"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Sakarya Bölge Adliye Mahkemesi 4. Hukuk Dairesi
KARAR : Esastan ret
İLK DERECE MAHKEMESİ : ... Asliye Hukuk Mahkemesi
Taraflar arasındaki 4650 sayılı Kanun'la değişik 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'nun (2942 sayılı Kanun) 10 uncu maddesine dayanan kamulaştırma bedelinin tespiti ve kamulaştırılan taşınmazın davacı idare adına tescili davasında yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davacı idare, davalı ..., davalılar ... vd. ve davalı ... vekilleri tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı idare ve davalı ... vekilleri tarafından temyiz edilmekle; süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı idare vekili dava dilekçesinde; Sakarya ili, ... ilçesi, ... Mahallesi 1840 parsel sayılı taşınmazın kamulaştırma bedelinin tespiti ve kamulaştırılan taşınmazın davacı Sakarya ... ... Sanayii Bölgesi Tüzel Kişiliği adına tescilini talep etmiştir.
II. CEVAP
1.Davalı ... vekili cevap dilekçesinde; 2016 yılında idare tarafından belirlenen bedel ile kamulaştırma işlemi yapılmasının hukuka aykırı olduğunu, dava konusu taşınmazın Sakarya'nın kıymetli konumunda bulunduğunu, gerçek değeri tespit edilirken bulunduğu konumu, özellikleri, komşu taşınmazların imar izni olup olmadığının değerlendirilmesi gerektiğini, davacının kendi işlem ve eylemleri ile davaya sebebiyet verdiğinden yargılama giderleri ile avukatlık ücretinin davacı tarafa yükletilmesini talep etmiştir.
2. Davalılar ... vd. vekili Av.... cevap dilekçesinde; dava konusu taşınmazın tamamı kamulaştırılacağından geçimini bu taşınmazlardan sağlayan aileler düşünülerek hakkaniyete uygun bir bedel tespit edilmesi gerektiğini, dava konusu taşınmazın değeri tespit edilirken bulunduğu konumu özellikleri dikkate alınarak değerlendirme yapılması gerektiğini yargılama giderleri ile vekalet ücretinin davacıya yükletilmesine karar verilmesini talep etmişlerdir.
3. Davalılar ... vekili Av. ... cevap dilekçesinde; dava konusu taşınmaz bulunduğu mahallenin, kadastral yola cepheli oluşu ve diğer özellikleri bakımından idarenin teklif ettiği bedelin çok üstünde değere sahip olduğunu, tarla vasfında olduğundan objektif değer artış oranının hakkaniyete uygun olarak hesaplanarak gerçek değerinin tespit edilmesini istemişlerdir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davanın kabulüne ve kamulaştırma bedelinin tespiti ile davalılara payları oranında derhal ödenmesine, dava konusu taşınmazın davalılar adına olan tapu kaydının iptali ile davacı Sakarya ... ... Sanayi Bölgesi Tüzel Kişiliği adına tesciline karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı idare ve bir kısım davalılar vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
1. Davacı idare vekili istinaf dilekçesinde özetle; hükme esas alınan rapora karşı yapılan itirazlarının dikkate alınmadığını, somut ve inandırıcı olmayan gerekçelerle objektif değer artışının yüksek alındığını, dava konusu taşınmazın raporda belirtilen özelliklere haiz olmadığını ve değerinin çok yüksek hesaplandığını ileri sürmüştür.
2. Davalı ... vekili istinaf dilekçesinde özetle; dava konusu taşınmazın değerini tespit eden bilirkişi raporuna yapılan itirazlara rağmen, bedelin diğer dosyalar ile örtüştüğü belirtilerek itirazların reddedildiğini, yağış miktarı ve eğimi göz önünde bulundurulduğunda taşınmazın marjinal tarım alanında kaldığını, 6. sınıf arazi olarak kabul edilerek yapılan değerlendirmenin de yanlış olduğunu, esasında taşınmazın 3. sınıf arazi olduğunu, dava konusu taşınmaza tespit edilen metrekare birim bedelinin çok az olduğunu, en az 120-180 m² birim fiyat belirlenmesi gerektiğini, taşınmaz üzerinde yer alan kızılcık ağaçlarına takdir edilen bedelin hatalı olduğunu, bu nedenle kararın kaldırılarak yargılama giderleri ve vekalet ücretinin davacı tarafa yükletilmesini talep etmiştir.
3. Davalılar ... vd. vekili Av.... istinaf dilekçesinde; dava konusu taşınmazın tamamı kamulaştırılacağından ve geçimini bu taşınmazlardan sağlayan aileler düşünülerek hakkaniyete uygun bir bedel tespit edilmesi gerektiğini, dava konusu taşınmazın vasfının yanlış tespit edildiğini, uygulanan objektif değer artışı ile tespit edilen bedelin kabul edilebilir olmadığını, taşınmazın konumu, özellikleri ve rapora itirazların dikkate alınarak yeniden bir bedel belirlenmesi gerektiğini ileri sürmüştür.
4.Davalılar ... vekili Av. ... istinaf dilekçesinde; bilirkişi raporuna itirazların gerekçesi olarak Bölge Adliye ve Yargıtay emsal kararları gösterildiğini, ancak emsal gösterilen dosyalar ile eldeki dosyanın hangi noktalarda örtüştüğünün belirtilmediğini, aynı bölgede aynı kurum tarafından yapılan kamulaştırılmalarda taşınmazların sahip olduğu niteliklerin dikkate alındığını, dava konusu taşınmazın konumu itibariyle en az % 300 objektif değer artışı belirlenmesi gerekirken % 60 ile birim bedel tespitinin doğru olmadığını, bilirkişi raporunda belirlenen 6. sınıf arazi kabulüne rağmen münavebeye alınan ürünlerin kültür bitkileri olduğunu, uygulanan kapitalizasyon faizinin de arazinin büyüklüğüne bakıldığında en az % 5 olması gerektiğini belirterek yargılama giderleri ve vekalet ücretinin davacı tarafa yükletilmesini talep etmiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile dava konusu taşınmazın 1/25000 ölçekli plan kapsamında Marjinal Tarım alanında kaldığı, belediye ve altyapı hizmetlerinden yararlanmadığı, inşaat ve iskan izinlerinin olmadığı bildirilmiş, aynı bölgeden Yargıtay denetiminden geçen (Yargıtay 5.Hukuk Dairesi 2019/12445Esas, 2020/9791 Karar) dosya ile dava konusu taşınmazın niteliği ve konumuna göre kapitalizasyon faizi ile objektif değer artışı uygulanmasının uyumlu olduğu, taşınmaz üzerinde bulunan ağaçların bedellerinin İlçe Tarım Müdürlüğünce belirlenen maktu ağaç bedelleri ile arazi vasfında değerlendirilerek belirlenen kamulaştırma bedelinin adil ve hakkaniyete uygun olduğu, bu suretle kamulaştırma bedelinin tespit edilmesinde ve tespit edilen bedelin bloke ettirilerek hükmün kesinleşmesi beklenmeden davalı tarafa ödenmesine 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun (6100 sayılı Kanun) 353 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin (1) numaralı alt bendi uyarınca esastan reddine karar verilmesinde bir isabetsizlik görülmemiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı idare ve davalı ... vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
1. Davacı idare vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü sebepleri tekrar ederek kararın bozulmasını istemiştir.
2.Davalı ... vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü sebepleri tekrar ederek kararın bozulmasını istemiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, temel olarak davacı Sakarya ... ... Sanayi Bölgesi Tüzel Kişiliği ile davalı tapu maliki arasında kamulaştırma bedelinin tespiti istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Kanun 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2.2942 sayılı Kanun'un 10 uncu maddesinin sekizinci fıkrası ile 11 inci maddesi.
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun'un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Arazi niteliğindeki Sakarya ili, ... ilçesi, ... Mahallesi 1840 parsel sayılı taşınmaza 2942 sayılı Kanun’un 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (f) bendi uyarınca olduğu gibi kullanılması halinde getireceği net gelir esas alınarak; yaş, cins ve verim durumu dikkate alınmak suretiyle ağaçlara değer biçilmesi yerindedir.
3. Dava konusu taşınmazın kuru tarım arazisi olduğu hükme esas alınan bilirkişi raporunda açıklanmıştır.
4. Taşınmazın bulunduğu yer İlçe Tarım ve Orman Müdürlüğü verilerinde belirtilen masraflarla ekonomik tarım yapılamayacağından üretim masraflarının brüt gelirin 1/3'ü oranında alındığı belirtilmiş olup, verilerin ekonomik tarıma uygunluğu denetlenmiştir.
5. Dava konusu taşınmazların hükme esas alınan bilirkişi kurulu raporunda belirtilen özelliklerine ve dosya kapsamına göre uygulanan kapitalizasyon faiz oranı uygun olup, taşınmazların gerçek değerine ulaşması sebebiyle uygulanan objektif değer artış oranı bilirkişi raporunda gerekçelendirilmiştir.
6. Yukarıda yapılan açıklamalar bir bütün olarak değerlendirildiğinde; adil ve hakkaniyete uygun olarak tespit edilen bedelin davalı tarafa ödenmesine, dava konusu taşınmazın davalı adına olan tapu kaydının iptali ile davacı Sakarya ... ... Sanayi Bölgesi Tüzel Kişiliği adına tesciline karar verilmesinde bir isabetsizlik görülmemiştir.
7. Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Davacı idare ve davalı ... vekillerinin yerinde görülmeyen tüm temyiz itirazlarının reddiyle usûl ve kanuna uygun Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun’un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Davacı idare ve davalı ...'tan peşin alınan temyiz harçlarının Hazineye irat kaydedilmesine, 25.01.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.