"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi
Taraflar arasındaki kamulaştırmasız el atılan taşınmaz bedelinin tahsili ve ecrimisil davasında verilen karar hakkında yapılan temyiz incelemesi sonucunda, Dairece Mahkeme kararının bozulmasına karar verilmiştir.
Mahkemece bozmaya uyularak yeniden yapılan yargılama sonucunda; davalı ... İl Milli Eğitim Müdürlüğü yönünden husumet yokluğu nedeniyle davanın reddine, davalı ... yönünden davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Mahkeme kararı davacılar ve davalı ... vekilleri tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacılar vekili dava dilekçesinde özetle; müvekkillerinin ... ili, ... ilçesi, ... Mahallesi 1929 ada 1 parsel sayılı taşınmazın paydaşı olduğunu, taşınmaza kamulaştırma yapılmaksızın okul yapılmak suretiyle fiilen el atıldığını belirterek kamulaştırmasız el atılan taşınmaz bedelinin ve geriye dönük beş yıllık ecrimisilin davalı idareden tahsilini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı idareler vekilleri cevap dilekçelerinde özetle; müvekkili idareler yönünden davanın husumet yokluğu nedeniyle reddine karar verilmesini, 6360 sayılı Kanun uyarınca husumetin ... Büyükşehir Belediye Başkanlığı ve ... Belediye Başkanlığına yöneltilmesini talep etmiştir.
III. MAHKEME KARARI
... 1. Asliye Hukuk Mahkemesinin 05.04.2016 tarihli ve 2014/545 Esas, 2016/196 Karar sayılı kararı ile davalı ... İl Milli Eğitim Müdürlüğü yönünden husumet yokluğu nedeniyle davanın reddine, davalı ... yönünden davanın kabulüne ve el atma tazminatının tespiti ile davalı ... Bakanlığından tahsil edilerek davacılara ödenmesine karar verilmiştir.
IV. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Bozma Kararı
1. ... 1. Asliye Hukuk Mahkemesinin 05.04.2016 tarihli ve 2014/545 Esas, 2016/196 Karar sayılı kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Dairemizce yapılan temyiz incelemesi sonucunda; dava konusu taşınmazın arsa niteliğinde olduğu, 2942 sayılı Kanun'un 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (g) bendi uyarınca özel amacı olmayan, yakın tarihte satışı yapılan emsallerle mukayese yapılarak, emsal ile dava konusu taşınmazın üstün ve eksik yönleri belirtilmek suretiyle dava konusu taşınmaz ile bilirkişi kurulunca emsal kabul edilecek taşınmazların, Arsa Metrekare Rayiç Bedeli Takdir Komisyonu tarafından belirlenen 2014 yılı emlak vergisine esas olan metrekare değerleri de ilgili Belediye Başkanlığından istenip, dava konusu taşınmazın emsal taşınmazlara göre üstünlük oranı yönünden bilirkişi kurulu raporu da denetlenerek hüküm kurulması gerekirken, aynı taşınmazın başka bir dosyada belirlenen metrekare bedelinin dava tarihine endekslenmesi suretiyle bedel belirlenmesi ve ecrimisile hükmedilmesi için taşınmazın bulunduğu mevkideki diğer arsaların dava tarihinden geriye doğru ecrimisil istenen süre içinde kiraya verilip verilmedikleri, veriliyor ise mutad olarak nasıl ve ne şekilde kiraladıklarının taraflardan delilleri sorulmak suretiyle tespit edilmesi, varsa emsal kira sözleşmesi temin ettirilerek yalnız bu yönden mahallinde keşif yapılıp alınacak rapor doğrultusunda hüküm kurulması gerektiği düşünülmeden varsayıma dayalı olarak soyut bir şekilde ecrimisil hesabı yapan rapor esas alınarak eksik inceleme ile hüküm kurulmasının doğru görülmediği gerekçesi ile kararın bozulmasına karar verilmiştir.
B. Mahkemece Bozmaya Uyularak Verilen Karar
Mahkemenin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davalı ... İl Milli Eğitim Müdürlüğü yönünden husumet yokluğu nedeniyle davanın reddine, davalı ... yönünden davanın kısmen kabulüne ve el atma tazminatının tespiti ile davalı ... Bakanlığından tahsil edilerek davacılara ödenmesine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Mahkemenin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacılar ve davalı ... vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
1. Davacılar vekili temyiz dilekçesinde özetle; dava konusu taşınmaz için belirlenen bedelin düşük olduğunu, paydaşlarca açılan davada emsal alınan İstasyon Mahallesi 1931 ada 5 parsel sayılı taşınmazın emsal olarak alınması gerekirken, dava tarihinden sadece üç ay sonra yapılan satış olduğu gerekçesiyle bu emsalin esas alınmamasının hatalı olduğunu, ecrimisil bedelinin de paydaş dosyasında yapılan hesaplamadan daha düşük olduğunu, dava konusu taşınmaza okul binası inşa eden kurum ... İl Özel İdaresi olduğundan, davanın ... Valiliğine yöneltilmiş olmasında hukuka aykırılık bulunmadığını, Anayasa Mahkemesi kararları doğrultusunda müvekkilleri aleyhine hükmedilen vekâlet ücreti yönünden hükmün düzeltilmesi gerektiğini ileri sürerek kararın bozulması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
2. Davalı ... vekili temyiz dilekçesinde özetle; kararın usul ve kanuna aykırı olduğunu ileri sürerek bozulması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, temel olarak davacı tapu malikleri ile davalı idareler arasındaki kamulaştırmasız el atılan taşınmazın değerinin biçilmesi ve bedelinin tahsili ile ecrimisil hususundadır.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) geçici 3 üncü maddesi gereği yürürlükte bulunan 1086 sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu’nun (1086 sayılı Kanun) 26.09.2004 tarihli ve 5236 sayılı Kanun'la yapılan değişiklikten önceki 428 inci maddesi.
2. Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulunun, 16.05.1956 tarihli ve 1956/1 Esas, 1956/6 Karar sayılı kararının ilgili bölümü şöyledir: “... Usûlü dairesinde istimlak muamelesine tevessül edilmeksizin gayrimenkulü yola kalbedilen şahsın, esas itibarıyla, gayrimenkulünü yola kalbeden amme hükmi şahsiyeti aleyhine meni müdahale davası açmağa hakkı olduğuna, ancak dilerse bu fiili duruma razı olarak, mülkiyet hakkının amme hükmi şahsiyetine devrine karşılık gayrimenkulünün bedelinin tahsilini de dava edebileceğine ve isteyebileceği bedelin de mülkiyet hakkının devrine razı olduğu tarih olan dava tarihindeki bedel olduğuna 16.05.1956 tarihinde ilk toplantıda ittifakla karar verildi.”
3. Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulunun, 16.05.1956 tarihli ve 1954/1 Esas, 1956/7 Karar sayılı kararı ile “... Usûlü dairesinde istimlak muamelesine tevessül edilmeksizin gayrimenkulü yola kalbedilen şahsın, gayrimenkulünün bedelinin tahsiline ilişkin olarak, gayrimenkulünü yola kalbeden hükmü şahsiyeti aleyhine açacağı bedel davasında müruruzamanın mevzuubahis olamayacağına ve bu itibarla da, hadisede Borçlar Kanunu'nun 66. maddesinin tatbik kabiliyeti bulunmadığına ...” karar verilmiştir.
3. Değerlendirme
1. Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukuki nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre davalı ... vekilinin tüm, davacılar vekilinin aşağıdaki paragrafların kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
2. Dava konusu taşınmazın diğer paydaşları tarafından açılan ve Dairemize intikal eden ... 5.Asliye Hukuk Mahkemesinin 2014/217 Esas, 2015/885 Karar sayılı dava dosyasında 11.04.2014 değerlendirme tarihi itibarıyla 1.595 TL/m² değer biçildiği, yine ... 3. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2017/478 Esas, 2018/676 Karar sayılı dava dosyasında 14.11.2017 değerlendirme tarihi itibarıyla 2.237 TL/m² değer biçildiği ve bu kararların Dairemiz denetiminden geçerek onandığı dikkate alındığında, dava konusu taşınmaz için 02.09.2014 değerlendirme tarihi itibarıyla 1.500 TL/m² değer biçilmesi suretiyle paydaş dosyalarındaki güçlü delil niteliğindeki bedellerden ayrılma nedenleri konusunda bilirkişi heyetinden ek rapor alınıp, sonucuna göre karar verilmesi gerekirken eksik incelemeyle hüküm kurulması doğru değildir.
3. Ecrimisil bedeli yönünden diğer paydaşlarca açılan ve Dairemiz denetiminden geçerek onanan ... 3. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2017/478 Esas, 2018/676 Karar sayılı dava dosyasındaki hesaplamanın güçlü delil niteliğinde olduğu dikkate alınarak bu bedelden ayrılma nedenleri konusunda bilirkişi heyetinden ek rapor alınıp, sonucuna göre karar verilmesi gerektiğinin düşünülmemesi bozmayı gerektirmiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Davalı ... vekilinin temyiz itirazlarının reddine, davacılar vekilinin temyiz itirazlarının kabulü ile Mahkeme kararının BOZULMASINA,
Peşin alınan temyiz karar harcının istek hâlinde davacılara iadesine, davalı ... harçtan muaf olduğundan harç alınmamasına,
Dosyanın kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
18.05.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.