşı, süresi içinde davacılar vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Sebepleri
Davacılar vekili; müvekkilleri tarafından taşınmaz bedeli için mükerrer ödeme yapıldığının sabit olduğunu, müvekkillerinin murislerinin taşınmazın %30'una ilişkin ödeme yaptığı 1978 tarihinde davalıların sebepsiz zenginleşmesinin bulunmadığını, müvekkillerinin murisinin taşınmazın %30'una karşılık gelen bedeli ödediğini ve taşınmazı fiilen kullanmaya devam ettiğini, bu nedenle zamanaşımı süresinin işlemesinin mümkün olmadığını, taşınmazın tamamının bedelini aşan ödemeler yapıldığı tarihte davalıların sebepsiz zenginleşmeye başladıklarını, taşınmaz bedelinin %70'ine ilişkin ödemelerin 13.taksit ile bittiğini ve 13. taksitin ödenmesi ile birlikte taşınmaz bedelinin tamamının ödendiğini, davalıların 14. taksit ve devamında yapılan ödemelerle sebepsiz zenginleştiğini, bu nedenle taleplerinin zamanaşımına uğradığına ilişkin kararın hukuka aykırı olduğunu, önceki mevzuata göre Belediyeye ödenen paranın 775 sayılı Gecekondu Kanunu uyarınca kurulan Fona aktarıldığını, ...yönünden davanın pasif husumet yokluğu nedeniyle reddine karar verilmesinin usul ve kanuna aykırı bulunduğunu ileri sürerek, kararın bozulmasını istemiştir.
B. Değerlendirme ve Gerekçe
Uyuşmazlık, sebepsiz zenginleşmeye dayalı alacak istemine ilişkindir.
1. Temyiz olunan kararda belirtilen gerekçeye, özellikle davacıların murisi tarafından yatırılan bedelin davalı ... Hazinesine aktarıldığının ispatlanamadığının anlaşılmasına göre, davacılar vekilinin sair temyiz itirazlarının reddi gerekmiştir.
2. Sebepsiz zenginleşmede; davacının geri alma hakkının, buna karşın davalının geri verme borcunun doğması, bunların malvarlıklarının birbirinin zararına ve yararına olmak üzere karşılıklı yoksullaşma ve zenginleşmelerine bağlıdır. 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu'nun 82. maddesinde; sebepsiz zenginleşmeden doğan istem hakkının, hak sahibinin geri isteme hakkının olduğunu öğrendiği tarihten başlayarak iki yılın ve her halde zenginleşmenin gerçekleştiği tarihten başlayarak on yılın geçmesi ile zamanaşımına uğrayacağı düzenlenmiştir.
3. Somut olayda; davacıların murisi ....'nın 03.07.1978 yılında davalı Belediyeye İstanbul ili, ... İlçesi, ... Mahallesi, ... Sokağı, 39 Pafta, 3493 parselde kayıtlı taşınmaz için 8.880,00 TL ödeme yaptığı, dava konusu ... İlçesi, ... Mahallesi 8751 ada, 5 parsel sayılı 143,00 m² alanlı taşınmaz Hazine adına kayıtlı iken 4706 sayılı Kanun'a göre taşınmaz üzerinde yapısı bulunan hak sahiplerine satılmak üzere 13.12.2016 tarihinde Kağıthane Belediyesine devir ve tescil edildiği, bu taşınmazla ilgili olarak 31.07.2018 tarihli ve 617 sayılı Encümen Kararıyla satış kararı alındığı, taşınmazın 2018 yılında yapılan sözleşmeyle 469.000,00 TL bedelle davacılara satıldığı, davacıların hisselerine düşen tutar oranında bedelleri taksitle ödedikleri, taşınmazın tamamının bedelini aşan ödemeler yapıldığı tarihte davalı Belediyenin sebepsiz zenginleşmeye başladığı, dava tarihi itibariyle zamanaşımı süresinin dolmadığı anlaşılmıştır. Bu dıurumda İlk Derece Mahkemesince; davalı ... yönünden işin esasına girilmesine deliller incelenip değerlendirilerek doğacak sonuca uygun bir karar verilmesi gerekirken, eksik inceleme ve yanılgılı değerlendirme ile davanın reddine karar verilmiş olması doğru görülmemiş, bozmayı gerektirmiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1. Davacılar vekilinin sair temyiz itirazlarının REDDİNE,
2. Temyiz olunan, İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 373/1 maddesi uyarınca ORTADAN KALDIRILMASINA,
3. İlk Derece Mahkemesi kararının aynı Kanun'un 371. maddesi uyarınca davacılar yararına BOZULMASINA,
Peşin alınan temyiz harcının istek halinde temyiz eden davacılara iadesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,10.02.2025 tarihinde oybirliği ile karar verildi