"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 5. Hukuk Dairesi
KARAR : Esastan Ret/Yeniden Esas Hakkında Verilen Karar
İLK DERECE MAHKEMESİ : Gaziosmanpaşa 1. Asliye Hukuk Mahkemesi
Taraflar arasındaki kamulaştırmasız el atılan taşınmaz bedelinin tahsili davasında yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Kararın taraf vekilleri tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun davalı idare yönünden esastan reddine davacı yönünden kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın kabulüne karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalı idare vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usûl eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacılar vekili dava dilekçesinde özetle; dava konusu İstanbul ili, ... ilçesi, ... Mahallesi 6756 ada 7 parsel sayılı taşınmaza kamulaştırma yapılmaksızın park yapılmak suretiyle fiilen el atıldığını, müvekkili ile birlikte diğer hissedarların Gaziosmanpaşa 4. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2016/123 Esas sayılı dosyasında kamulaştırmasız el atma davası açtıklarını, açılan davada müvekkiline ait 170 m²ye tekabül eden hissenin bilirkişi raporunda sehven 16 m² olarak hesaplandığını ve buna göre bir karar verildiğini, verilen kararın bozulduğunu, bozmaya uyularak yapılan yargılamada müvekkilinin üzerine kalan 154 m²lik kısım için 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 109 uncu maddesinin üçüncü fıkrası gereğince tazminat ve dava hakkının saklı tutulmasına karar verildiğini belirterek karşılığı ödenmeyen 154 m²lik kısım için kamulaştırmasız el atılan taşınmaz bedelinin davalı idareden tahsilini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı idare vekili cevap dilekçesinde özetle; davacı tarafın müvekkili idare aleyhine dava ikame etmeden önce uzlaşma talebinde bulunmasının gerektiğini, müvekkili idare açısından davanın husumetten reddinin gerektiğini, kamulaştırmasız el atma bedelinin yasal faizi ile birlikte talep edilmesinin hukuka aykırı olduğunu, davacı tarafın iddiasını ispatlamasının gerektiğini, talep edilen bedelin fahiş olduğunu belirterek davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davanın kısmen kabulüne, el atma tazminatının davalı idareden tahsil edilerek davacıya ödenmesine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
1. Davacı vekili istinaf dilekçesinde özetle; müvekkili ile birlikte diğer hissedarların Gaziosmanpaşa 4. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2016/123 Esas sayılı dosyasında kamulaştırmasız el atma davası açtıklarını, açılan davada müvekkiline ait 170 m²ye tekabül eden hissenin bilirkişi raporunda sehven 16 m² olarak hesaplandığını ve buna göre bir karar verildiğini, verilen kararın bozulduğunu, bozmaya uyularak yapılan yargılamada müvekkilinin üzerine kalan 154 m²lik kısım için tazminat ve dava hakkının saklı tutulmasına karar verildiğini, karşılığı ödenmeyen 154 m²lik kısım için davalı idare adına yapılan tescilin yolsuz tescil niteliğinde olduğunu, açtıkları davanın 154 m²lik kısım için kamulaştırmasız el atılan taşınmaz bedelinin tahsili davası olduğunu, ilk davada saklı tutulan kısım için açılan bir ek dava niteliğinde olmadığını, bu nedenle 2012 yılında açılan önceki davanın tarihi itibarıyla taşınmazın değerinin tespitinin hatalı olduğunu ileri sürmüştür.
2. Davalı idare vekili istinaf dilekçesinde özetle; dava konusu taşınmaz için belirlenen bedelin yüksek olduğunu, taşınmazın diğer paydaşları tarafından açılan davada daha düşük bedel belirlendiğini ve takyidatların bedele yansıtılması gerektiğini ileri sürmüştür.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davacı ve paydaşları tarafından açılan Gaziosmanpaşa 4. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2012/1282 Esas sayılı (bozma sonrası 2016/123 Esas, 2016/167 Karar sayılı) dosyasında dava konusu 6756 ada 7 parsel sayılı taşınmaz yönünden davacının dava konusu taşınmazda 8500/2580497 hissesinin bulunduğu, bu kısmın taşınmazın 170,00 m²sine tekabül ettiği halde bilirkişi raporunda 16,00 m² üzerinden hesaplama yapılarak 19.600,00 TL bedel belirlendiği, davacı vekilinin ıslah talebi dikkate alınarak mahkemece 19.600,00 TL bedele hükmedildiği; ancak davacı hissesinin tamamının iptaline karar verildiği, eldeki davanın ise bedeline hükmedilmediği hâlde, iptaline karar verilen 154,00 m²lik kısma yönelik açıldığı ve ek dava niteliğinde olmadığı anlaşılmakla; kamulaştırmasız el atılan arsa niteliğindeki taşınmaza davanın açıldığı 04.09.2018 tarihi değerlendirme tarihi kabul edilmek suretiyle emsal karşılaştırması yapılarak değer biçen, usul ve yasaya uygun olarak düzenlenen bilirkişi raporuna göre el atma bedelinin davalı idareden tahsiline karar verilmesi gerekirken yazılı gerekçe ile dava ek dava olarak nitelendirilip Gaziosmanpaşa 4. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2012/1282 Esas sayılı dosyasında belirlenen metrekare birim bedel üzerinden davanın kısmen kabulüne karar verilmiş olmasının doğru olmadığı gerekçesiyle hüküm düzeltilerek yeniden esas hakkında karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı idare vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalı idare vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü sebepleri tekrar etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, temel olarak davacı tapu maliki ile davalı idare arasında kamulaştırmasız el atılan taşınmazın değerinin biçilmesi ile bedelinin tahsili hususundadır.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Kanun'un 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulunun, 16.05.1956 tarihli ve 1956/1 Esas, 1956/6 Karar sayılı kararının ilgili bölümü şöyledir: “... Usûlü dairesinde istimlak muamelesine tevessül edilmeksizin gayrimenkulü yola kalbedilen şahsın, esas itibarıyla, gayrimenkulünü yola kalbeden amme hükmi şahsiyeti aleyhine meni müdahale davası açmağa hakkı olduğuna, ancak dilerse bu fiili duruma razı olarak, mülkiyet hakkının amme hükmi şahsiyetine devrine karşılık gayrimenkulünün bedelinin tahsilini de dava edebileceğine ve isteyebileceği bedelin de mülkiyet hakkının devrine razı olduğu tarih olan dava tarihindeki bedel olduğuna 16.05.1956 tarihinde ilk toplantıda ittifakla karar verildi.”
3. Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulunun, 16.05.1956 tarihli ve 1954/1 Esas, 1956/7 Karar sayılı kararı ile “... Usûlü dairesinde istimlak muamelesine tevessül edilmeksizin gayrimenkulü yola kalbedilen şahsın, gayrimenkulünün bedelinin tahsiline ilişkin olarak, gayrimenkulünü yola kalbeden hükmü şahsiyeti aleyhine açacağı bedel davasında müruruzamanın mevzuubahis olamayacağına ve bu itibarla da, hadisede Borçlar Kanunu'nun 66. maddesinin tatbik kabiliyeti bulunmadığına ...” karar verilmiştir.
3. Değerlendirme
1. Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukuki nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre davalı idare vekilinin aşağıdaki paragrafın kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
2. Dava konusu taşınmazın Gaziosmanpaşa 4. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2016/123 Esas, 2016/167 Karar sayılı dosyasında iptal edilen tapu kaydında davacıya ait pay üzerinde bulunan haciz şerhinin hükmedilen bedele yansıtılmaması bozmayı gerektirir.
Ne var ki bu hatanın giderilmesi yeniden yargılama yapılmasını gerektirmediğinden 6100 sayılı Kanun'un 370 inci maddesinin ikinci fıkrası hükmü uyarınca Bölge Adliye Mahkemesi kararının düzeltilerek onanması gerekir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1. Davalı idare vekilinin diğer temyiz itirazlarının reddine,
2. Davalı idare vekilinin Bölge Adliye Mahkemesi kararına yönelik temyiz itirazının kabulü ile Bölge Adliye Mahkemesi kararının hüküm fıkrasının (B) harfli bendine ayrı bir alt bent olarak "Dava konusu taşınmazın Gaziosmanpaşa 4. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2016/123 Esas, 2016/167 Karar sayılı dosyasında iptal edilen tapu kaydında davacıya ait pay üzerinde bulunan haciz şerhinin hükmedilen bedele yansıtılmasına," cümlesinin eklenmesi suretiyle DÜZELTİLEREK ONANMASINA,
Davalı idareden peşin alınan temyiz harcının istenildiğinde iadesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine, 02.03.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.