"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Konya Bölge Adliye Mahkemesi 4. Hukuk Dairesi
Taraflar arasındaki 4650 sayılı Kanun'la değişik 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'nun (2942 sayılı Kanun) 10 uncu maddesine dayanan kamulaştırma bedelinin tespiti ve kamulaştırılan taşınmazın idare adına tescili davasında yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesince, İlk Derece Mahkemesi kararı kaldırılarak davanın yeniden görülmesi için dosyanın İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesinin kaldırma kararı üzerine yargılama yapan İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davacı idare vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddi ile resen İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak, düzeltilerek yeniden esas hakkında hüküm kurmak suretiyle davanın kabulüne karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı idare vekili tarafından temyiz edilmekle; süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı idare vekili dava dilekçesinde; ... ili, ... ilçesi, ... Mahallesi 196 ada 25 parsel (ifrazen 182 parsel) sayılı taşınmazın kamulaştırma bedelinin tespiti ve kamulaştırılan taşınmazın idare adına tescilini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili cevap dilekçesi sunmamıştır.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davanın kabulüne ve tespit edilen kamulaştırma bedeli ile acele kamulaştırma dosyasında tespit edilen bedel arasındaki fark bedelin tüm getirileri ile birlikte davalıya ödenmesi hususunda ilgili bankaya müzekkere yazılmasına ve acele kamulaştırma bedeli olarak tespit edilen 101.209,12 TL'den 60.522,23 TL'nin davalıya ödenerek bakiye 40.686,89 TL'nin vadeli hesapta nemalandırılmasına karar verildiği fakat acele kamulaştırma dosyasında tespit edilen bedelin tamamının davalıya derhal ödenmesi gerektiği anlaşılmakla acele kamulaştırma bedeli olarak depo edilip ödenmeyen bakiye 40.686,89 TL'nin tüm getirileri ile birlikte davalıya ödenmesi hususunda ilgili bankaya müzekkere yazılmasına, dava konusu taşınmazın kamulaştırılan kısmının tapu kaydının iptali ile davacı idare adına tesciline karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı idare vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davacı idare vekili istinaf dilekçesinde özetle; münavebe deseninin hatalı belirlendiğini, turşuluk hıyarın dava konusu taşınmazın bulunduğu yerde mutat bir ürün olmadığını, raporda arazinin yıllık ortalama net gelirinin yüksek hesaplandığını, son 5 yıla ilişkin olarak Tarım İlçe Müdürlüğünce tespit edilen verim miktarlarının ortalamasının dikkate alınması gerektiğini, objektif değer artışının yüksek belirlendiğini ve ağaç bedellerinin hatalı hesaplandığını, acele el koyma dosyasında aynı sayıdaki ağaç için 20.726,00 TL değer biçildiği halde hükme esas alınan bilirkişi raporunda 95.241,00 TL değer biçilmesinin kabul edilemeyeceğini, 1 yılda oluşan bu artışın sebeplerinin ortaya konulmadığını ileri sürerek İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; davaya konu taşınmaz üzerinde bulunan çeşitli meyve ağaçları yönünden İl Tarım ve Orman Müdürlüğü verilerine göre 2019 yılında ... İl merkezinde geçerli bulunan meyvecilik ürünü maliyet çizelgesine göre değerlerinin belirlenmesinde ve taşınmaz üzerinde bulunan beton direklerin ve tel kafesin de yıpranma payları da düşülerek kamulaştırma tarihi itibarıyla değerlerinin belirlenerek kamulaştırılan alan için belirlenen değere eklenmek suretiyle toplam kamulaştırma bedelinin belirlenmiş olması yöntem itibarıyla doğru olup, 2942 sayılı Kanun’un kıymet takdir esaslarını düzenleyen 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (f) bendi uyarınca olduğu gibi kullanılması hâlinde getireceği net geliri esas alınarak değer tespiti yerinde olup, hükme esas alınan bilirkişi heyeti raporunda ayrıntılı olarak yapılan tespitlere göre taşınmazın mevcut özellikleri dikkate alındığında tespit edilen m² birim fiyatına, objektif değer artışını gerektiren durumlar ayrı ayrı değerlendirilerek taşınmaz için % 50 oranında objektif değer artışı uygulanmak suretiyle kamulaştırma bedelinin belirlenmiş bulunması, aynı bölgeden Bölge Adliye Mahkemesine gelen dava dosyalarında % 200 oranında objektif değer artışı uygulanıyor olması karşısında doğru değil ise de, davalı tarafından istinaf başvurusunda bulunulmaması sebebiyle taşınmazın m² bedelinin ve hüküm altına alınan kamulaştırma bedelinin esasen davacı idare lehine olduğu anlaşılmakla davacı idare vekilinin bu husustaki istinaf taleplerinin esastan reddine karar verilmesinde bir isabetsizlik bulunmadığı; ancak davacı idare harçtan muaf olmadığı halde muafiyet kararı verilerek harç alınmasına yer olmadığına karar verilmesi hatalı olduğundan, davacı idare vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddi ile kamu düzeni yönünden resen hüküm düzeltilerek yeniden esas hakkında karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı idare vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davacı idare vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü sebepleri tekrar ederek Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, temel olarak davacı idare ile davalı tapu maliki arasındaki kamulaştırma bedelinin tespiti istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. 2942 sayılı Kanun'un 10 uncu maddesinin sekizinci fıkrası ile 11 inci maddesi.
3. Değerlendirme
1.Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun'un 371 inci maddesi ile 369 uncu maddesinin birinci fıkrasında yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Arazi niteliğindeki dava konusu taşınmaza 2942 sayılı Kanun’un 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (f) bendi uyarınca olduğu gibi kullanılması hâlinde getireceği net gelir esas alınarak; üzerindeki yapılara ise aynı Kanun'un 11 inci maddesinin (h) bendi uyarınca resmi birim fiyatları esas alınıp yıpranma payı düşülerek, ağaçlara ise yaş cins ve verim durumu dikkate alınarak maktuen değer biçilmesine ve tespit edilen bedelin bloke ettirilerek davalı tarafa ödenmesine, dava konusu taşınmazın davalı adına olan tapu kaydının iptali ile idare adına tesciline karar verilmesinde bir isabetsizlik görülmemiştir.
3. Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Davacı idare vekilinin yerinde görülmeyen tüm temyiz itirazlarının reddiyle usul ve kanuna uygun Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun'un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Davacı idareden peşin alınan temyiz harcının Hazineye irat kaydedilmesine
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
01.06.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.