"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Bursa Bölge Adliye Mahkemesi 8. Hukuk Dairesi
KARAR : Esastan ret/Düzeltilerek yeniden esas hakkında verilen karar
İLK DERECE MAHKEMESİ : Bursa 10. Asliye Hukuk Mahkemesi
Taraflar arasındaki kamulaştırmasız el atılan taşınmaz bedelinin tahsili için açılan ilk davada saklı tutulan bölümün tahsili istemine ilişkin davada yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davacı ve davalı Bursa ... vekilleri tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince davacı vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine, davalı Bursa Belediye Başkanlığı vekilinin istinaf başvurusunun kısmen kabulü ile İlk Derece Mahkemesi kararı kaldırılarak yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın kabulüne karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı ve davalı Bursa Belediye Başkanlığı vekilleri tarafından tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü: karar verilmiştir.
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde özetle; Bursa ili, ... ilçesi, ... Mahallesi 957 ada 27 parsel sayılı taşınmazın müvekkiline ait olduğunu, taşınmaza davalı idareler tarafından kamulaştırmasız el atıldığını, Bursa 6. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2015/169 Esas, 2017/89 karar sayılı kararı ile fazlaya dair hakları saklı tutulmak kaydı ile 4.123.449,00 TL tazminata hükmedildiğini, bu kararın Yargıtay 5. Hukuk Dairesinin 2018/1232 Esas, 2019/19834 Karar sayılı onama kararı ile kesinleştiğini, bu nedenle ek tazminat bedeli olan 2.383.449,71 TL tazminatın ilk dava tarihi olan 27.02.2015 tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte davalı ... Başkanlığından, 1.729.999,29 TL tazminatın ilk dava tarihi olan 27.02.2015 tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte davalı Bursa Büyükşehir Belediye Başkanlığından tahsiline karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
II. CEVAP
1. Davalı ... vekili cevap dilekçesinde özetle; davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
2. Davalı Bursa ... vekili cevap dilekçesinde özetle; davanın dava şartı yokluğundan, görev, husumet, zamanaşımı ve hak düşürücü süre yönünden, mahkeme aksi kanaatte ise esas yönünden reddine karar verilmesini talep etmiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davalı idareler aleyhine açılan davanın kabulü ile taşınmaz bedelinin ilk dava tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte davalı idarelerden alınarak davacıya verilmesine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı ve davalı Bursa Belediye Başkanlığı vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
1. Davacı vekili istinaf başvuru dilekçesinde özetle; kararın usul ve yasaya aykırı olduğunu, belirlenen bedelin düşük olduğunu belirterek kararın kaldırılmasını istemiştir.
2. Davalı Bursa ... vekili istinaf başvuru dilekçesinde özetle; kararın usul ve yasaya aykırı olduğunu, eksik incelemeye dayalı kararın kaldırılmasını, davanın müvekkili belediye yönünden reddine karar verilmesini talep etmiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile dava konusu taşınmazla ilgili iş bu dosyanın tarafları arasında görülen Bursa 6. Asliye Hukuk Mahkemesinin 02.02.2017 tarihli ve 2015/169 Esas, 2017/89 Karar sayılı dosyasının incelenmesinde davanın kabulü ile 10.000,00 TL tazminata hükmedildiği, fazlaya ilişkin hakların saklı tutulduğu, kararın Yargıtay 5. Hukuk Dairesinin 2018/1232 Esas, 2019/19834 Karar sayılı ilâmı ile onanmasına karar verilerek kararın 05.12.2019 tarihinde kesinleşmiş olduğu anlaşılmakta olup eldeki dava; incelenen dosya kapsamında bilirkişi heyetince belirlenen 4.123.449.00 TL'lik tazminattan bakiye kalan kısım için ek dava mahiyetinde açılmış olup ilk derece mahkemesince kesinleşen dosyaya göre bakiye bedele hükmedilmesinin isabetli olduğu belirtilerek davacı vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine, davalı Bursa Belediye Başkanlığı vekilinin istinaf başvurusunun kabulü ile taşınmaz üzerinde bulunan takyidatın hükmedilen bedele yansıtılmak suretiyle yeniden esas hakkında karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili ve davalı Bursa ... vekilince temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
1. Davacı vekili temyiz dilekçesinde özetle; belirlenen bedelin düşük olduğunu ileri sürerek Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
2. Davalı Bursa ... vekili temyiz dilekçesinde özetle; yargı yolu nedeni ile davanın reddine karar verilmesi gerektiğini, belirlenen bedelin fahiş olduğunu ileri sürerek Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, davacı tapu maliki ile davalı idare arasında kamulaştırmasız el atılan taşınmaz bedelinin tahsili için açılan ilk davada saklı tutulan bölümün tahsili istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulunun, 16.05.1956 tarihli ve 1956/1 Esas, 1956/6 Karar sayılı kararının ilgili bölümü şöyledir: “... Usûlü dairesinde istimlak muamelesine tevessül edilmeksizin gayrimenkulü yola kalbedilen şahsın, esas itibarıyla, gayrimenkulünü yola kalbeden amme hükmi şahsiyeti aleyhine meni müdahale davası açmağa hakkı olduğuna, ancak dilerse bu fiili duruma razı olarak, mülkiyet hakkının amme hükmi şahsiyetine devrine karşılık gayrimenkulünün bedelinin tahsilini de dava edebileceğine ve isteyebileceği bedelin de mülkiyet hakkının devrine razı olduğu tarih olan dava tarihindeki bedel olduğuna 16.05.1956 tarihinde ilk toplantıda ittifakla karar verildi.”
3. Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulunun, 16.05.1956 tarihli ve 1954/1 Esas, 1956/7 Karar sayılı kararı ile “... Usûlü dairesinde istimlak muamelesine tevessül edilmeksizin gayrimenkulü yola kalbedilen şahsın, gayrimenkulünün bedelinin tahsiline ilişkin olarak, gayrimenkulünü yola kalbeden hükmü şahsiyeti aleyhine açacağı bedel davasında müruruzamanın mevzuubahis olamayacağına ve bu itibarla da, hadisede Borçlar Kanunu'nun 66. maddesinin tatbik kabiliyeti bulunmadığına ...” karar verilmiştir.
4. 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'nun (2942 sayılı Kanun) 11 inci maddesi.
3. Değerlendirme
1. Bölge Adliye Mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun’un 371 inci maddesi ile 369 uncu maddesinin birinci fıkrasında yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Dosyada bulunan kanıt ve belgelere, kararın dayandığı gerekçelere göre, taraflar arasında görülüp kesinleşen önceki davada tespit edilen bedel esas alınmak suretiyle davanın kabulüne ilişkin ilk derece mahkemesi kararına karşı davacı vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine, davalı Bursa Belediye Başkanlığı vekilinin istinaf başvurusunun kısmen kabulü ile taşınmaz üzerinde bulunan takyidatın hükmedilen bedele yansıtılması suretiyle yeniden esas hakkında karar verilmesi yerindedir.
3. Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup temyiz dilekçelerinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Davacı ile davalı Bursa ... vekillerinin yerinde görülmeyen tüm temyiz itirazlarının reddiyle usul ve kanuna uygun Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun’un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Davacıdan peşin alınan temyiz harcının Hazineye irat kaydedilmesine,
Davalı Bursa Büyükşehir Belediye Başkanlığından aşağıda yazılı kalan harcın alınmasına,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
28.02.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.