"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2022/213 E., 2022/332 K.
Taraflar arasındaki alacak davasından dolayı yapılan yargılama sonunda, Mahkemece bozmaya uyularak davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Kararın taraf vekillerince temyiz edilmesi üzerine, Dairece Mahkeme Kararının düzeltilerek onanmasına karar verilmiştir.
Taraf vekillerince Dairece verilen kararın düzeltilmesi istenilmiş olmakla; kesinlik, süre ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, karar düzeltme dilekçelerinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili; ... Emniyet Genel Müdürlüğü envanterinde bulunan helikopterde davalı ile yapılan 01.02.2001 tarihli hafif tip helikopter alım sözleşmesine istinaden garanti süresi devam etmekte iken motor arızası olduğunu, arızanın devam etmesi üzerine helikopterin AOG (helikopter gayri faal yerde) durumuna düştüğünü, motorun 18.02.2010 tarihinde yurt dışına çıkış yaptığını ve 19.04.2010 tarihinde geri dönüş işlemlerinin gerçekleştiğinin İdareye bildirildiğini, helikopterin 30.04.2010 tarihinde işlemleri tamamlanarak faal hale getirildiğini ve AOG durumunun kaldırıldığını, helikopterin AOG durumuna düştüğü tarih ile AOG durumunun kaldırıldığı tarih arasındaki 20 günlük cezasız süre hariç 65 günlük gecikme ile motorun teslim edilmesi ve helikopterin faal edilmesi sonrası geç teslimattan doğan farkın binde üç oranında hesaplanan gecikme cezasının 374.898,23 USD olduğunu, ödenmesi için yüklenici firmaya 10.11.2010 tarihinde yazı yazıldığını, ancak ödeme yapılmadığını ileri sürerek, fazlaya ilişkin haklar saklı kalarak 374.898,23 USD'nin temerrüt tarihinden itibaren kamu bankalarınca 1 yıl vadeli USD cinsinden dövize uygulanan en yüksek faizi ile birlikte davalıdan tahsilini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili; son hava aracının teslim tarihinden itibaren 5 yıllık zamanaşımı süresinin dolduğunu savunarak, davanın zamanaşımından ve esastan reddini istemiştir.
III. MAHKEME KARARI
Mahkemenin 01.03.2016 tarihli ve 2016/11 E., 2016/92 K. sayılı kararıyla; Emniyet Genel Müdürlüğünün 10.11.2010 tarihli gecikme cezası başlıklı yazısı ekinde bulunan bilgi notu ve dosya kapsamındaki diğer evraktan helikopter bedelinin 1.922.555 USD olduğu, bilirkişilerce tespit edilen 34 günlük gecikme süresi itibariyle helikopter bedelinin %0,3 (binde üç) oranında günlük gecikme cezası uygulandığında davacının davalıdan talep edebileceği cezai şartın 196.100,61 USD olduğu gerekçesiyle, davanın kısmen kabulüne, 196.100,61 USD'nin 10.11.2010 tarihinden itibaren kamu bankalarınca döviz cinsinden mevduata uygulanan en yüksek faiz ile birlikte davalıdan alınarak davacıya verilmesine, davacının fazlaya ilişkin talebinin reddine karar verilmiştir.
IV. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Birinci Bozma Kararı
1. Mahkeme kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri temyiz isteminde bulunmuşlardır.
2. Yargıtay (Kapatılan) 13. Hukuk Dairesinin 28.02.2018 tarihli ve 2016/18833 E., 2018/2623 K. sayılı ilamıyla; davalının zamanaşımı def’i hususunda olumlu veya olumsuz bir karar verilmediği gerekçesiyle, karar bozulmuştur.
B. İkinci Bozma Kararı
1. Bozmaya uyan Mahkemece verilen 12.12.2019 tarihli ve 2018/655 E. 2019/279 K. sayılı kararla; sözleşme tarihinin 01.02.2001 olduğu, bu durumda10 yıllık genel zamanaşımı süresinin dolduğu gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
2.Mahkeme kararına karşı süresi içinde davacı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
3. Yargıtay (Kapatılan) 13. Hukuk Dairesinin 14.12.2021 tarihli 2020/11943 E., 2021/13002 K. sayılı kararla; Mahkemece, dava tarihinde henüz zamanaşımı süresinin dolmadığı dikkate alınarak, davanın esasına girilip yapılacak yargılama sonucunda hasıl olacak sonuç neticesinde bir karar verilmesi ve UYAP üzerinden gerekçeli karar ve ek karar başlığı altında iki ayrı gerekçeli karar ve iki ayrı gerekçe oluşturularak hukuki güvenlik ilkesinin zedelenmesinin usul ve yasaya aykırı olduğu gerekçesiyle karar bozulmuştur.
C. Mahkemece Bozmaya Uyularak Verilen Karar
Mahkemenin ilam başlığında tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; bilirkişilerce tespit edilen 34 günlük gecikme süresi itibariyle helikopter bedelinin %0,3 (binde üç) oranında günlük gecikme cezası uygulandığında davacının davalıdan talep edebileceği cezai şartın 196.100,61 USD olduğu hesaplanmış olduğu gerekçesiyle, davanın kısmen kabulüne, 196.100,61 USD'nin 10.11.2010 tarihinden itibaren kamu bankalarınca döviz cinsinden mevduata uygulanan en yüksek faiz ile birlikte davalıdan alınarak davacıya verilmesine, davacının fazlaya ilişkin talebinin reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuran
Mahkemenin yukarıda belirtilen kararına karşı, süresi içinde taraf vekilleri temyiz isteminde bulunmuşlardır.
B. Gerekçe ve Sonuç
Dairenin 07.02.2024 tarihli ve: 2022/7680 E., 2024/509 K. sayılı ilamıyla; "1. Taraflar arasındaki sözleşmenin 22 nci maddenin birinci fıkrasında satıcının helikopterin teslim tarihinden itibaren 1000 saat veya 3 yıllık süre içinde tasarım, malzeme, üretim işleri ve işçilik yönünden kusursuz olmasını garanti edeceği, 22 nci maddenin altıncı fıkrasında tamir edilen veya yenisi ile değiştirilen malzemelerin 30 veya 75 iş günlük sürede teslim edilmesine, 26 ncı maddenin ikinci fıkrasına göre helikopter bedelinin 3/1000 oranında alıcıya ceza ödeyeceği düzenlemesinin yer aldığı, dava konusu helikopterin davacıya 25.05.2007 tarihinde teslim edildiği, 31.12.2009 tarihinde arıza yaptığının satıcı davalı bildirildiği, davacının sözleşmenin 22 nci maddenin beşinci fıkrasına göre 75 günlük ek süre verilmediğinden 30 iş günü içinde tamir edilip teslim edilmesi gerektiği davalı tarafça bu halde 34 günlük gecikme ile tamiratın gerçekleştirildiği hükme elverişli bilirkişi raporu ve tüm dosya kapsamı ile anlaşılmakla, tarafların aşağıdaki paragrafların kapsamı dışındaki sair temyiz itirazları yerinde görülmemiştir. 2. Mahkemece davanın kısmen kabulüne, 196.100,61 USD'nin 10.11.2010 tarihinden itibaren kamu bankalarınca döviz cinsinden mevduata uygulanan en yüksek faiz ile birlikte davalıdan alınarak davacıya verilmesine karar verilmişse de; 10.11.2010 tarihli yazının tebliğ edildiğine dair belge bulunamadığından temerrütün oluştuğu dava tarihinden (18.12.2012) itibaren faize hükmedilmesi gerekmektedir. 3. Davacı Kurum harçtan muaf olduğu halde, hüküm fıkrasında buna ilişkin herhangi bir hususun yer almaması doğru görülmemiştir. " şeklinde hükmün düzeltilerek onanmasına karar verilmiştir.
VI. KARAR DÜZELTME
A. Karar Düzeltme Yoluna Başvuran
Dairenin yukarıda belirtilen kararına karşı taraf vekilleri karar düzeltme isteminde bulunmuşlardır.
B. Karar Düzeltme Sebepleri
1.Davacı vekili; AOG’nin tespiti ve işlemleri incelendiğinde bütün bildirimlerin garanti süresi içerisinde ve zamanında yapıldığını, Türkiye Gümrüğüne AOG kapsamındaki Helikopter motorunun teslim edilmesi motorun faal olduğu ve helikoptere takılarak AOG şartlarını kaldırdığı anlamına gelmeyeceğini, bu tarihin sadece tespit için kullanılabileceğini, İdare ve dava konusu ceza için belirleyici bir tarih, çıkış noktası ve cezayı durdurma anlamına gelmeyeceğini, gümrüğe teslimat sonrası 11 günlük fazla ceza hesaplandığı iddiasının asılsız olduğunu, yapılan destek ve masrafların yükleniciden talep edilmediğini, bilirkişi raporunun aleyhe olan tespitlerine itiraz ettiklerini, farklı tarihli kur esas alınarak eksik vekalet ücreti verilmesinin usul ve kanuna aykırı bulunduğunu belirterek, kararın bozulmasını istemiştir.
2.Davalı vekili; önkoşul gerçekleşmeden dava açıldığını, yedek motoru helikoptere monte edip helikopteri faal hale getirebilecekken bunun yapılmadığını, sözleşmenin 4 ncü maddesinde tanımı yapılan AOG durumunun oluşmadığını, helikopterde meydana gelen arızanın, helikopterin uçmasına engel teşkil edecek nitelikte olup olmadığının araştırılmadığını, cezai şart talep edebilmek için davacının öncelikle kusuru ispat etmesi gerekirken Yerel Mahkemece bu hususun incelemeden karar verildiğini, cezai şartın hatalı olarak helikopter bedeli üzerinden hesaplandığını, sözleşmeye göre önemsiz/basit arızalara ilişkin onarıma dair cezai şart parça bedeli üzerinden, önemli arızalara yani helikopterin uçmasına engel teşkil edecek arızalara ilişkin helikopter bedeli üzerinden cezai şart ödenmesi hususunda anlaşıldığını belirterek, kararın bozulmasını istemiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, taraflar arasında akdedilen sözleşmeden kaynaklı cezai şart alacağının tahsili istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
818 sayılı Borçlar Kanunu'nun 19 uncu maddesi.
3. Değerlendirme
Karar düzeltme yoluyla incelenen kararın bozmaya uygun olmasına, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere ve özellikle bilirkişi raporununun dosya kapsamına uygun olduğu, sözleşme hükümleri dikkate alınarak hesaplama yapıldığı anlaşıldığından, taraf vekillerinin karar düzeltme taleplerinin reddine karar vermek gerekmiştir.
VII. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Davacı vekili ile davalı vekilinin karar düzeltme taleplerinin REDDİNE,
Aşağıda yazılı karar düzeltme harcının mahallinde davalıdan alınmasına ve para cezalarının karar düzeltme isteyenlere yükletilmesine,
10.12.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.