"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Ankara Bölge Adliye Mahkemesi 14. Hukuk Dairesi
KARAR : Esastan ret/Yeniden esas hakkında verilen karar
İLK DERECE MAHKEMESİ : Kastamonu 1. Asliye Hukuk Mahkemesi
Taraflar arasındaki 4650 sayılı Kanun'la değişik 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'nun (2942 sayılı Kanun) 10 uncu maddesine dayanan kamulaştırma bedelinin tespiti ve kamulaştırılan taşınmazın S.S.Maslak Yeni Küçük Sanayi Sitesi Yapı Kooperatifi adına tescili davasında yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davacı idare vekili ve bir kısım davalılar tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince istinaf başvurusunun davacı idare yönünden esastan reddine, davalılar ..., ... ve ... yönünden kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın kabulüne karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı idare vekili ve bir kısım davalılar tarafından temyiz edilmekle; süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı idare vekili dava dilekçesinde; Kastamonu ili, ... ilçesi, ... köyü 169 ada 1 parsel sayılı taşınmazın kamulaştırma bedelinin tespiti ve kamulaştırılan taşınmazın S.S. Maslak Yeni Küçük Sanayi Sitesi Yapı Kooperatifi adına tescilini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalılar cevap dilekçesinde; dava konusu taşınmazın arsa vasfında olduğu ve emsal araştırması yapılarak bedelin tespit edilmesi gerektiğini, davanın 4 ay içerisinde sonuçlandırılmaması hâlinde 4 aylık sürenin bitimden itibaren belirlenecek kamulaştırma bedeline yasal faiz uygulanmasını istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davanın kabulüne ve kamulaştırma bedelinin tespiti ile davalılara ödenmesine, dava konusu taşınmazın davalılar adına olan tapu kaydının iptali ile S.S. Maslak Yeni Küçük Sanayi Sitesi Yapı Kooperatifi adına tesciline karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı idare vekili ve bir kısım davalılar istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
1. Davacı idare vekili istinaf dilekçesinde özetle; bedel tespit edilirken maksimum ürün ve maksimum verim ile minimum maliyet seçilerek hesaplama yapılmış olduğunu, ortalama miktarlar üzerinden hesaplama yapılması gerektiğini, m² değerinin gerçek değerinden yüksek olduğunu, münavebe sistemine fiğin de dahil edilmesi gerektiğini, münavebe ürünlerinin hatalı olduğunu, kapitalizasyon faiz oranının hatalı olduğunu, objektif değer artış oranının fazla olduğunu, davanın dört ay içerisinde sonuçlandırılmaması idarenin kusurundan kaynaklanmadığından tespit edilen bedele işleyecek faizinde kaldırılması gerektiğini, harcın fazla hesaplandığını ve 10,00 TL eksik harcın davacıdan tahsili kararının kaldırılması gerektiğini, davacı idare lehine vekâlet ücreti hükmedilmemesinin hukuka ve hakkaniyete aykırı olduğunu ileri sürmüştür.
2. Bir kısım davalılar istinaf dilekçesinde özetle; taşınmazın arsa vasfında olduğunu, kapitalizasyon faizi oranının %4 oranında uygulanması gerektiğini ve objektif değer artış oranının daha fazla olması gerektiğini ileri sürmüştür.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile dava konusu taşınmazın, 1/1000 ölçekli imar planı içinde bulunmamakla birlikte belediye ve mücavir alan sınırları içerisinde olduğu ancak fiilen meskun alanda bulunmadığı ve belediye hizmetlerinden yararlanmadığı anlaşıldığından arazi niteliğinde olduğunun kabulü ile taşınmazın olduğu gibi kullanılması halinde getireceği net gelir esas alınarak değer biçilmesinin 2942 sayılı Kanun'un değerlendirmeye ilişkin hükümlerine aykırılık teşkil etmediği, davacı idare lehine vekalet ücretine hükmedilmemesinin doğru olduğu, ancak dava konusu taşınmazın konumu ile imarlı bölgelere olan mesafesi de gözetildiğinde net gelirine göre belirlenen çıplak metrekare değerine %100 oranında objektif değer artış oranı uygulanması gerektiği belirtilerek, uygun görülen oran üzerinden yeniden yapılan hesaplama sonucu tespit edilen fark bedelin depo ettirilmesi suretiyle davalı tarafa ödenmesine ilişkin yeniden esas hakkında karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı idare vekili ve bir kısım davalılar temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
1. Davacı idare vekili temyiz dilekçesinde özetle; bedel tespit edilirken maksimum ürün ve maksimum verim ile minimum maliyet seçilerek hesaplama yapılmış olduğunu, ortalama miktarlar üzerinden hesaplama yapılması gerektiğini, m² değerinin gerçek değerinden yüksek olduğunu, objektif değer artış oranının fazla olduğunu, kapitalizasyon faiz oranının hatalı olduğunu, Bölge Adliye Mahkemesinin bir numaralı kararında aynı bedele daha önce ilk derece mahkemesince faiz uygulanmış iken yeniden faiz ödenmesine hükmedilmesinin mükerrer faiz ödenmesine sebebiyet verdiğini, ayrıca ilk derece mahkemesince kamulaştırma bedeline davanın açıldığı tarihten itibaren 4 ay sonraki tarihe kadar belirlenen kamulaştırma bedeline yasal faiz ödenmesine hükmedildiği ve bedelin davalılara ödendiği, bu nedenle Bölge Adliye Mahkemesinin dava tarihinden bir gün sonrasından itibaren ödeme ara karar tarihine kadar faiz işletilmesinin bir kere daha mükerrer faiz uygulamasına sebebiyet verdiğini ileri sürmüştür.
2. Bir kısım davalılar temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesinde ileri sürdükleri sebepleri tekrar ederek kararının bozulmasını talep etmişlerdir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, temel olarak davacı idare ile davalı tapu malikleri arasında kamulaştırma bedelinin tespiti istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. 2942 sayılı Kanun'un 10 uncu maddesinin sekizinci fıkrası, 11 inci maddesinin birinci ve ikinci fıkraları ve 12 nci maddesinin birinci ve üçüncü fıkrası.
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun'un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Arazi niteliğindeki Kastamonu ili, ... ilçesi, ... köyü 169 ada 1 parsel sayılı taşınmaza 2942 sayılı Kanun’un 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (f) bendi uyarınca olduğu gibi kullanılması hâlinde getireceği net gelir esas alınarak değer biçilmesi yerindedir.
3. Dava konusu taşınmaza ilişkin keşif tutanağındaki mahkeme gözlemi ile beyanlar ve hükme esas alınan bilirkişi raporunda yapılan açıklamalar uyarınca taşınmazın kuru arazi vasfında olduğu anlaşılmaktadır.
4. Dava konusu taşınmazın özelliklerine ve dosya kapsamına göre uygulanan kapitalizasyon faiz oranı uygun görülmüştür.
5. Dairemize aynı bölgeden intikal eden ve dava konusu taşınmaz ile aynı niteliklere sahip olduğu anlaşılan taşınmazlarda değerlendirme tarihli İl Tarım ve Orman Müdürlüğünün veri cetveli esas alınarak münavebe planı, verim ve masraflar yönünden hesaplama yapılması doğru olup, uygulanan objektif değer artışı yönünden düzeltilerek yeniden esas hakkında karar verilmesi isabetlidir.
6. Dava konusu taşınmazın kıymet takdir raporu ile tespit edelen bedeline, ilk derece mahkemesince üç aylık vadeliye yatırılan bedeline ve Bölge Adliye Mahkemesince tespit edilen fark bedeline dava dört ay içerisinde sonuçlandırılamadığından dava tarihinden dört ay sonrasından başlatılarak farklı tarihlere kadar yasal faiz işletilmesi uygun görülmüştür.
7. Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukukî ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup temyiz dilekçelerinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Davacı idare vekili ve bir kısım davalıların yerinde görülmeyen tüm temyiz itirazlarının reddiyle usul ve kanuna uygun Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun'un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Taraflardan peşin alınan temyiz harçlarının Hazineye irat kaydedilmesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
27.02.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.