"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Erzurum Bölge Adliye Mahkemesi 4. Hukuk Dairesi
Taraflar arasındaki 4650 sayılı Kanun'la değişik 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'nun (2942 sayılı Kanun) 10 uncu maddesine dayanan kamulaştırma bedelinin tespiti ve kamulaştırılan taşınmazın davacı idare adına tescili davasında yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın taraf vekillerince istinaf edilmesi üzerine Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak, davanın yeniden görülmesi için dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesinin kaldırma kararı üzerine yeniden yargılama yapan İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın taraf vekillerince istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı taraf vekillerince temyiz edilmekle; süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verilmiştir.
Davalılar vekilince temyiz incelemesinin duruşmalı olarak yapılmasının istenilmesi üzerine, işin duruşmaya tabi olduğu anlaşılmış ve duruşma için 09.02.2023 günü tayin edilerek taraflara tebligat gönderilmiştir.
Duruşma günü davalılar vekili Avukat ... ile davacı idare vekili Avukat ... gelmişlerdir.
Duruşmaya başlanarak hazır bulunan avukatların sözlü açıklamaları dinlendikten sonra duruşmaya son verildi.
Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı idare vekili dava dilekçesinde özetle; ... ili, ... ilçesi, ... Mahallesi, ... mevkii, 371 ada 1 ve 5 parsel sayılı taşınmazların kamulaştırma bedelinin tespiti ile kamulaştırılan taşınmazların davacı idare adına tescilini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalılar vekili cevap dilekçesinde özetle; dava konusu taşınmazların arsa olarak değerlendirilmesi gerektiğini, taşınmazlar üzerinde bulunan ağaçların kapama olup yöntemine ve ilçe tarım verilerine uygun olarak değerinin tespit edilmesini talep etmiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davanın kabulüne ve kamulaştırma bedelinin tespiti ile davalılara ödenmesine, dava konusu taşınmazların davalılar adına olan tapu kaydının iptali ile davacı idare adına tesciline karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
1. Davacı idare vekili istinaf dilekçesinde özetle; hükme esas alınan bilirkişi raporunda gerek emsal seçimi, gerekse seçilen emsalin analizi ve emsalin dava konusu taşınmazlarla karşılaştırmasında hatalar bulunduğunu, bilirkişi raporunda yalnız bir adet satışın emsal olarak değerlendirilmesinin yerinde olmadığını, dava konusu taşınmazların konum olarak karayolu ile ... ilçe merkezine 8 km uzaklıkta ve ...-...-... Karayoluna yaklaşık 1,3 km uzaklıkta olduğunu, ayrıca dava konusu taşınmazların bulunduğu bölgede bulunan ulaşım yolunun ... Barajı ve HES Projesi nedeniyle yapılan karayolu relokasyonu inşaatı sırasında ilgili firma tarafından iyileştirildiğini ve bilirkişi raporunda bu durum göz ardı edilerek ulaşım yolunun belediye hizmeti olarak kabul edildiğini, keşif zamanında alınan görüntülerin irdelenmesi halinde taşınmazların yakın çevresinde gelişme eğiliminin oldukça zayıf olduğu ve taşınmaz varlığının çoğunluğunun fiilen tarım arazisi olarak kullanıldığının görüleceğini, meyveli ağaç hesabında kullanılan yaygın münavebe ürünlerinin dava konusu bölgedeki münavebe ürünleri olmadığını, dava konusu taşınmazların olduğu bölgede yaygın münavebe olarak taze fasulye, mısır ve domatesin kullanıldığını, bilirkişi kurulu tarafından kullanılan taze fasulye, biber, patlıcan ve mısır ürünlerinin bölgedeki yaygın münavebe ürünlerini yansıtmadığını, bilirkişi kurulunun geliri düşük ürünleri seçerek çıplak toprak değerini düşük hesaplayarak ağaç bedellerini yüksek belirlediğini, davalı idare lehine vekâlet ücreti takdir edilmemesinin hukuka aykırı olduğunu ileri sürerek İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılması istemi ile istinaf yoluna başvurmuştur.
2. Davalılar vekili istinaf dilekçesinde özetle; bilirkişilerce dosyaya sunulan kök raporda 5 adet emsal üzerinden değerlendirme yapılmış olup bu emsaller arasında Bölge Adliye Mahkemesi kararında dikkate alınmaması gerektiği açıkça belirtilen ... Mahallesi, 237 ada 23 parsel sayılı taşınmazın da emsal olarak incelemeye alındığını, emsal taşınmazların satışları özel amaçlı olduğundan değerlendirmeye alınmaması gerektiğini, bilirkişi raporunda dava konusu parselin asgari beyan değerinin 2017 yılı için 353,20 TL olduğunun belirttildiğini, raporda tespit edilen m² birim değeri ile asgari beyan değerleri arasında karşılaştırma yapılmadığını, ayrıca bilirkişi ek raporlarında ... ilçesinde 2015 yılı ile 2019 yılı arasındaki emlak vergi değerlerindeki artışın kamulaştırma kararının alınmış olmasına bağlamış ise de bu hususun hatalı olduğunu, kamu yararı kararı ... Barajı ve HES projesi için ilk olarak 1997 yılında alındığını, daha sonrasında bu kararın 2005 yılında yenilendiğini, 2012 yılında da barajın temelinin atıldığını, bilirkişi raporunda tespit edilen m² birim değerinin emlak rayiç değerinin altında olduğunu, ... Asliye Hukuk Mahkemesinin 2010/27 Esas sayılı dosyası ile 130 ada 1 ve 2 parsel sayılı taşınmazlar hakkında 2006 yılı değerleri ile arsa m² bedeli 874,00 TL olarak belirlendiğini ve bu bedelin Yargıtay incelemesinden geçerek onandığını, dava konusu taşınmaz ile emsal taşınmaz arasında yapılan karılaştırmada soyut ifadeler ile hiçbir bilimsel veriye dayanmadan dava konusu taşınmaza değer azalışı verildiğini ileri sürerek İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılması istemi ile istinaf yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile arsa niteliğindeki taşınmazların zeminine 2942 sayılı Kanunu’nun 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (g) bendi uyarınca emsalin üstün ve eksik yönleri belirlenip kıyaslama yapılarak, bedel belirlenmesi ile üzerindeki yapılara ise aynı Kanun’un 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (h) bendi uyarınca resmî birim fiyatları esas alınıp yıpranma payı düşülerek değer biçilmesi ile taşınmazların kapama karışık meyve bahçesi olarak kabulü ile 2017 yılı resmî birim fiyatlarına göre net meyve gelirine göre değer biçilip, zemine ekilebilecek münavebe ürünlerinin net gelirine göre biçilen değer düşülmek suretiyle ağaç bedellerinin tespit edilmesinde bir isabetsizlik görülmediği gerekçesiyle taraf vekillerinin istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
1. Davacı idare vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü sebepleri tekrar ederek kararın bozulmasını talep etmiştir.
2. Davalı vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü sebepleri tekrar ederek kararın bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, dava konusu taşınmazların kamulaştırma bedelinin tespitine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. 2942 sayılı Kanun'un 10 uncu maddesinin sekizinci fıkrası, ve 11 inci maddesi.
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun’un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Arsa niteliğindeki dava konusu taşınmazların zeminine 2942 sayılı Kanun'un 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (g) bendi uyarınca emsalin üstün ve eksik yönleri belirlenip kıyaslaması yapılarak; üzerindeki yapılara aynı Kanun’un 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (h) bendi uyarınca resmî birim fiyatları esas alınıp yıpranma payı düşülerek, üzerindeki ağaçlara kapama karışık meyve net gelirine göre belirlenen bedelden mutad münavebe ürününe göre belirlenen bedel indirilmek suretiyle değer biçilmesinde bir isabetsizlik görülmemiştir.
3. Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukukî ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup temyiz dilekçelerinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Taraf vekillerinin yerinde görülmeyen tüm temyiz itirazlarının reddiyle usul ve kanuna uygun Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun’un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Davacı idare harçtan muaf olduğundan harç alınmamasına, davalılardan peşin alınan temyiz harcının Hazineye irat kaydedilmesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
09.05.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.