"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Sakarya Bölge Adliye Mahkemesi 4. Hukuk Dairesi
KARAR : Kısmen kabul
Taraflar arasında İlk Derece Mahkemesinde görülen ve istinaf incelemesinden geçen 4650 sayılı Kanun'la değişik 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'nun (2942 sayılı Kanun) 10 uncu maddesine dayanan kamulaştırma bedelinin tespiti ve kamulaştırılan taşınmazın davacı idare adına tescili davasında verilen karar hakkında yapılan temyiz incelemesi sonucunda, Dairece Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulmasına karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesince bozmaya uyularak yeniden yapılan yargılama sonucunda; davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı taraf vekilleri tarafından temyiz edilmekle; süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı idare vekili dava dilekçesinde; Bolu ili, ... ilçesi, ... Mahallesi 5348 ve 5381 (ifrazen 5810) parsel sayılı taşınmazların kamulaştırma bedelinin tespiti ve kamulaştırılan taşınmazın yol olarak tapudan terkinini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı cevap dilekçesinde özetle; dava konusu taşınmazların değerlerinin davacı idare tarafından düzenlenen kıymet takdir raporunda çok düşük belirlendiğini, taşınmazların; emsal taşınmazlar ve objektif değer artırıcı unsurlar da dikkate alınarak rayiç değerlerine uygun şekilde kamulaştırma bedellerinin tespitine karar verilmesini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin 27.02.2019 tarihli ve 2017/465 Esas, 2019/137 Karar sayılı kararı ile davanın kabulüne, dava konusu taşınmazların kamulaştırma bedelinin tespiti ile davalıya ödenmesine, dava konusu taşınmazların davalı adına olan tapu kaydının iptali ile yol olarak tapudan terkinine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin 13.06.2019 tarihli ve 2019/409 Esas, 2019/436 Karar sayılı kararıyla; davalı vekilinin istinaf isteminin esastan reddine, davacı idarenin istinaf isteminin ise kısmen kabulü ile 5348 parsel sayılı taşınmazın dava dışı TOKİ tarafından kamulaştırıldığından ve tescil hükmü kesinleştiğinden bu parsel yönünden dava şartı yokluğundan davanın reddine, 5810 parsel sayılı taşınmaz ise kadastral parsel olduğundan resen düzenleme ortaklık payı kesilerek metrekare birim bedelin yeniden belirlenmek suretiyle 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 353 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin ikinci alt bendi gereğince yeniden esas hakkında hüküm kurulmuştur.
V. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Bozma Kararı
1. Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Dairemizce yapılan inceleme sonucunda 5810 parsel sayılı taşınmazın bir bölümünün 3194 sayılı İmar Kanunu'nun (3194 sayılı Kanun) 15 inci ve 16 ncı maddeleri uyarınca bedelsiz yola terk edildiğinden Dairemizin yerleşik uygulamalarına göre dava konusu taşınmazın da imar parseli olarak kabul edilmesi ve emsal taşınmaz imar parseli olduğu gözetilmeksizin dava konusu taşınmazın emsal karşılaştırması sonucu tespit edilen değerinden düzenleme ortaklık payı düşülmek suretiyle Sakarya Bölge Adliye Mahkemesi 4. Hukuk Dairesince yeniden esas hakkında hüküm kurulmasının doğru olmadığı ve idarenin kıymet takdir komisyonunca belirlenen ve hüküm ile derhal ödenmesine karar verilen bedele davanın açıldığı tarihten 4 ay sonrası olan 30.01.2018 tarihinden karar tarihine kadar, 3'er aylık vadeli mevduatta nemalandırılmasına karar verilen fark bedel 225.338,36 TL davalılara karar tarihi itibarıyla ödenemeyeceğinden, 2942 sayılı Kanun'un 10 uncu maddesinin dokuzuncu fıkrası uyarınca fark bedele ise aynı tarihten kararın kesinleşme tarihine kadar yasal faiz gerektiği düşünülmeden tespit edilen kamulaştırma bedelinin tamamına karar tarihine kadar yasal faiz işletilmesi isabetsiz bulunarak karar bozulmuştur.
B. Bölge Adliye Mahkemesince Bozmaya Uyularak Verilen Karar
Bölge Adliye Mahkemesinin 10.12.2020 tarihli ve 2020/1691 Esas, 2020/1577 Karar sayılı kararı ile bozmaya uyularak ve dava konusu taşınmaz imar parseli olarak değerlendirilerek kamulaştırma bedeli 581.512,66 TL olarak tespit edilmiştir.
C. İkinci Bozma Kararı
1. Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Dairemizce yapılan inceleme sonucu, 5381 sayılı parselden ifrazen oluşan 5810 parsel sayılı taşınmazın 581.512,66 TL olarak tespit edilen bedeli üzerinden kabul kararı verilmiş ise de 2942 sayılı Kanun'un 10 uncu maddesinin 8 inci fıkrasındaki şartlara uygun olarak fark bedelin bloke edilmesi gerektiğinden Bölge Adliye Mahkemesi kararı bozulmuştur.
D. Bölge Adliye Mahkemesince Bozmaya Uyularak Verilen İkinci Karar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile bozmaya uyulmuş, fark bedel depo ettirilerek davanın kabulüne karar verilmiştir.
VI. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
1. Davacı idare vekili temyiz dilekçesinde özetle; dava konusu 5810 parsel sayılı taşınmazın bedelinin yüksek belirlendiğini ileri sürmüştür.
2. Davalı vekili temyiz dilekçesinde özetle; belediyeye terk işlemi yapıldıktan sonra yeniden düzenleme ortaklık payı kesilmemesi gerektiğini, taşınmazın beton ve altyapı hizmetlerinden yararlandığını, imar parseli olarak değerlendirildiği hâlde bedelinin düşük belirlendiğini ileri sürmüştür.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, dava konusu taşınmazın kamulaştırma bedelinin tespitine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Kanun'un 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. 2942 sayılı Kanun'un 10 uncu maddesinin sekizinci fıkrası ile 11 inci maddesi.
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun’un 371 inci maddesi ile 369 uncu maddesinin birinci fıkrasında yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Arsa niteliğindeki dava konusu taşınmaza 2942 sayılı Kanun'un 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (g) bendi uyarınca emsalin üstün ve eksik yönleri belirlenip kıyaslaması yapılarak adil ve hakkaniyete uygun olarak tespit edilen bedelin davalı tarafa ödenmesine, dava konusu taşınmazın davalı adına olan tapu kaydının iptali ile idare adına tesciline karar verilmesi yerindedir.
3. Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukukî nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre davalı vekilinin tüm, davacı idare vekilinin aşağıdaki bent kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
4. Dava 4 ay içinde neticelendirilmediğinden, Bölge Adliye Mahkemesince tespit edilen 203.500,20 TL fark bedele 30.01.2018 tarihinden Bölge Adliye Mahkemesinin karar tarihi olan 30.06.2022 tarihine kadar faiz işletilmesi gerekirken bedelin tamamına aynı tarihler arasında faiz işletilmesine karar verilmesi isabetsizdir.
Ne var ki bu hatanın giderilmesi yeniden yargılama yapılmasını gerektirmediğinden 6100 sayılı Kanun'un 370 inci maddesinin ikinci fıkrası hükmü uyarınca mahkeme kararının düzeltilerek onanması gerekir.
VII. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1.Davalı vekilinin tüm, davacı idare vekilinin diğer temyiz itirazlarının reddine,
2. Davacı idare vekilinin Bölge Adliye Mahkemesi kararına yönelik temyiz itirazının kabulü ile;
Bölge Adliye Mahkemesi kararının hüküm fıkrasının B bendinin 3 numaralı alt bendinde geçen ''... tespit edilen toplam kamulaştırma bedeline 6459 sayılı Kanunun 6.m. ile 2942 sayılı Kanunun 10.maddesine eklenen 9.fıkra hükmü gereğince davanın açıldığı tarihten 4 ay sonraki tarih olan 30/01/2018 tarihinden işbu karar tarihi olan 30/06/2022 tarihine kadar yasal faiz işletilmesine,'' ibaresinin hükümden çıkartılmasına, yerine ''ilk derece mahkemesinin kararı ile derhal ödenmesine karar verilen 152.674,10 TL'ye 30.01.2018 tarihinden ilk derece mahkemesi karar tarihi olan 27.02.2019 tarihine kadar, fark bedel 428.838,56 TL'ye ise 30.01.2018 tarihinden Bölge Adliye Mahkemesinin karar tarihi olan 30.06.2022 tarihine kadar faiz işletilmesine'' ibaresinin yazılması suretiyle DÜZELTİLEREK ONANMASINA,
Davalıdan peşin alınan temyiz harcının Hazineye irat kaydedilmesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
23.02.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.