"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Gaziantep Bölge Adliye Mahkemesi 6. Hukuk Dairesi
KARAR : Esastan ret
İLK DERECE MAHKEMESİ : ... Asliye Hukuk Mahkemesi
Taraflar arasındaki 4650 sayılı Kanun'la değişik 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'nun (2942 sayılı Kanun) 10 uncu maddesine dayanan kamulaştırma bedelinin tespiti ve kamulaştırılan taşınmazın tescili davasında yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davacı idare vekili ve davalı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı idare vekili tarafından temyiz edilmekle; süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı idare vekili dava dilekçesinde özetle; Diyarbakır ili, ... ilçesi, ... Mahallesi 248 ada 9 parsel sayılı taşınmazın kamulaştırma bedelinin tespiti ve kamulaştırılan taşınmazın davacı idare adına tescilini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı cevap dilekçesinde özetle; dava konusu taşınmazın sulu arazi olduğunu, üzerinde bulunan mütemmim cüzlerinin de müvekkile gelir getirdiğini, müvekkilinin bütün geçim kaynağının bunlar olduğunu, yapılacak keşif sonunda tespit edilecek bilirkişi raporu doğrultusunda dava konusu taşınmazın ve üzerinden bulunan mütemmim cüzlerinin değerinin tespitini talep etmiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davanın kabulüne ve kamulaştırma bedelinin tespiti ile davalıya ödenmesine, dava konusu taşınmazın davalı adına olan tapu kaydının iptali ile davacı idare lehine terkinine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı idare vekili ve davalı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
1. Davacı idare vekili istinaf dilekçesinde özetle; DSİ Genel Müdürlüğünün yargı harçlarından muaf olduğunu, Mahkemeye gönderilen 2016 yılı ... ilçesi maliyet cetvellerinin Tarım ve Orman Bakanlığının TAMSİS (Tarımsal Maliyet Sistemi) veri tabanında yer almayan denetimden geçmemiş veriler olduğunu, bu verilerin Bakanlığın belirtmiş olduğu formattaki veriler olmayıp asgari ortalama ve maksimum değerleri içermeyen yüksek hesaplanmış veri ve fiyatları içerdiğini, bilirkişilerden yeni veriler doğrultusunda ek rapor aldırılmasını talep etmelerine rağmen yerel mahkemece bu taleplerinin yerinde görülmeyerek keşfin yapıldığı tarihte ... İlçe Tarım ve Orman Müdürlüğündeki mevcut ancak Bakanlığın ve İl Müdürlüğünün onayından geçmemiş verilere göre hesaplama yapılarak karar verildiğini, dava konusu taşınmazın büyük bir arazi olduğunu ve tamamında sebze vb. ürünlerin üretilmesinin mümkün olmadığını, taşınmaz kuru tarla olup herhangi bir sulanabilirlik özelliği olmamasına rağmen sulu olarak değerlendirildiğini, ... İlçe Tarım ve Orman Müdürlüğünün 2016 yılı tarımsal verilerinin geriye dönük son beş yılın verilerinin 3 (üç) kat üzerinde olduğunu, Diyarbakır ilinin ilçelerinde yapılan kapsamlı bilimsel çalışmada arazilerde geçerli ortalama kapitalizasyon faizin %8,0 olarak tespit edildiğini, kapitalizasyon faiz oranının %8 olarak değerlendirmeye alınması gerektiğini, 3-4 yaşındaki omca gibi ürünlerde, verim verme yaşına gelmeyen ağaçların değerlendirilmesinde maliyet yönteminin kullanılması gerektiğini, dava konusu taşınmaz üzerindeki yapıların değerinin bilimsel esaslar ve Yargıtay içtihatlarına uygun şekilde hesap edilmediğini, dava konusu taşınmazın tamamının bağ ve bahçe niteliğinde olmadığını ileri sürmüştür.
2. Davalı vekili istinaf dilekçesinde özetle; Yargıtay 5. Hukuk Dairesinin uygulamalarına göre Türkiye ortalamasına göre üretim masraflarının brüt gelirin 1/3'ünden fazla olamayacağını, ağaç bedeli, zemin+ağaç bedellerinin toplamından çok daha fazla çıktığını, bunun hayatın olağan akışına uymadığı gibi iş bu sonucun hakkaniyete de aykırı olduğunu, bundan ötürü yapılan iş bu hesaplamayı kabul etmelerinin mümkün olmadığını, taşınmazın bulunduğu yerde eskiden beri çok yaygın olarak tütün üretimi de yapıldığını, objektif değer artışının hesaplanmamış olmasını kabul etmediklerini, İlçe Tarım ve Orman Müdürlüğünün yazısında yaygın münavebe ürünlerinin ne olduğunun açıkça belirtildiğini, nitekim söz konusu yazıda yaygın münavebe ürünü olarak buğday ve sebze özellikle domatesin net olarak belirtildiğini, ... köyü için mısır ürününün bir münavebe ürünü olarak belirtilmediğini ileri sürmüştür.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile arazi niteliğindeki taşınmaza dava tarihinde geçerli olan resmi veri listesi esas alınarak yöre koşullarına uygun münavebe ürünleri seçilmek, sulu arazi için % 4 oranında kapitalizasyon faiz oranı uygulanmak suretiyle net gelir yöntemine göre değer biçilmesinde bir isabetsizlik görülmediğinden taraf vekillerinin istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı idare vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davacı idare vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü itirazlarını tekrar etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, temel olarak davacı idare ile davalı tapu maliki arasındaki kamulaştırma bedelinin tespiti istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. 2942 sayılı Kanun'un 10 uncu ve 11 inci maddeleri.
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun'un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Arazi niteliğindeki Diyarbakır ili, ... ilçesi, ... Mahallesi 248 ada 9 parsel sayılı taşınmaza 2942 sayılı Kanun’un 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (f) bendi uyarınca olduğu gibi kullanılması halinde getireceği net gelir esas alınarak değer biçilmesi yerindedir.
3. Dava konusu taşınmazın sulama kaynağı ve yeterliliği hükme esas alınan bilirkişi raporunda açıklanmıştır.
4. Münavebeye alınan ürünlerin değerlendirme yılına ait resmi verilerinde sulu arazi koşullarına ait verim değerlerinin bulunduğu ve aynı münavebe planının aynı yöreden gelen Dairemiz denetiminden geçen dosyalarda da uygulandığı tespit edilmiştir.
5. Dava konusu taşınmazın hükme esas alınan bilirkişi kurulu raporunda belirtilen özelliklerine ve dosya kapsamına göre uygulanan kapitalizasyon faiz oranı uygun görülmüştür.
6. Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukukî nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre davacı idare vekilinin aşağıdaki paragrafın kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
7. Dava konusu taşınmazın üzerinde bulunan yapı yönünden, kıymet takdir raporunda eksik imalatlar nedeniyle %10 değer azalışı verildiği, hükme esas alınan bilirkişi raporunda ise yapının yapıldığı bölge ve yapım şartlarının zorluğu gibi hukukî olmayan gerekçelerle eksik imalat bedelinin belirlenmediği, böylelikle kıymet takdir raporu ile hükme esas alınan raporda çelişki bulunduğu anlaşılmaktadır.
8. Bu nedenle söz konusu yapıların iç ve dış özellikleri ayrıntılı olarak incelenip; elektrik, içme suyu, kanalizasyon tesisatlarının olup olmadığı, su ve elektrik aboneliklerinin bulunup bulunmadığı, ıslak ve kuru zemin kaplamaları, mutfak dolabı, banyo, tuvalet, çatı kaplaması vs gibi bir meskende olması gereken tüm unsurların hangilerinin bulunmadığının tek tek ayrıntılı olarak açıklanarak, bulunan eksik imalatların dava konusu taşınmaz üzerinde oluşturacağı değer kaybını gerekçeli olarak açıklayan şekilde ek rapor alınması sonucuna göre hüküm kurulması gerekir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1. Davacı tarafın diğer temyiz itirazlarının kabulü ile temyiz olunan İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının ORTADAN KALDIRILMASINA,
2. İlk Derece Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
29.03.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.