"İçtihat Metni"
İNCELENEN KARARIN
MAHKEMESİ : Gaziantep Bölge Adliye Mahkemesi 6. Hukuk Dairesi
Taraflar arasındaki 4650 sayılı Kanun'la değişik 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'nun (2942 sayılı Kanun) 10 uncu maddesine dayanan kamulaştırma bedelinin tespiti ve kamulaştırılan taşınmazın idare adına tescili, yol olarak terkini davasında yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesince, İlk Derece Mahkemesi kararı kaldırılarak davanın yeniden görülmesi için dosyanın İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesinin kaldırma kararı üzerine yargılama yapan İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davacı idare vekilince istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun kısmen kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak yeniden esas hakkında hüküm kurumak suretiyle davanın kabulüne karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı idare vekilince temyiz edilmekle; süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı idare vekili dava dilekçesinde özetle; ... ili, ... ilçesi, ... Mahallesi 112 ada 858 parsel sayılı taşınmazın kamulaştırma bedelinin tespiti ile kamulaştırılan taşınmazın idare adına tescilini, yol olarak terkinini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalılar vekili cevap dilekçesinde özetle; kamulaştırma talebinin haksız ve hukukî dayanaktan yoksun, tespit edilen bedelin kabul edilemeyecek kadar düşük olduğunu, arazi üzerindeki fıstık ve zeytin ağaçları için birim bazında verilen toplamda 70.283,00 TL'lik değerin komik denilecek kadar düşük olduğunu, özellikle antep fıstığı ağaçlarının taşınmazın bulunduğu yörede maddi açıdan büyük gelir getirmesi sebebiyle oldukça değerli ağaçlar olduğunu, idarenin yeterli piyasa araştırması yapılmadan biçmiş olduğu değerlerin kabul edilebilir nitelikte olmadığını, biçilen değerlerin taşınmazın ve ağaçların piyasa değerinin neredeyse yarısına tekabül ettiğini, yargılama giderleri ve vekâlet ücretinin dava açılmasında müvekkillerinin herhangi bir kusuru bulunmadığından davacı idareye yükletilmesini talep etmiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davanın kabulüne ve kamulaştırma bedelinin tespiti ile davalı tarafa ödenmesine, dava konusu taşınmazın davalılar adına olan tapu kaydının iptali ile idare adına tesciline, yol olarak terkinine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı idare vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davacı idare vekili istinaf dilekçesinde özetle; bilirkişi heyeti net gelir hesabını kapama zeytin ve antep fıstığı bahçesi şeklinde yapmış olup m² birim fiyatının yüksek hesaplandığını, kapama zeytin ve antep fıstığı bahçesinin gelirini tek yıla göre değil yıllara göre hesaplanması gerektiğini, ortalama m² birim fiyatı belirlemesi gerektiğini, bilirkişi heyetinin net gelir yöntemi ile bulduğu bedel üzerinden %150 objektif değer artışı vermesinin doğru olmadığını belirterek kararı istinaf etmiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile kuru arazi niteliğindeki dava konusu taşınmaza 2019 yılı verileri esas alınarak ve net gelir usulüne göre bilimsel yolla değer biçilmesinde herhangi bir isabetsizlik görülmediği; ancak dava konusu taşınmazın dosya kapsamında belirtilen özellikleri ve Bölge Adliye Mahkemesinin istinaf incelemesi sırasında parsel sorgu uygulamasından bakılan konumu dikkate alındığında ve taşınmazın gerçek durumuna uygun olarak belirlenen %100 oranında objektif değer artışı uygulanmasının adalet ve hakkaniyete uygun olacağı düşünülerek yeniden yapılan hesaplama ile tespit edilen kamulaştırma bedeli üzerinden 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 353 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin üç numaralı alt bendi gereğince yeniden esas hakkında hüküm kurulmuştur.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı idare vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davacı idare vekili temyiz dilekçesinde özetle; dava konusu taşınmaza toplam bedelin 765.857,00 TL olarak tespit edildiğini, istinaf incelemesi sonucu objektif değer artışının %150 olarak değil, %100 olarak kabul edilmesinin uygun görülüp 612.685,58 TL'ye hükmedildiğini, ancak yerel mahkemenin belirlediği bedelden iade hükmü kurulmadığını, fazla depo edilen bedelin iade edilmesi gerektiğini ileri sürerek Bölge Adliye Mahkemesi kararının düzeltilmesi istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, temel olarak davacı idare ile davalı tapu malikleri arasındaki kamulaştırma bedelinin tespiti istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Kanun'un 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. 2942 sayılı Kanun'un 10 uncu maddesinin sekizinci fıkrası, 11 inci maddesinin birinci ve ikinci fıkraları.
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun’un 371 inci maddesi ile 369 uncu maddesinin birinci fıkrasında yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Kısmen zeytin kısmen antep fıstığı niteliğindeki ... ili, ... ilçesi, ... Mahallesi 112 ada 858 parsel sayılı taşınmaza 2942 sayılı Kanun'un 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (f) bendi uyarınca net gelir metodu uygulanarak değer biçilmesi uygundur.
3. Dava konusu taşınmazın konumu ve Dairemizin denetiminden geçen aynı yer kamulaştırma kararları gözetildiğinde %100 objektif değer artış oranı yerindedir.
4. Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukukî nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre davacı idare vekilinin aşağıdaki paragrafın kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
5. Gaziantep Bölge Adliye Mahkemesince fazla depo edilen bedelin iadesine karar verilmemesi bozmayı gerektirir.
Ne var ki bu hatanın giderilmesi yeniden yargılama yapılmasını gerektirmediğinden 6100 sayılı Kanun'un 370 inci maddesinin ikinci fıkrası uyarınca Bölge Adliye Mahkemesi kararının düzeltilerek onanması gerekir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1. Davacı idare vekilinin diğer temyiz itirazlarının reddine,
2. Davacı idare vekilinin temyiz itirazlarının kısmen kabulü ile Bölge Adliye Mahkemesi kararının hüküm fıkrasına ayrı bir bent olarak “Fazla depo edilen 153.1171,42 TL bedelin davacı idareye iadesine” cümlesinin yazılması suretiyle DÜZELTİLEREK ONANMASINA,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
18.05.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.