"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Adana Bölge Adliye Mahkemesi 14. Hukuk Dairesi
KARAR : Düzeltilerek yeniden esas hakkında verilen karar
İLK DERECE MAHKEMESİ : ... 4. Asliye Hukuk Mahkemesi
Taraflar arasındaki 4650 sayılı Kanun'la değişik 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'nun (2942 sayılı Kanun) 10 uncu maddesine dayanan kamulaştırma bedelinin tespiti ve kamulaştırılan taşınmazın davacı idare adına tescili davasında yapılan yargılama sonunda, İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davacı idare vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak, davanın yeniden görülmesi için dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesinin kaldırma kararı üzerine, yeniden yargılama yapan İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davacı idare vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak, düzeltilerek yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın kabulüne karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı idare vekili tarafından temyiz edilmekle; süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı idare vekili dava dilekçesinde özetle; Mersin ili, ... ilçesi, ... Mahallesi 220 ada 81 parsel sayılı taşınmazın kamulaştırma bedelinin tespiti ile kamulaştırılan taşınmazın müvekkili idare adına tescilini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili cevap dilekçesinde özetle; davacı tarafından düzenlenen kıymet takdir raporunda taşınmazın birim değerinin 40,00 TL/m² olarak tespit edildiğini, taşınmazın oluşan değer kayıpları ile birlikte kamulaştırma bedeli muhdesat dahil toplam 21.480,00 TL olarak tespit edildiğini, taşınmazın bedeline ilişkin ileri sürülen tutarın kabulünün mümkün olmadığını, davacı tarafından iş bu dava konusu Mersin ili, ... ilçesi, ... Mahallesi 220 ada 81 parsel numaralı taşınmazın 537,00 m²lik bölümünün acele kamulaştırılmasına ilişkin ... 1. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2016/263 Esas sayılı dosyasından alınan bilikişi raporunda dahi, dava konusu taşınmazın metrekare fiyatının 54,00 TL olduğu ve buna göre taşınmazının tamamının değerinin 28.998,00 TL olduğu kanaatine varıldığını, bu nedenle acele kamulaştırma için davacı tarafın tek yanlı işlemlerine itibar edilmeyerek müvekkili olan şirkete ait gayrımenkulün arsa vasfı ve emsal değerler göz önüne alınmak suretiyle Anayasa’nın 46 ncı maddesi gereğince gayrımenkulün gerçek karşılığının kamulaştırma bedeli olarak belirlenmesine, yargılama giderleri, vekâlet ücreti ve sair tüm masrafların davacı yan üzerine bırakılmasına karar verilmesini talep etmiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davanın kabulüne, kamulaştırma bedelinin tespiti ile davalıya ödenmesine, dava konusu taşınmazın davalı adına olan tapu kaydının iptali ile davacı idare adına tesciline karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı idare vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davacı idare vekili istinaf dilekçesinde özetle; kararının usul ve kanuna aykırı olduğunu, dosyada mevcut emsal satışlardan hiçbirinin değerlendirmeye esas alınmadığını; taşınmazla alakası olmayan iki emsalin değerlendirmeye esas teşkil ettiğini, somut emsal teşkil eden birinci emsal taşınmazın dava konusu taşınmazın ile aynı özelliklere sahip olmadığını, dava konusu taşınmazın tapu kayıtlarında tarla vasfında olduğunu, bilirkişi raporuna resen emsal alınan diğer taşınmaz ise konum olarak daha merkezi yerde bulunduğunu, dava konusu taşınmazın ise aynı özelliklere sahip olmadığını, aynı bölgede yapılan satışların tamamı dışlanarak başka bir bölgede gerçekleştirilen bir satışın tüm dava dosyalarında tek ve değişmez emsal olarak alınmasının değerlendirmenin yeterince yapılmadığı izlenimi verdiğini, dava konusu taşınmazın birim değeri, emsal taşınmazların dava konusu taşınmaza uygunluğu denetlenmeden ve üstün ya da eksik yönleri tek tek belirtilmeden değerin 100,00 TL/m² olarak tespit edilmesinin doğru olmadığını, kıymet takdir raporundaki değerin daha sağlıklı ve daha hakkaniyetli olduğunu, hükme dayanak yapılacak bilirkişi raporunun Yargıtay kararlarına da aykırı olmaması bakımından bilirkişi raporunda kıymet takdir raporundaki değerlendirmelerin esas alınması gerektiğini belirterek, yerel mahkeme kararının kaldırılmasına ve müvekkilin hazırladığı kıymet takdir raporu doğrultusunda karar verilmesini talep etmiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile arsa niteliğindeki taşınmazın, emsal karşılaştırması yöntemine göre değerinin biçilmesinin yerinde olduğu; İlk Derece Mahkemesince, Adana Bölge Adliye Mahkemesi 4. Hukuk Dairesinin kaldırma kararı üzerine yeniden emsal araştırması yapıldığı ... ilçesi, ... Mahallesi 2789 ada 9 parsel sayılı taşınmazın 01.02.2012 tarihli satışı emsal alınmış, taşınmaz ve emsalin eksik/üstün yönleri kıyaslanarak dava konusu taşınmazın, emsalin %27'si değerinde olduğu kabul edilerek, düzenleme ortaklık payı kesintisi de yapılmak suretiyle birim fiyat 106,27 TL olarak belirlendiği; ancak Mahkemece verilen ilk karar ile hükmedilen 100,00 TL metrekare birim fiyatı, yalnızca davacı tarafça istinaf edildiğinden ikinci karar ile 106,27 TL bedel belirlenmesi, davacı lehine oluşan usuli kazanılmış hakkın ihlali niteliğinde olduğundan birim fiyatın 100,00 TL olarak kesinleştiği dikkate alınarak ayrıca aynı bölgeden intikal eden dosyalarda belirlenen m² birim fiyatları doğrultusunda kamulaştırma bedelinin ilk karardaki gibi 53.700,00 TL olarak tespiti ile fazla yatırılan bedelin idareye iadesine karar verilmesi gerekmiş davacı vekilinin bir kısım istinaf sebepleri yerinde olduğundan düzeltilerek yeniden esas hakkında karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı idare vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davacı idare vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü sebepleri tekrar ederek kararın bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, temel olarak davacı idare ile davalı tapu maliki arasındaki kamulaştırma bedelinin tespiti istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. 2942 sayılı Kanun'un 10 uncu maddesinin sekizinci fıkrası, 11 inci maddesinin birinci ve ikinci fıkraları.
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun'un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Arsa niteliğindeki Mersin ili, ... ilçesi, ... Mahallesi 220 ada 81 parsel sayılı taşınmaza 2942 sayılı Kanun’un 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (g) bendi uyarınca emsalin üstün ve eksik yönleri belirlenip kıyaslaması yapılarak idare yararına oluşan usuli kazanılmış hakka dikkat ederek değer biçilmesinde, aynı mahalden Dairemize intikal eden ve onanan dosyalar da nazara alındığında bir isabetsizlik görülmemiştir.
3. Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukukî ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Davacı idare vekilinin yerinde görülmeyen tüm temyiz itirazlarının reddiyle usul ve kanuna uygun Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun'un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Davacı idareden peşin alınan temyiz harcının Hazineye irat kaydedilmesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
30.03.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.