"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Bursa Bölge Adliye Mahkemesi 8. Hukuk Dairesi
KARAR : Yeniden esas hakkında verilen karar
İLK DERECE MAHKEMESİ : ... 1. Asliye Hukuk Mahkemesi
Taraflar arasındaki 4650 sayılı Kanun'la değişik 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'nun (2942 Sayılı Kanun) 10 uncu maddesine dayanan kamulaştırma bedelinin tespiti ve kamulaştırılan taşınmazın davacı idare adına tescili ve yol olarak terkini davasında yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesince, İlk Derece Mahkemesi kararı kaldırılarak davanın yeniden görülmesi için dosyanın İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesinin kaldırma kararı üzerine yargılama yapan İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesince 14.01.2021 tarihli ek karar ile fark kamulaştırma bedelinin derhal ödenmesine karar verilmiştir.
Kararın davacı idare ve davalı ... vd. vekilleri tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince istinaf başvurularının kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak, yeniden esas hakkında hüküm kurulmuştur.
Davalılar vekilinin talebi üzerine Bölge Adliye Mahkemesince 01.07.2022 tarihli ek kararı ile hüküm kurulmayan 2877 parselin bedeline yönelik tespit hükmü kurulmuştur.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı idare ve davalı ... vd. vekili tarafından temyiz edilmekle; süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı idare vekili dava dilekçesinde; Bursa ili, ... ilçesi, ... Mahallesi, 2876 ve 2877 parsel sayılı taşınmazların kamulaştırma bedelinin tespiti ve kamulaştırılan taşınmazın davacı idare adına tescili ve yol olarak terkinini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalılar ... vd. vekili cevap dilekçesinde; taşınmazların bir kısmının arsa bir kısmının sulu arazi olduğunu ve arazi olan kısmın da imarlı kısımla bütün olup tamamının arsa olarak değerlendirilmesi gerektiğini, sulu arazide kapitalizasyon faiz oranının % 4 kabul edilmesi gerektiğini ve gerçek değerine ulaşılması için objektif değer artış oranı uygulanması gerektiğini belirterek yargılama giderleri ve vekâlet ücretinin davacı idareye yükletilmesini talep etmiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen karar ve ek kararı ile davanın kabulüne, kamulaştırma bedelinin tespiti ile bu bedelin davalı tarafa ödenmesine, dava konusu taşınmazın davalı adına olan tapu kaydının iptali ile davacı idare adına tesciline ve yol olarak terkinine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı idare ve davalılar ... vd. vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
1. Davacı idare vekili istinaf dilekçesinde; dava konusu taşınmazların sulu kabul edilerek kapitalizasyon faiz oranının % 4 alınmasının doğru olmadığını, aynı yörede %5-6 alındığını, masrafların brüt gelirin 1/3’ü kadar alınmasının olağandışı şartlarda uygulandığını, ... İlçe Tarım ve Orman Müdürlüğü 2017 yılına ait tarım verilerinde ‘‘yan ürün gelirleri ortalama üretim masraflarından düşülmüştür. ’’ ibaresinin yer almasına rağmen bilirkişi heyetinin net gelir hesabında fiyat artırmak maksadı dışında bir dayanağı olmayan masrafların brüt gelirin 1/3’ünü geçemez kuralını uygulamak adına iki farklı hesaplama yaptığını, objektif değer artış oranı uygulanmasının haksız kazanca neden olduğunu ileri sürerek İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılması istemi ile istinaf yoluna başvurmuştur.
2. Davalı ... vd. vekili istinaf dilekçesinde; arsa olarak değerlendirilen kısma az bedel verildiğini ve bilirkişilerin düşük değer bulacak şekilde somut emsali belirlendiğini, tarım arazisi olarak değerlendirilen kısım imar planına bitişik konumda olup en az %200 objektif değer artışı uygulanması gerektiğini, kamulaştırma dışında kalan küçük parçanın geometrisi bozuk olup tamamının kamulaştırılması gerektiğini ve idare lehine vekâlet ücreti verilmemesi gerektiğini belirterek kararın kaldırılmasını istemiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; 2876 parselin bir kısmının imar planında kalması sebebiyle bu kısmın değerinin emsal karşılaştırmasına göre geri kalan kısımlar ve 2877 parsele net gelir yöntemine göre değer biçilmesinin doğru olduğunu, aynı bölgede sulu araziler için %20 objektif değer artışı yerine %50 objektif değer artışı uygulanarak yüksek bedele ulaşılması ve dava konusu parsellerin öncesinde bir bütün iken 02.08.2016 tarihinde kamulaştırma sebebiyle ifraz edilmesi sonucu geriye kalan 2875 parselle ilgili olarak 2942 Sayılı Kanun'un 12 inci maddesine göre değer kaybı uygulanarak biçilen değerin doğru olduğu; ancak 2877 parsele yönelik tespit edilen bedelin hükümde yer verilmemesi neticesinde ek karar ile toplam 738.270,62 TL bedele ilişkin hüküm kurularak 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 353 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin üç numaralı alt bendi gereğince yeniden esas hakkında hüküm kurulmuştur.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı idare ve davalılar ... vd. vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
1.Davacı idare vekili temyiz dilekçesinde; dava konusu taşınmaz ve emsal taşınmaz arasında yüzölçümü, mesafe ve vergi rayiçleri arasında fark olduğunu, ve emsalin daha değerli olduğunu, İade edilecek bedelin yanlış yazıldığını, 39.086,26 TL'nin davacı kuruma iadesi gerekirken tavzih kararının doğru olmasına rağmen 36.889,04 TL hatalı bedel yazıldığını, bununla birlikte tescil talebi yerine yol olarak terkin kararı ile talep dışı karar verildiğini, fen bilirkişinin raporuna istinaden söz konusu parselin imar planı dahilinde kalan kısmının arsa, imar planı dışında kalan kısmının ise tarla olarak değerlendirileceği kanaatine varıldığını, dava konusu taşınmaz ve emsal taşınmaz arasında yüzölçümü, mesafe ve vergi rayiçleri arasında fark olduğunu ve emsalin daha değerli olduğunu, kapitalizasyon faizi ve objektif değer artış oranı ile masraflara itiraz ederek lehlerine vekâlet ücreti takdir edilmesi gerektiğini savunarak kararın bozulmasını istemişlerdir.
2.Davalılar ... vd. vekili temyiz dilekçesinde; tespit edilen bedelin çok düşük olduğunu, objektif değer artışı uygulanması gerektiği halde İstinaf Mahkemesi tarafından uygulanmadığını, arta kalan kısma çok düşük değer kaybı verildiğini ileri sürerek kararın bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, dava konusu taşınmazın kamulaştırma bedelinin tespitine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Kanun'un 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri
2.2942 sayılı Kanun'un 10 uncu maddesinin sekizinci fıkrası ile 11 inci ve 12 nci maddeleri.
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun’un 371 inci maddesi ile 369 uncu maddesinin birinci fıkrasında yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Arsa niteliğindeki Bursa ili, ... ilçesi, ... Mahallesi 2876 parsel sayılı taşınmaza 2942 sayılı Kanun'un 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (g) bendi uyarınca emsalin üstün ve eksik yönleri belirlenip kıyaslaması yapılarak; 2877 parsel sayılı taşınmaza 2942 sayılı Kanun'un 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (f) bendi uyarınca olduğu gibi kullanılması halinde getireceği net gelir esas alınarak değer biçilmesi uygundur.
3. Hükme esas alınan bilirkişi kurulu raporunda somut emsal kabul edilen satış, kapitalizasyon faiz ve objektif değer artış oranı uygulanarak dava konusu taşınmazlara tespit edilen bedel, benzer özeliklikteki Dairemiz denetiminden geçen dosyalarda da tespit edilen bedellerle uyumludur.
4.Bursa Bölge Adliye Mahkemesi 8. Hukuk Dairesinin 01.07.2022 tarihli ek kararında bir isabetsizlik görülmemiştir.
5. Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukukî ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Davacı idare ve davalı ... vd. vekillerinin yerinde görülmeyen tüm temyiz itirazlarının reddiyle usul ve kanuna uygun Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun’un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Davacı idare harçtan muaf olduğundan harç alınmasına yer olmadığına, davalı ... vd.'den peşin alınan temyiz harcının Hazineye irat kaydedilmesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,15.02.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.