"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : İzmir Bölge Adliye Mahkemesi 5. Hukuk Dairesi
KARAR : Yeniden esas hakkında verilen karar
İLK DERECE MAHKEMESİ : Akhisar 2. Asliye Hukuk Mahkemesi
Taraflar arasındaki 4650 sayılı Kanun'la değişik 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'nun (2942 sayılı Kanun) 10 uncu maddesine dayanan kamulaştırma bedelinin tespiti ve kamulaştırılan taşınmazın davacı idare adına tescili davasında yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davacı idare ve bir kısım davalılar vekilleri tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurularının kısmen kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı idare ve bir kısım davalılar vekilleri tarafından temyiz edilmekle;süre, temyiz şartı ve diğer usûl eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı idare vekili dava dilekçesinde; Manisa ili, ... ilçesi, ... Mahallesi 51 parsel sayılı taşınmazda kamulaştırma bedelinin tespiti ve davacı idare adına tescilini talep etmiştir.
II. CEVAP
Bir kısım davalılar vekili cevap dilekçesinde; taşınmaz üzerinde trilye cinsi zeytin ağaçları mevcut olup ortalamanın çok üzerinde verim elde edildiğini, Akhisar Ticaret Borsasında belirlenen 2019 yılı trilye cinsi zeytin fiyatlarına göre değerinin tespit edilmesini, taşınmaz üzerindeki kazma su kuyusunun da bedelinin kamulaştırma bedeline ilave edilmesini, objektif değer arttırıcı unsurların dikkate alınmasını, kapitalizasyon faiz oranının % 4 uygulanmasını, yargılama gideri ve vekâlet ücretinin davacı tarafa yükletilmesini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davanın kabulüne, kamulaştırma bedelinin tespiti ile dava konusu taşınmazın davacı idare adına tesciline karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı idare ve bir kısım davalılar vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
1.Davacı idare vekili istinaf dilekçesinde özetle; üretim masrafı brüt gelirin 1/3'ü olarak hesaplandığından m² birim değerinin yüksek bulunduğunu, resmî veriler dikkate alınarak değerinin yeniden hesaplanması gerektiğini, objektif değer artış oranı uygulanmasının yerinde olmadığını, idare lehine vekâlet ücreti hükmedilmemesinin hatalı olduğunu ileri sürmüştür.
2.Bir kısım davalılar vekili istinaf dilekçesinde özetle; zeytin veriminin düşük alındığını, objektif değer artış oranının düşük belirlendiğini, taşınmazda bulunan damlama sulama tesisatı ve sulama borularının değerinin tespit edilmediğini ileri sürmüştür.
C. Gerekçe ve Sonuç
1. Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile hükme esas alınan bilirkişi kurulu raporunda, taşınmazın sulu kapama zeytin bahçesi niteliğinde olduğu kabul edilerek, Akhisar İlçe Tarım ve Orman Müdürlüğü verileri esas alınıp, gelir metoduna göre hesaplama yapılmasının doğru bulunduğu,
2. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin 12055/17 numaralı başvuru sonucu verilen 23.10.2018 tarihli kararı ve Anayasa Mahkemesinin 2016/9364 başvuru numaralı, 01.06.2019 tarihli ve 30791 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan kararı da göz önüne alındığında davacı idare lehine vekâlet ücretine hükmedilmemesinin doğru olduğu,
3. İlk Derece Mahkemesince kararın kesinleşmesinden sonra ödenmesine karar verilen fark bedele kararın kesinleşmesine kadar yasal faiz işletilmesi gerektiği,
4. Taşınmazın mahalle merkezine 1000 metre mesafede olduğu, Akhisar-Sındırgı karayoluna çok yakın konumda olduğu ve bilirkişi raporunda belirlenen özellikleri dikkate alınarak % 40 yerine daha düşük objektif değer artışı uygulanması yerinde görülmeyerek yeniden yapılan hesaplama sonucu kararı istinaf edenlerin payları oranında fark bedel depo ettirilip, belirlenen bedel üzerinden 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 353 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin üçüncü alt bendi uyarınca yeniden esas hakkında karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı idare ve bir kısım davalılar vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
1. Davacı idare vekili temyiz dilekçesinde özetle; üretim masrafı brüt gelirin 1/3'ü olarak hesaplandığından m² birim değerinin yüksek bulunduğunu, resmî veriler dikkate alınarak değerinin yeniden hesaplanması gerektiğini, objektif değer artış oranı uygulanmasının yerinde olmadığını, idare lehine vekâlet ücreti hükmedilmemesinin hatalı olduğunu ileri sürmüştür.
2. Bir kısım davalılar vekili temyiz dilekçesinde özetle; zeytin veriminin düşük alındığını, objektif değer artış oranının düşük belirlendiğini ileri sürmüştür.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, dava konusu taşınmazın kamulaştırma bedelinin tespitine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Kanun'un 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. 2942 sayılı Kanun'un 10 uncu maddesinin sekizinci fıkrası ile 11 inci maddesi.
3. Değerlendirme
1. Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukukî nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre davacı idare ve bir kısım davalılar vekillerinin aşağıdaki bendin kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
2. Kapama zeytin bahçesi niteliğindeki Manisa ili, ... İlçesi, ... Mahallesi 51 parsel sayılı taşınmaza 2942 sayılı Kanun’un 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (f) bendi uyarınca net geliri esas alınarak değer biçilmesinde bir isabetsizlik görülmemiştir. Ancak;
3. Yapılan incelemede, Bölge Adliye Mahkemesi kararını istinaf eden davalı ..., ..., ..., ... ve ...'ın dava konusu taşınmazdaki hisselerinin yanı sıra tapu maliki müteveffa ...'ın dosya içindeki Akhisar Sulh Hukuk Mahkemesinin 2020/107 Esas, 2020/181 Karar sayılı veraset ilâmına göre davalılardan ..., ..., ... ve ...'ın mirasçıları olduğunun anlaşılması karşısında, kararı istinaf eden davalıların tapudaki payları dışında ...'dan gelen paylarının da hesaplamada gözetilmesi gerekirken sadece tapudaki payları dikkate alınarak kamulaştırma bedelinin tespit edilmesi yerinde görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Davacı idare ve davalılar ... vd. Vekillerinin temyiz itirazlarının kabulü ile Bölge Adliye Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Peşin alınan temyiz karar harcının istek hâlinde bir kısım davalılara iadesine,
Dosyanın kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,16.01.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.