"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2016/216 E., 2021/454 K.
Taraflar arasındaki menfi tespit davasında bozmaya uyularak yapılan yargılama sonunda, Mahkemece davanın kabulüne karar verilmiştir.
Mahkeme kararı davalı ... Gaz Tic.A.Ş. vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili; davalı ... tarafından Kavlaklı Belediyesi aleyhine 200.000,00 YTL bedelli akaryakıt ve madeni yağ veresiye fişlerine dayalı olarak 10.03.2008 tarihinde Kahramanmaraş 4. İcra Müdürlüğünün 2008/2862 E. sayılı dosyası ile ilamsız icra takibine geçildiğini, takibe dönemin Kavlaklı Belediye yetkilileri tarafından itiraz edilmeyerek kesinleştiğini, Kavlaklı Belediyesinin tüzel kişiliği kaldırılarak aktif ve pasifleri ile kendi bünyesine 5393 sayılı Kanunun 11 inci maddesi uyarınca Kahramanmaraş Büyükşehir Bedeliyesine katılmasının uygun görüldüğünü, bu karara paralel olarak sınır tespit kararı alındığını, Kavlaklı Belediyesinin kendisine katılırken bildirmesi zorunlu aktif ve pasiflerinde menfi tespit davasına konu edilen icra takibinin bildirilmediğini, borçlar hanesine alacaklının iddia ettiği alacak kaleminin yazılmadığını, söz konusu borç ile alakalı arşivlerinde herhangi bir kayıt, bilgi ve belge bulunmadığını, icra dosyasındaki alacağın bir kısmının davalı ...'e temlik edildiğini ileri sürerek, takibin durdurulması için ihtiyati tedbir kararı verilmesini, davalıya borçlu olmadığının tespitine, davalının haksız ve kötü niyetle takip açmış olması neden ile takip talebinde yazan 200.000,00 TL nin %20'si üzerinden kötü niyet tazminatına mahkum edilmesine, fazlaya ilişkin hakları saklı kalmak kaydıyla yargılama giderleri ve vekalet ücretinin karşı tarafa yüklenmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
1. Davalı ...; bahse konu takibin Kahramanmaraş 4. İcra Müdürlüğünün 2008/2862 E sayılı dosyası ile 10.03.2008 tarihinde takibe geçilerek ödeme emrinin borçlu Belediyeye 27.03.2008 tarihinde tebliğ edildiğini, 04.04.2008 tarihinde takibin kesinleştiğini, borçlu tarafından takibe karşı herhangi bir itirazda bulunulmadığını, bugüne kadar da borçlu olunmadığına dair menfi tespit, istirdat veya herhangi bir davanın açılmadığını, resmi ve hukuki icra dosyasına güvenerek dosya alacaklısı ... Kollektif Şti'nden 07.05.2009 tarihinde Kahramanmaraş 3. Noterliğinin 8316 yevmiye numaralı temlikname sözleşmesi ile Kahramanmaraş 4. İcra Müdürlüğündeki 2008/2862 E sayılı dosyayı ferileri ile birlikte temlik aldığını, temliknamenin icra dosyasına ibraz edildiğini, İçişleri Bakanlığının 2008/10664 sayılı 27.12.2008 tarihli Resmi Gazetede yayınlanan sınır tespiti kararı ile dosya borçlusu Kavlaklı Belediyesinin davacı ... Belediyesine katıldığını, bahse konu karar ile birlikte dosya borçlusu Kavlaklı Belediyesinin aktif ve pasiflerinin Kahramanmaraş Belediyesine geçtiğini, borçtan Kahramanmaraş Belediyesinin sorumlu olduğunu, iki kamu tüzel kişiliği arasındaki oluşan hata ve ihmallerin kendisine mal edilmeye çalışıldığını, ortada bir borç olduğunu, davacının dürüstlük kurallarına aykırı davrandığını belirterek davanın reddini, davacının %20'den aşağı olmamak üzere tazminat ödemesini, dosyadaki tedbirlerin kaldırılmasını, mahkeme masrafları ve vekalet ücretinin karşı tarafa yüklenmesini istemiştir.
2. Diğer davalılar cevap dilekçesi sunmamışlardır.
III. MAHKEME KARARI
Mahkemenin 22.05.2014 tarihli ve 2013/623 E., 2014/340 K. sayılı kararı ile; Kahramanmaraş Büyükşehir Belediyesine aktarılmasına karar verilen Kavlaklı Belediyesinin takibe dayanak icra dosyasından dolayı kesinleşen borcunun da Kahramanmaraş Büyükşehir Belediyesine aktarıldığı, buna göre Kavlaklı Belediyesinden borçlarının ve alacaklıların Kahramanmaraş Büyükşehir Belediyesine aktarıldığı gerekçesiyle, davanın reddine karar verilmiştir.
IV. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Bozma Kararı
1. Mahkeme kararına karşı, süresi içinde davacı ... davalılardan ... temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Yargıtay (Kapatılan) 13. Hukuk Dairesinin 2015/680 E. 2016/1040 K. sayılı ilamıyla; İçişleri Bakanlığının kararı ile Kavlaklı Belediyesinin aktif ve pasifiyle davacı Belediyeye aktarıldığı, icra takibinin kesinleştiği, borçtan davacının sorumlu olduğu gerekçesi ile davanın reddedildiği, davacının devredilen Belediyeden aldıkları belgeler arasında takip konusu alacağa ilişkin belge ve bilgi olmadığını ileri sürdüğü, menfi tespit davasının amacının hukuki ilişkinin veya hakkın mevcut olup olmadığının belirlenmesi olduğu, davacı gerçekte olmayan bir alacağı ödememek için menfi tespit davası açabieceği, icra takibinin şeklen kesinleşmesinin sonuca etkili olmadığı gerekçesiyle Mahkemece işin esası incelenerek sonuca uygun bir karar verilmesi gerektiğinden karar bozulmuş olup, tarafların diğer temyiz itirazlarının incelenmesine yer olmadığına karar verilmiştir.
B. Mahkemece Bozmaya Uyularak Verilen Karar
Mahkemenin ilam başlığında tarih ve sayısı belirtilen kararıyla, davalılardan ... ve sahibi ...'ün diğer davalı ...'e ondan ise ... San. ve Tic. A.Ş. 'ye alacağın temliki yolu ile temlik edilen alacağa ilişkin menfi tespit davası niteliğinde olduğu, davacı borçlu Belediyenin alacağı inkar etmesi nedeniyle mezkur Yargıtay HGK kararında da belirtildiği üzere menfi tespit davalarında ispat yükünün davalı alacaklıda olduğu, dosyada alınan ilk raporda herhangi bir ticari defter sunulamadığı, ek rapor ve 2. ek raporda ticari defterlerin sunulmuş olduğu, her ne kadar " 2007 yılı ticari defterlerinde iki adet kayıt ile tespit edilebilen toplam 36.530,07 TL tutarında petrol ürünü ve 286524 seri nolu 31.07.2008 tarihli fatura ile davalı tarafından ispat edilen 6.143,88 TL tutarındaki petrol ürününün davalı Şirket tarafından Kavlaklı Belediyesine verilmiş olduğunun tespit edildiğine.." ilişkin rapor tanzim edilse de 04.12.2017 tarihli bilirkişi ek raporunda ticari defter kapanış tasdiklerinin bulunmadığı, usülüne uygun tutulmayan ticari defterlerin sahibi lehine delil teşkil etmeyeceği, ayrıca işin niteliği gereği işin ticari bir iş olmaması ve davacı Belediyenin de tacir sıfatı bulunmaması nedeniyle davalı adına olan ticari defterlerin kendi lehine delil olamayacağı, dosyada dinlenen tanıklar her ne kadar önceki Kavlaklı Belediyesi ile davalı ... arasındaki akaryakıt alım satım ilişkisine yönelik beyanda bulunmuşlarsa da bakiye borcun olup olmadığı ve/veya borcun miktarı bakımından tanık beyanın dinlenemeyeceği, Gelir İdaresi Başkanlığı'na yazılan yazıya Hazine ve Maliye Bakanlığı'nın 31.07.2018 tarihli verdiği cevapta "Vergi Denetmeni Mustafa Güler tarafından tanzim olunan 19.12.2006 tarih ve VDENY2006 IV 014 / 87 sayılı yazı ekinde bulunan ... nezdinde 19.12.2006 tarihinde yapılan fiili sayım sonuçlarını gösteren fiili sayım tutanağı, ekleri ve 19.12.2006 tarihinde yapılan fiili sayım sonuçlarını gösteren fiili sayım tutanağı, ekleri ve 19.12.2006 tarih ve 1 / 1 cilt / sıra nolu yoklama fişi yazımız ekinde gönderilmiş olup, Grup Başkanlığında ... Kollektif Şirketine ait herhangi bir irsaliye bulunmamaktadır.” şeklinde belirtildiği, fiili döküm tutanağındaki 40.000 litre motorin ve 95 oktan 7.500 litre benzinin verildiğine dair Hazine ve Maliye Bakanlığı'nın 31.07.2018 tarihli verdiği cevaba göre inceleme tutanağında irsaliye şeklinde düzenlenmiş bir belgenin mevcut olmadığının bildirilmiş olduğu, dolayısıyla fiili envanter tutanağındaki tutarların davalının Kavlaklı Belediyesine göndermiş olduğu petrol ve petrol ürünlerine ilişkin olduğuna dair resmi bir kayda ulaşılamadığı şeklinde sunulan 2. ek rapor doğrultusunda dosyaya sunulan fiili döküm tutanağının davalıların alacağını ispatlayamadığı, sonuç olarak davalıların davacı Belediyeye karşı alacaklı olduklarını kesin bir şekilde ispatlayamadıkları gerekçesiyle davanın kabulüne, Kahramanmaraş 4. İcra Dairesinin 2013/5381 (eski 2008/2862 E.) sayılı dosyasında davacının borçlu olmadığının tespitine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuran
Mahkemenin yukarıda belirtilen kararına karşı, süresi içinde davalı ... Gaz San. ve Tic. A.Ş. temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalı ... Gaz San ve Tic. A.Ş. vekili; gerekçeli kararda başvurulacak kanun yolunun yanlış gösterildiğini, tanık beyanlarının değerlendirilmediğini, lağvedilen kurumun ya da bu kurumun kendisine katıldığı davacının eksik ya da hatalı kayıt tutmasının sorumluluğunun kendisine yüklenemeyeceğini, buna göre davacı yanın açacağı her menfi tespit davasının davacı lehine sonuçlanmasının sonucu ortaya çıkacağını, mahkemece yeterli ve gerekli inceleme yapılmadığını ileri sürerek; kararın bozulmasına karar verilmesini talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, icra takibine dayalı menfi tespit istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
2004 sayılı İcra ve İflâs Kanunu’nun (İİK) 72 nci maddesi.
3. Değerlendirme
1. Kahramanmaraş 4. İcra Müdürlüğünün 10.03.2008 tarihli ve 2008/2862 E. sayılı dosyasının incelenmesinde; alacaklısının ..., borçlusunun Kavlaklı Belediye Başkanlığı olduğu, 200.000,00 TL alacağın tahsili amacıyla ilamsız takip başlatıldığı, takibin işlemden kaldırılması nedeni ile yenileme talebi ile 2013/5831 E sayılı numarayı aldığı anlaşılmıştır. İcra dosyası sırasıyla davalı ...'e 07.09.2005 tarihinde, ...'den de davalı ... Gaz San. ve Tic. A.Ş.'ye 02.05.2016 tarihinde temlik edilmiştir. 26.12.2008 tarihinde borçlu Kavlaklı Belediyesi İç İşleri Bakanlığının kararı ile aktifi ve pasifiyle, davacı ... Belediyesine katılmıştır.
2. Mahkemece borç ispat edilemediğinden davacının menfi tespit talebinin kabulüne karar verilmişse de, borca dayanak olarak gösterilen veresiye fişlerinin Mahkemece yeterince incelenmediği anlaşılmıştır. Mahkemece tanık olarak dinlenen ... Mahkeme önündeki beyanında "Ben Kavlaklı Belediyesinde 1997 yılında memur olarak çalışmaya başladım, hatırladığım kadarı ile belediye araçları için kısa bir süre ... Petrolden benzin ve mazot alınmış idi, dedi. Lüzumu üzerine dosya içerisinde bulunan veresiye fişleri gösterilerek soruldu: üzerinden uzunca bir zaman geçtiği için bu veresiye fişlerini hatırlamıyorum, ayrıca 23/05/2005 tarihli veresiye fişindeki teslim alan kısmındaki imza tarafıma ait değildir. Ben yukarıda söylediğim gibi ... Petrolden belediye araçları için benzin ve mazot alındığını hatırlıyorum ancak bunların bedeli peşin olarak mı ödeniyor idi yoksa bana göstermiş olduğunuz fişlerdeki gibi veresiye olarak mı ödeniyordu bu konuda bilgi sahibi değilim, ben belediye de bekçi olarak çalışmakta idim, halen de büyükşehir belediye başkanlığında görevime devam ediyorum." şeklinde beyanda bulunduğu; tanık ...'nun ise " Benim davalı taraf ile bir akrabalığım yoktur, ben 2004 yılından 2009 yılına kadar Kavlaklı Belediyesinde işçi olarak çalışmış idim, o dönemde hatırladığım kadarı ile belediye araçları için bana söylemiş olduğunuz ... petrolden benzin ve mazot alınmakta idi, bende bir süre kavlaklı belediyesine ait olan fırının aracı için bu petrol ofisinden benzin ve mazot aldığımı hatırlıyorum ancak ödemeleri peşin mi yapıyorduk yoksa veresiye olarak mı düzenliyorduk onu hatırlamamaktayım dedi. Dosya içerisinde mevcut veresiye fişlerinden 16/02/2005 ve 28/05/2005 tarihli olanlar gösterildi soruldu: bu fişleri tam olarak hatırlamamakla beraber beyanımda belirttiğim gibi ismi geçen petrolden benzin ve mazot almakta olduğumuzu hatırlıyorum." şeklinde beyanda bulunduğu; tanık ...'nin de " Ben Kavlaklı Belediyesinde 1994-1999 ve 2004-2009 tarihleri arasında muhasebeci olarak çalıştım, halende Büyükşehir Belediyesinde ulaşım hizmetlerinde kalem personeli olarak görevime devam etmekteyim, belediye araçları için 2004-2005-2006 yıllarında hatırladığım kadarı ile gölcü petrolden benzin mazot vb. alınmakta idi, bu işlem Belediyenin her zaman peşin para temin etmesi mümkün olmadığından veresiye usul ile gerçekleşmekte idi, belediye aracı ile gitmeniz halinde gölcü petrol benzin, mazot yahut yağ ihtiyacı var ise giden arabanın bu ihtiyacını karşılıyor idi, karşılığında veresiye fişleri düzenlenmekte idi, gölcü petrol bu veresiye fişlerini ay başında bize ibraz ettiğinde bizde ödemesini yapıyor idik, her benzin ve mazot alımı belediye başkanının talimatı ile olmuyor idi, yukarıda dediğim gibi belediye şoförleri ihtiyaç olduğunda ve belediye aracı ile gittiklerinde kendilerine benzin ve mazot veriliyor idi, dosya içerisinde mevcut veresiye fişleri gösterilerek soruldu: veresiye fişlerinden benim imzam olan 2 tanesi ile 3527, 6192, 9343, 3571, 9775, 1825, 7611 numaralı olanlar hatırladığım kadarı ile belediyeye ait araçlar idi, diğerleri hatırladığım kadarı ile belediyeye ait araçlar değil idi, duruşma salonunda bulunan diğer tanıklar gösterilerek soruldu: huzurda bulunan tanıklardan ... hatırladığım kadarı ile belediyede idari olarak şoförlük görevini de yürütmekte idi, diğer tanık ...'nun ise şoförlük yaptığını hatırlamıyorum, davalı vekilinin talebi üzerine soruldu: 01/09/2006 tarihli belgede ki imza tarafıma aittir, belge içeriği doğrudur." şeklinde beyanda bulunduğu görülmüştür. Eski Belediye Başkanı olan tanık ...'nin ise "Benim davalı ile bir akrabalığım yoktur, ancak kendisini daha önce alış veriş yapmış olmam sebebi ile tanırım, 1994-1999 ve 2004-2009 yılları arasında kavlaklı belediye başkanı olarak görev yaptım, görev yaptığım 1994-1999 ve 2004-2009 yılları arasında belediyeye ait tüm araçların yakıt ihtiyacını ... Petrol yani ... kolektif şirketinden karşıladık, hatırladığım kadarı ile 1994-1999 arasında doğan borcumuzu tamamen ödeyemedik, ben 1999 yılında seçimi kaybedince davalıya borçlu olarak kaldığımızı hatırlıyorum, 2004-2009 yılları arasında da yakıt almaya devam ettik, bu dönemden de borcumuz kaldı, davalı şirket ile yakıt alış verişimiz şu şekilde oluyordu, ben yahut belediyenin muhasebecisi yakıt almadan önce yakıt alacak görevliye kaç litre yakıt alacağını gösteren bir fiş imzalayıp veriyorduk, görevli araç ve bu fiş ile birlikte şirkete gidiyordu ibrazı karşılığında yakıtı alıyordu, daha sonra ay sonunda davalı şirket yetkilisi toplanan fişlerin bedeline göre bizden parasını alıyordu, genelde kısmi ödeme yapıyorduk, lüzumu üzerine dosya içerisinde mevcut veresiye fişleri gösterilerek tanıktan soruldu: bana göstermiş olduğunuz tüm fişler belediyemizin yukarıda açıkladığım gibi davalıdan belediye araçları ile alakalı olarak aldığı yakıtlara ilişkindir, yine tutanaklarda ismi geçen şahıslarda belediyede şoför ve başka görevlerle çalışan kimselerdir, fişlerdeki araç plakaları belediyemizin kullandığı araçlara aittir." şeklinde beyanda bulunduğu anlaşılmıştır.
3. Buna göre, Mahkemece öncelikle veresiye fişleri üzerindeki yazı ve imzalar incelenerek; veresiye fişleri üzerinde imzası ve yazısı bulunanların, Belediyede benzin almaya yetkili personel olup olmadıkları, imzaların kendilerine ait olup olmadığı, yakıt alınan araç plakalarının Belediyeye ait olup olmadığı hususları araştırılarak, yukarıda açıklandığı üzere tanık "..."nin veresiye fişlerinden benim imzam olan 2 tanesi ile 3527, 6192, 9343, 3571, 9775, 1825, 7611 numaralı olanlar ... Belediyeye ait araçlar idi. "beyanı ile tanık Belediye Başkanının .. fişler Belediyemizin yukarıda açıklandığı gibi davalıdan Belediye araçları ile alakalı olarak aldığı yakıtlara ilişkindir, yine tutanaklarda ismi geçen şahıslarda Belediyede şoför ve başka görevlerde çalışan kimselerdir, fişlerdeki araç plakaları Belediyemizin kullandığı araçlara aittir." beyanının ve tanık ifadelerinin de dikkate alınarak sonucuna göre bir karar verilmesi gerekirken, yazılı şekilde eksik inceleme ile karar verilmesi doğru görülmemiş bozmayı gerektirmiştir.
4. Bozma nedenine göre, davalı ... Gaz Tic. A.Ş. vekilinin sair temyiz itirazlarının incelenmesine şimdilik gerek görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle,
1. Temyiz olunan Mahkeme kararının 1086 sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu'nun (1086 sayılı Kanun) 428 inci maddesi gereğince davalı yararına BOZULMASINA,
2. Davalı ... Gaz Tic. A.Ş.'nin sair temyiz itirazlarının incelenmesine yer olmadığına,
Peşin alınan temyiz harcının istek halinde temyiz edene iadesine,
6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun Geçici 3 üncü maddesi atfıyla 1086 sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu'nun 440 ıncı maddesi gereğince kararın tebliginden itibaren 15 günlük süre içerisinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere,
15.10.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.