"İçtihat Metni"
İNCELENEN KARARIN
MAHKEMESİ : Gaziantep Bölge Adliye Mahkemesi 6. Hukuk Dairesi
Taraflar arasındaki 4650 sayılı Kanun'la değişik 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'nun (2942 sayılı Kanun) 10 uncu maddesine dayanan kamulaştırma bedelinin tespiti ve kamulaştırılan taşınmazın yol olarak tapudan terkini davasında yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın taraf vekillerince istinaf edilmesi üzerine Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak davanın yeniden görülmesi için dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesinin kaldırma kararı üzerine yeniden yargılama yapan İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın taraf vekillerince istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun davacı idare yönünden esastan reddine, davalı yönünden kısmen kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak, düzeltilerek yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın kabulüne karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı taraf vekillerince temyiz edilmekle; süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı idare vekili dava dilekçesinde özetle; ... ili, ... ilçesi, ... Mahallesi 140 ada 6 parsel sayılı taşınmazın kamulaştırma bedelinin tespiti ile kamulaştırılan taşınmazın yol olarak tapudan terkinini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili cevap dilekçesinde özetle; dava konusu taşınmazın gerçek değerinin belirlenmesi için arsa olarak değerlendirilmesi gerektiğini, taşınmazın üzerinde ve etrafında meskun yapıların bulunduğunu, taşınmaza yakın mesafede bulunan fabrika ve petrol ofislerinin varlığı ve özel okulun varlığı da bölgenin artan imarına ilişkin başka bir delil olduğunu, taşınmaz üzerinde yer alan yapılar ile etrafındaki diğer yapıların alt yapı hizmetlerinin bulunduğunu, taşınmazın Ankara yolu üzerinde gayet işlek bir yol üzerinde bulunduğunu, ulaşım hizmetinden yararlandığını beyan ederek, taşınmazın öncelikle arsa olarak kabul edilmesini, vergi beyanları veya emsal satışlar dikkate alınarak gerçek değerinin araştırılarak belirlenmesi ve bu gerçek değer üzerinden kamulaştırmanın gerçekleştirilmesi, söz konusu bedele ağaç, eklenti binalar tel örgü, çit, kuyu vs. bedellerinin ve geriye kalan arazinin değer kaybının eklenmesiyle oluşacak gerçek bedelinin belirlenmesini talep etmiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davanın kabulüne ve kamulaştırma bedelinin tespiti ile davalıya ödenmesine, dava konusu taşınmazın davalı adına olan tapu kaydının iptali ile yol olarak tapudan terkinine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
1. Davacı idare vekili istinaf dilekçesinde özetle; hükme esas alınan raporun objektif kriterlerden uzak olduğunu, %180 objektif değer artışı uygulamasının hatalı olduğunu, kapitalizasyon faizinin belirlenmesinde değerlendirmeye esas alınan niteliklerin tekrar objektif artış unsurunun belirlenmesinde değerlendirmeye esas alınmasının doğru olmadığını, taşınmazın m² birim fiyatının hak edilen bedelin çok üzerinde olduğunu, fahiş bir bedel belirlendiğini, faiz hükmünün hatalı olduğunu ileri sürerek İlk Derece Mahkemesinin kararının kaldırılmasını talep etmiştir.
2. Davalı vekili istinaf dilekçesinde özetle; dava konusu taşınmazın niteliğinin arsa olduğunu, belirlenen bedelin düşük olduğunu, idare lehine vekâlet ücreti takdirinin hatalı olduğunu ileri sürerek İlk Derece Mahkemesinin kararının kaldırılmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile sulu kapama kayısı bahçesi niteliğindeki taşınmaza dava tarihinde geçerli olan resmî veri listesi esas alınarak, %4 oranında kapitalizasyon faiz oranı ve gerçek değere ulaşmak amacıyla objektif değer artış oranı uygulanmak suretiyle net gelir yöntemine göre değer biçildiği gerekçesiyle taraf vekillerinin istinaf başvurusunun davacı idare yönünden esastan reddine, davalı yönünden kısmen kabulü ile derhâl ödeme ve idare lehine verilen vekâlet ücretinin kaldırılması hususlarında İlk Derece Mahkemesi kararı kaldırılarak 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 353 üncü maddesi birinci fıkrası (2) numaralı bendi uyarınca düzeltilerek yeniden esas hakkında karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
1. Davacı idare vekili temyiz dilekçesinde özetle; kayısı münavebe sisteminde son beş yılın ortalama verilerinin esas alınması gerektiğini, bedelin yüksek belirlendiğini ve idare lehine vekâlet ücretine hükmedilmesi gerektiğini ileri sürerek kararın bozulmasını talep etmiştir.
2. Davalı vekili temyiz dilekçesinde özetle; dava konusu taşınmazın niteliğinin arsa olduğunu, o bölgede arsa değerinin 4.500-5000 TL/m² olması gerektiğini, arazi olarak kabul edilse dahi belirlenen bedelin düşük olduğunu, veri cetvelindeki verilerin üst düzey zamlar ve fiyat artışları karşısında sembolik kaldığını, taşınmazın konumu itibarıyla objektif değer artış oranının daha yüksek oranda uygulanması gerektiğini ileri sürerek kararın bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, temel olarak davacı idare ile davalı ... maliki arasındaki kamulaştırma bedelinin tespiti istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Kanun'un 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. 2942 sayılı Kanun'un 10 uncu, 11 inci ve 12 nci maddeleri.
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun'un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Kapama kayısı bahçesi niteliğindeki Malatya ili, Yeşilyurt ilçesi, Görgü Mahallesi 140 ada 6 parsel sayılı taşınmaza 2942 sayılı Kanun’un 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (f) bendi uyarınca olduğu gibi kullanılması halinde getireceği net gelir esas alınarak değer biçilmesi yerindedir.
3. Dava konusu taşınmazın hükme esas alınan bilirkişi kurulu raporunda belirtilen özelliklerine ve dosya kapsamına göre uygulanan kapitalizasyon faiz oranı ve objektif değer artış oranı uygun görülmüştür.
4. Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukukî nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre, taraf vekillerinin aşağıdaki paragrafların kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
5. Mahkemece verilen hüküm, Gaziantep Bölge Adliye Mahkemesi 6. Hukuk Dairesince verilen kaldırma ve gönderme kararı ile ortadan kalktığı halde, ilk kararda tescil ve terkin hükmü verildiğinden bahisle, yeniden tescil ve terkin hükmü kurulmaması yerinde değildir.
6. Mahkemece verilen ilk kararla tespit edilen 833.771,26 TL'ye dava tarihinden dört ay sonrasından itibaren ilk karar tarihine kadar faiz işletilmemesi hatalıdır.
Ne var ki bu hatanın giderilmesi yeniden yargılama yapılmasını gerektirmediğinden 6100 sayılı Kanun'un 370 inci maddesinin ikinci fıkrası hükmü uyarınca kararın düzeltilerek onanması gerekir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1. Taraf vekillerinin diğer temyiz itirazlarının reddine,
2. Taraf vekillerinin Bölge Adliye Mahkemesi kararına yönelik temyiz itirazının kısmen kabulü ile Bölge Adliye Mahkemesi kararının;
a) (B-1) numaralı bendinin hükümden çıkartılmasına, yerine "Malatya ili, Yeşilyurt ilçesi, Görgü Mahallesi 140 ada 6 parsel No.lu taşınmazın davalı adına olan tapu kaydının iptali ile davacı kurum adına tapuya kayıt ve tesciline ve tapuda yol olarak terkinine," cümlesinin yazılmasına,
b) (B-3) numaralı bendinin başına eklenmek üzere "İlk kararla tespit edilen 833.771,26 TL bedele tekerrür olmamak kaydıyla 19.11.2017 tarihinden ilk karar tarihi 30.03.2018 tarihine kadar faiz işletilmesine" cümlesinin yazılması suretiyle DÜZELTİLEREK ONANMASINA,
İstek hâlinde peşin alınan temyiz harcının davalıya iadesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
24.04.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.