"İçtihat Metni"
İNCELENEN KARARIN
MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi
Taraflar arasında ölüm ve cismani zarar sebebiyle açılan tazminat davasında verilen karar hakkında yapılan temyiz incelemesi sonucunda, Dairece mahkeme kararının bozulmasına karar verilmiştir.
Mahkemece bozmaya uyularak yeniden yapılan yargılama sonucunda; asıl ve birleşen davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Karar asıl davada davacı ... vekili ve asıl ve birleşen davalarda davalı Türkiye Şeker Fabrikaları Genel Müdürlüğü vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
1.a. Asıl davada davacılar vekili dava dilekçesinde; olayın meydana gelmesinde kusurun tamamen davalılarda olduğunu, davalılar ..., ..., ..., ... ve ...'ın ağır ihmalinden ötürü Mehmet Döman'ın kafasının kopması suretiyle ölümüne sebep olduğunu, kazaya sebep olan diğer aracın (04 p 1409) silo kayıtlarında olan ama olay yerinde olmayan araç olduğunu, kaza yerinde sadece operatör var iken saha sorumluları varmış gibi gösterildiğini, kaza sonrasında operatörün kaçtığını, bundan dolayı alkol raporunun alınamadığını, ayrıca fabrika araç operatörü ve saha sorumlularının saha güvenliğini almadıkları için kanunlara aykırı bir şekilde çalıştıkları için olaya sebebiyet verdiklerini, davalılar hakkında Patnos Cumhuriyet Başsavcılığında soruşturmanın devam ettiğini, müteveffanın kaybı sonrası maddi ve manevi anlamda kötü duruma düştüklerini, bu durumdan dolayı 50.000,00 TL maddi ve 200.000,00 TL manevi tazminat talebinde bulunduğunu, yargılama giderleri ve vekalet ücretinin karşı tarafa yükletilmesine karar verilmesini talep etmiştir.
b. Asıl davada davacı gösterilen ... dilekçesinde; esas numarası belirtilen dosyada kendisinin ve çocuklarının davacı olarak bulunduğunu, dosyada vekil olarak görünen avukata kendisi tarafından verilen bir vekaletin olmadığını, dava dosyasına hiçbir şekilde vekalet sunmadıkları halde dava dosyasında davacı olarak bulunduklarını, mahkeme tarafından dava dosyasında davacı olarak gösterilmekten dolayı mağdur olduklarını, yukarıda açıklanan nedenlerden dolayı itirazlarının dikkate alınarak açılan davanın açılmamış sayılmasına karar verilmesini talep etmiştir.
2. Birleşen davada davacılar vekili dava dilekçesinde; davacıların murisi olan ... Döman'ın 26.10.2011 tarihinde Patnos Şeker Pancarı Fabrikasına ait olan pancar boşaltma ve yükleme alanında kafasının pancar makinesinde sıkışıp kopması sonucu vefat etiğini ve fazlaya ilişkin hakları saklı kalmak üzere davacının çocuğu ... Döman'ın vefat etmesinden dolayı ... için 2.000,00 TL maddi, (destekten yoksun kalma) 2.000,00 TL defin gideri, 15,000,00 TL manevi, kardeşleri ... Döman için 7.000,00 TL manevi, Gamze Döman için 7.000,00 Tl manevi, ... için 7.000,00 TL manevi, Sibel Döman için 7.000,00 TL manevi, ... için 5.000,00 TL manevi olmak üzere toplam 52,000,00 TL tazminatın olay tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte davalılardan müştereken ve müteselsilen tahsili ile davacılara verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
1-Asıl Davada;
Davalılar Memetullah ..., ..., ... vekili cevap dilekçesinde; müvekkillerinin olayın meydana gelmesinde bir kusurlarının bulunmadığını, müvekkillerinin görevlerinin faaliyet nitelikleri dikkate alındığına müvekkillerinin olayın oluşumu ile ilgili bir görev ve sorumluluklarının bulunmadığını, olay öncesinde müvekkillerin görevlerini ifa ettikleri çalışma alanına civar sakinlerinin çocukları geldiklerinden bu çocukların ebveynlerinin uyarıldığını, hayatını kaybeden ... Döman' ın yaşamış olduğu evin de çalışma alanına yakın olduğunu, olay tarihinde müteveffanın beraberindeki çocuklarla birlikte olay yerinden uzaklaştırıldığını, olayın oluşumunda müteveffanın ebeveynlerinin bakım ve gözetim yükümlülüklerini gereği gibi ifa etmemelerinin neden olduğunu, bu nedenlerle; hukuki dayanağı bulunmayan davanın esastan reddine karar verilmesini istemiştir.
Davalı ... vekili cevap dilekçesinde; davanın esas yönünden reddine, Patnos Şeker Pancarı bölge kantarı alanında meydana gelen olayın Erciş Şeker Fabrikasına herhangi bir kusurunun atfedilemeyeceğini, meydana gelen olayda müvekkil şirketin bir suçunun olmadığını, müteveffanın çocuk olduğunu, fabrika işçisi olmadığını, bu nedenle olayın iş kazası gibi düşünülemeyeceğini, olay anında görev yapan diğer davalıların tam ve eksiksiz olarak görevlerini yaptıklarını, operatör olan davalının çalışır durumda olan makinede ve boşaltma kapağının açık olduğu bir sırada arkasındaki bir şahsı görmesinin imkansız olduğunu, müvekkil şirketin olayın meydana gelmesinde kusurunun bulunmadığının ağır kusurlunun müteveffa olduğunu, davacı tarafın talep ettiği tazminat tutarının fahiş olduğunu, bu nedenlerle; derdestlik itirazlarının kabulü ile davanın reddine, davanın esasına girilecek olursa davanın reddine karar verilmesini istemiştir.
2-Birleşen Davada;
Davalı Türkiye Şeker Fabrikaları vekili cevap dilekçesinde; dava konusu ve tarafları aynı olan 2011/539 esas sayılı dosyanın derdest olması nedeni ile derdestlik itirazlarının bulunduğu, Patnos Cumhuriyet Başsavcılığının 2011/2006 soruşturma sayılı dosyasının devam etmekte olduğunun, soruşturma sonucunun bekletici mesele yapılması gerektiğini, müvekkil şirkete ait Patnos Şeker Pancarı bölge kantarı alanında meydana gelen olay ile ilgili müvekkilin Erciş Şeker Fabrikasına herhangi bir kusur atfedilemeyeceğini, işin yürütümü sırasında kasti veya işçilerin sağlığını koruma iş güvenliğiyle ilgili mevzuat hükümlerine aykırı bir davranışın olmadığını, anılan olayın müvekkil şirketinin suç sayılabilir bir eylemi olmadığını, müteveffanın çocuk olduğunu ve fabrika işçisi olmadığını, bu olayın iş kazası gibi düşünülmeyeceğini, müteveffanın girmemesi gereken iş yerine girmesi ve kendi kusuru nedeni ile meydana geldiğini, saha sorumlusu olan işçinin boşaltma platformunun bulunduğu alanda uyarı levhası bulunmasına rağmen sözlü olarak alana yaklaşan şahısları uzaklaştırmaya çalıştıklarını, olaya karışan fabrika aracının yanında muhafaza amaçlı korkuluk ve saha çevresinde alana girmeyi ve makinelere yaklaşmayı önleme amacıyla bariyerlerin bulunduğunu, operatör olan diğer davalı işçisinin çalışır durumda olan makinede boşaltma kapağının açık olduğu sırada arkasındaki şahsın görmesinin imkansız olduğunu, olay tarihinde de fabrika işçisi olan operatör ...'un gerekli tedbirleri alarak işe başladığını, olay gerçekleşmeden önce de 2 römorkun boşaltıldığını, ayrıca müteveffanın yeğeni olan Nurullah Bozan'ın ifadesinde de belirttiği gibi şeker pancarlarının boşaltıldığı yere makinelerin nasıl çalıştığını merak ettiklerini ve pancar boşaltma sahasını gezmek amacıyla gittiklerini beyan ettiklerini, İş Yasası 73 ve devamı maddeleri gereğince emredici hükümlere uygun davranmış olmakla olayın gerçekleşmesindeki ağır kusurlunun müteveffa olduğunu, açıklanan tüm nedenlerle olayın müteveffanın kendi kusurundan kaynaklandığı hususu hiçbir şüpheye yer verilmeyecek şekilde açık olmasından dolayı haksız ve hukuki dayanaktan yoksun davanın reddini, derdestlik itirazlarının kabulü ile davanın reddine, ilgili yasa hükümleri ile sair tüm mevzuattan doğacak tüm dava ve talep haklarının saklı kalması ile yargılama giderleri ve vekalet ücretinin karşı tarafa yükletilmesini karar verilmesini talep etmiştir.
Davalılar Memetullah ..., ..., ... vekili cevap dilekçesinde; müvekkillerinin aleyhine Patnos Asliye Hukuk Mahkemesinin 2011/539 esas sayılı dava ile aynı nedene ilişkin olarak dava ikame edilmiş olduğu, bu davadaki cevaplarının tekrarı ile öncelikle derdestlik itirazlarının bulunduğunu, bu nedenle davanın reddine bu talebin kabul edilmemesi halinde ise hukuki dayanağı bulunmayan davanın esastan reddi ile dava dosyalarının birleştirilmesine, yargılama giderleri ile vekalet ücretinin davacı tarafa yükletilmesine karar verilmesini talep etmiştir.
III. MAHKEME KARARI
İlk Derece Mahkemesinin 17.12.2014- 2014/71-2014/185 sayılı kararı ile asıl dava ile davacılar ..., ... Döman, ..., Gamze Döman, ... ve Sibel Döman yönünden açılan maddi ve manevi tazminat davasının 04.12.2012 tarihinde asıl dosyadan tefrik edildiği, 2014/469 esas sayılı sıraya kaydedildiği, 2012/469 esas sayılı dosyada Av. ...'nın geçerli vekaletnamesi olmadan dava açtığı, davayı asılın açıkça kabul etmediği gerekçesiyle davanın açılmamış sayılmasına karar verildiği, birleşen 2012/101 esas sayılı dosyada 12.12.2012 tarihinde verilen tefrik kararı ile davacılar ..., Gamze Döman, ... ve Sibel Döman yönünden davanın ayrılarak 2012/570 esas sayılı sırasına kaydedildiği, 2012/570 esas sayılı dosyada davanın temsilde eksiklik nedeniyle reddine karar verildiği, asıl ve birleşen davada tarafların itirazları sonrası alınan 28.03.2014 tarihli kusur raporunda Türkiye Şeker Fabrikasının %75, davalı ...'un %5, davalı Memetullah ...'ın %5, müteveffa ...'ın %15 kusurlu olduğunu ve diğer davalılar ..., Nurullah Bozan ve ...'ın kusurlu olmadığının belirlendiği, zarar yönünden alınan 07.05.2014 tarihli raporda davacı ... için 20.497,00 TL ve davacı ... için 22,664,00 TL destekten yoksun kalma tazminatının hesaplandığı gerekçeleriyle asıl davanın kısmen kabulü ile; davacı ... için 15.000,00 TL destekten yoksun kalma tazminatının ve 10.000,00 TL manevi tazminatın 26.10.2011 tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte müştereken ve müteselsilen davalılar Türkiye Şeker Fabrikaları Genel Müdürlüğü, davalı ... ve davalı Memettulah ...'dan alınarak davacıya verilmesine, davalılar Özkan Uygur, ... ve Salih Bozan yönünden maddi tazminat talebinin reddine, birleşen 2012/101 Esas sayılı davanın kısmen kabulü ile; davacı ... için 22.664,00 TL destekten yoksun kalma tazminatı ve 12.500,00 TL cenaze-defin gideri toplam 35.164,00 TL'nin, davacı ... için 10.000,00 TL manevi tazminatın, davacı ... Döman için 2.000,00 TL manevi tazminatın, davacı ... için 2.000,00 TL manevi tazminatın, davacı ... Döman için 1.000,00 TL manevi tazminatın, davacı Sibel Döman için 1.000,00 TL manevi tazminatın 26.10.2011 tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte müştereken ve müteselsilen davalılar Türkiye Şeker Fabrikaları Genel Müdürlüğü, davalı ... ve davalı Memettulah ...'dan alınarak davacılara verilmesine, davalılar Özkan Uygur, ... ve Salih Bozan yönünden maddi tazminat talebinin reddine, manevi tazminatta davacı ... yönünden talebin ve fazlaya ilişkin talebin reddine karar verilmiştir.
IV. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Bozma Kararı
1. Mahkeme kararına karşı süresi içinde asıl davada davacı ... vekili ile asıl ve birleşen davada davalı Türkiye Şeker Fabrikaları vekili ile ... ve Memetullah ... temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Yargıtay 4. Hukuk Dairesinin 02.11.2017 tarih ve 2017/4275 - 2017/6739 sayılı ilamıyla; dava konusu olaya ilişkin olarak davalılardan ... hakkında açılmış olan Patnos 2. Asliye Ceza Mahkemesinin 2015/19 esas sayılı ceza dosyası bekletici sorun yapılarak, varılacak sonuca göre yapılacak değerlendirme ile karar verilmesi gerekçesi ile hükmün bozulmasına karar verilmiştir.
B. Mahkemece Bozmaya Uyularak Verilen Karar
Mahkemenin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararıyla, Memetullah ... hakkında Patnos 2. Asliye Ceza Mahkemesinin 2015/19E. 2018/342 K. sayılı kararıyla taksirle ölüme sebep olma suçundan verilen hükmün açıklanması geri bırakıldığı ve kararın 07.09.2022 tarihinde kesinleştiği, alınan kusur ve hesap bilirkişi raporlarını denetime elverişli kabul ederek raporları karara esas almış, davacı ... vekilinin maddi tazminat talebini kısmen ıslah ettiği ancak eksik peşin harcı yatırmadığı, dava dilekçesinde talep edilen miktar olan 15.000,000 TL maddi tazminata karar verilmesi gerektiği, birleşen dosyada davacı ... vekilinin maddi tazminat miktarını kısmen ıslah ettiği ve eksik peşin harcı yatırdığı destekten yoksun kalma ve 12.500,00 TL cenaze defin ve taziye gideri olmak üzere toplam 35.164,00 TL maddi tazminata karar verilmesi gerektiği ve ...'ın ölümü nedeniyle nedeniyle davacıların duydukları acı ve üzüntü, kaza tarihindeki ekonomik koşullar, davacıların ekonomik ve sosyal durumları, müteveffanın olayda %15 kusurlu olması dikkate alınarak ve dava dilekçelerindeki talepler ile bağlı kalınarak; davacı ... için 50.000,00 TL manevi tazminatın, davacı ... için 15.000,00 TL manevi tazminat, davacı ... Döman için 7.000,00 TL manevi tazminata hükmedilmesinin hakkaniyete uygun olacağı gerekçeleriyle; "Asıl davanın KISMEN KABULÜ ve KISMEN REDDİ ile;
1-Davacı ... için 15.000,00 TL destekten yoksun kalma tazminatının 26.10.2011 tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte müştereken ve müteselsilen davalılar Türkiye Şeker Fabrikaları Genel Müdürlüğü, davalı ... ve davalı Memettulah ...'dan alınarak davacıya verilmesine,
2-Davalılar ..., ... ve ... yönünden maddi ve manevi tazminat talebinin REDDİNE,
3-Davacı ... için 50.000,00 TL manevi tazminatın 26.10.2011 tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte müştereken ve müteselsilen davalılar Türkiye Şeker Fabrikaları Genel Müdürlüğü, davalı ... ve davalı Memetullah ...'dan alınarak davacıya verilmesine,
B) Birleşen 2012/101 Esas sayılı davanın KABULÜ ve KISMEN REDDİ ile;
1-Davacı ... için 22.664,00 TL destekten yoksun kalma tazminatı ve 12.500,00 TL cenaze-defin gideri toplam 35.164,00 TL'nin 26/10/2011 tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte müştereken ve müteselsilen davalılar Türkiye Şeker Fabrikaları Genel Müdürlüğü, davalı ... ve davalı Memettulah ...'dan alınarak davacılara verilmesine,
2-Davalılar Özkan Uygur, ... yönünden maddi ve manevi tazminat talebinin REDDİNE,
3-Davacı ... için 15.000,00 TL manevi tazminatın, davacı ... Döman için 7.000,00 TL manevi tazminatın 26.10.2011 tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte müştereken ve müteselsilen davalılar Türkiye Şeker Fabrikaları Genel Müdürlüğü, davalı ... ve davalı Memettulah ...'dan alınarak davacılara verilmesine" karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuran
Mahkemenin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde asıl davada davacı ... vekili ile asıl ve birleşen davada davalı Türkiye Şeker Fabrikaları vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Asıl davada davacı ... vekili temyiz dilekçesinde; davalılardan ..., davalı fabrikada hizmetli çavuş olarak görev yapmakta, diğer davalılar ... ve ... müteveffayı pancar boşaltılması sırasında yardımcı kişi olarak bulunduran kişiler olup haklarında davanın reddine karar verilmemesi gerektiğini, mahkemenin dava konusu kazada müteveffayı %15 kusurlu kabul eden raporu kabulünün hatalı olduğunu, mahkeme yargılama sonunda, davacı müvekkilin destekten yoksun kalma - maddi zararını 20.497,00 TL olarak hesaplayarak 15.000,00 TL olarak kabul etmiş olup bu hesaplamanın yanlış olduğu, Yargıtay kararlarına göre "Aktif Devre ve Pasif Devre Kazancının", müteveffanın muhtemel yaşam süresine göre hesaplanması ve %10 artırım ve %10 eksiltme yöntemi ile aktüerya bilirkişiden rapor alınması gerektiğini, dava dilekçesinde, davacı ... için 50.000,00 TL maddi tazminat talep edilmiş olup, İlk Derece Mahkemesinin harç yatırılmadığı gerekçesiyle 15.000,00 TL maddi tazminatın kabulüne karar verildiğini, davalı Türkiye Şeker Fabrikaları Genel müdürlüğü ticari bir işletme olup yasal faiz ile değil, temerrüt faiziyle birlikte ödenmesine hükmedilmesi gerekmesi nedeniyle usul ve kanuna aykırı bulunduğunu ileri sürerek; kararın bozulmasına karar verilmesini talep etmiştir.
Davalı Türkiye Şeker Fabrikaları A.Ş temyiz dilekçesinde; Patnos Şeker Pancarı bölge kantarı alanında meydana gelen olayda ...'na herhangi bir kusur atfedilemeyeceğini, müteveffa çocuk olup olayın iş kazası gibi nitelendirilemeyeceğini, olay anında görev yapan diğer davalılar, tam ve eksiksiz olarak görevlerini yerine getirdiklerini, davacı tarafın talep ettiği tazminat tutarlarının fahiş olduğunu, kazanın oluşumunda asıl kusurlunun müteveffa olduğunu, usul ve kanuna aykırı bulunduğunu ileri sürerek; kararın bozulmasına karar verilmesini talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, asıl ve birleşen davada davacıların çocukları olan müteveffa ...'ın Erciş Şeker Fabrikasına ait çalışma alanında pancar boşaltma makinesi kapağının arasında kalan kafasının vücudundan ayrılarak vefat etmesi nedeniyle destekten yoksun kalma tazminatı ve manevi tazminat istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun geçici 3 üncü maddesi atfıyla uygulanmasına devam olunan 1086 sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu'nun 427 vd maddeleri.
3. Değerlendirme
1. Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukuki nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre asıl ve birleşen davada davalı Türkiye Şeker Fabrikaları vekilinin tüm ve asıl davada davacı ... vekilinin aşağıdaki bendin kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
2. Davacı ... vekilinin diğer temyiz itirazlarının incelenmesine gelince; davacı ... vekilinin 22.07.2014 tarihinde dosyaya ıslah dilekçesini sunduğu ve ilgili maktu ıslah harcı 103,30 TL'yi de 02.10.2014 tarihinde yatırdığı, kaldı ki; dosya kapsamında alınan 07.05.2014 tarihli hesap bilirkişi raporuyla kusur oranları dikkate alınarak davacı ... için 20.497,00 TL tazminat hesaplandığı, davacının dava dilekçesindeki talebinin 15.000,00 TL maddi tazminata ilişkin olduğu ve hesaplanan 4.497,00 TL için yatırılacak ıslah harcının da çok düşük olduğu anlaşılmış, bu haliyle asıl dava davacısı ... için ıslah dilekçesinin dikkate alınmamış olması doğru görülmemiş, bu nedenle kararın bozulması gerekmiştir.
VI. KARAR
1. Değerlendirme bölümünün (1) numaralı bendinde açıklanan sebeplerle asıl ve birleşen davada davalı Türkiye Şeker Fabrikaları vekilinin tüm ve asıl davada davacı ... vekilinin diğer temyiz itirazlarının REDDİNE,
2. Değerlendirme bölümünün (2) numaralı bendinde açıklanan nedenlerle davacı ... vekilinin temyiz itirazlarının kabulü ile hükmün adı geçen davacı yararına BOZULMASINA,
Aşağıda yazılı temyiz harcının temyiz eden asıl ve birleşen davada davalı Türkiye Şeker Fabrikaları'na yükletilmesine, Peşin alınan temyiz harcının istek hâlinde asıl dava davacısı ...'a iadesine,
Dosyanın mahkemeye gönderilmesine,
11.09.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.